Tónlistin - 01.11.1944, Blaðsíða 14

4
TÓNLISTIN
þetta fjölskrúðuga efni hefir fyrsl
um sinn orðið að liggja utan garðs
af eðlilegum, þróunaílegum ástæð-
um, sem koma fram í grein þessari.
Tímaritsfræðsla getur hæglega veitt
uppörfun og hollar leiðbeiningar,
en samfelld fræðslubraut krefst ná-
ins samhands og' samstarfs við hvern
einstakan, og á það einkum við um
alla kennslu í tónlist. Hér verður
þvi hent á nokkrar leiðir, lesendum
til athugunar; þessar leiðir eru ljós-
ar, en ekki villugjarnar, því að þær
eru alfaraleiðir, og eiga þær að vera
tilraun til að sýna fram á gildi tón-
lislar og tilverunauðsyn hennar í
menningarþjóðfélagi.
II.
Harmátölur Jónasar Hallgríms-
sonar vegna sönglagafæðar Islend-
inga draga upp allglögga mynd af
heitustu ósk orðskáldsins: samfé-
laginu við sönglagið. Orð Jónasar
brýna alla Islendinga til þess að
veita sönglaginu, hinu alþýðlega lagi
þjóðarinnar, aukna athygli; og söng-
lagið er sú tegund tónlistar, sem
allir fá nolið. Þess vegna er söng-
lagið undirstaða allrar tónlistar, og
út frá því verða síðar öll önnur tón-
listarform skiljanleg. Hér liggur því
einn aðalvegurinn að tónlistinni og
innihaldi hennar. Lögin verða
hljómandi veruleiki með skapandi
athöfn okkar sjálfra, og einradda
söngur er fyrsta stig hennar. Og ef
við liggjum ekki á liði okkar, held-
ur leggjum fúslega fram rödd okk-
ar í þágu ljóðs og lags í einslegum
eða sameiginlegum hljómi, þá full-
nægjum við i fyrsta lagi tónlistar-
löngun okkar og veitum einnig út-
rás athafnalöngun okkar, því að
sungur er ávallt vottur um aukna
lífstilfinningu. „Þúsundir manna
temja sér samneyti við tónlistina,
en öðlasl þó ekki opinberun lienn-
arr,“ er skráð eftir Beethoven. Fyrsta
úrræði til þess að teljast ekki til
þess flokks manna, er fólgið í sjálfs-
heitandi athöfn til liugarþroskunar
og framrásar innihyrgðum kröftum.
Tímar þeir, sem við lifum á, flytja
okkur ekki of lítið, lieldur of mikið
af tónlist, — ef allir tónar nútímans
eiga þá listarnafnið skilið, en mús-
ikheitið verður þó aldrei af þeim
tekið. Nútímamaðurinn getur látið
tónana fylgja sér allan liðlangan
daginn í einhverri mynd. Ekkerl
er þó háskalegra fyrir vakandi tón-
listaráhuga og ást á þessum efnum
en sú liætta, að tónlistin verði að
daglegri áþján, sem trauðla er hægt
að bjargast undan. Þessi hætta er
fyllilega þess verð, að lienni sé veitt
fullkomin athygli. Að vísu ber ó-
umdeilanlega mikla nauðsyn til
þess, að íslenzka þjóðin læri loks
að kunna og unna tónlistinni sem
dyg'gum og tryggum Iífsförunaut, en
liinsvegar getur tónlistin óhoðin og
óvelkomin einnig' valdið örlagarík-
um afleiðingum. Hér er því einkar
vandratað meðalhófið, og leiðin til
þess verður að skýrast smátt og
smátt. Eiginlmgð okkar verður fvrst
og fremst að verða gagntekin af
löngun til að hlusta, en áður en við
finnum hjá okkur ómótsta'ðilega
löngun í þá átt, verðum við að und-
irbúa upptök hennar og gera máske