Tónlistin - 01.12.1945, Side 6

3G
TÓNLISTLN
á þeim stöðum, þar sem laghreyf-
ingin og þungi takhlutans leggjast
á eitt. Bezt er að byrja með því að
nota aðeins handmerkin do — mi —
sol. Þar með er liægt að útskýra
upphaf og endi allra laga, sem not-
uð eru við söngkennsluna, og láta
svo tónana hljóma saman, svo að
fyrsta liugmynd fáist um þríhljóm-
inn, undirstöðu allrar nútíma evróp-
ískrar tónlistar. Með þvi að skipla
um neðsta tóninn í samliljómnum
koma fram hljómlwörfin: Do — mi
— sol þríliljómur í grunnstöðu
(grunnhljómur); mi — sol — do
þríhljómur i sexundarstöðu (sext-
akkord); sol — do — mi þríhljóm-
ur í fersexundarstöðu (kvarlsext-
akkord). Ef kennt er i bekk, má
skipta honum í þrennt: 1) do-hluti,
liinir lieimakæru og staðföstu (do
er „heimatónninn“ óliagganlegi);
2) mi-hluti, hinir tvístígandi en hlíð-
lyndu (mi livarflar í mýkt sinni milli
do og sol); 3) sol-hluti, hinir her-
skáu og djarfmannlegu (sol sækir
fast og ákveðið til do). Með þessu
móti er mögulegt að skapa heil-
hrigða og örvandi keppni innan
hekkjarins og leyfa liverjum flokki
að gegna hlutverki Iivers hinna
þriggja tóna þríhljómsins.
Hvert einasla liarn getur lært að
syngja lag á sama liátt og það get-
ur lært að tala. Þau hörn, sem þykj-
ast vera „laglaus“, þjást því ekki
af neinum líkamsbresli. Þau eru að-
eins síðþroska vegna skorts á réttu
eða nægilegu samneyti við æskilegt
umhverfi söngiðkunar áður en
skólaskyldualdri er náð. Mál tón-
listarinnar er sjálfkrafa söngur. Það
þróast í talfærunum alveg eins og
venjulegt talmál. Reifaharnið skynj-
ar ýmsa liluti eftir hljóði og tón-
liæð, og þar er rödd móðurinnar
í fremstu röð. Heyrnarskynjunin er
fullvakin eftir fyrstu þrjár vikurn-
ar, og uppfrá þeim tíma er tón-
liittni eingöngu komin undir því,
hve næmt barnið er að líkja eftir
þeim tónum, sem herast lieyrn þess.
Ávöntim „lagleysingjans“ á því rót
sína að rekja til uppeldis en ekki
til upplags. Eftirtektarvert er það,
að ekki þarf að kenna ungum hörn-
um hljóðfall. Hin „rhythmiska“ til-
finning er svo glögg, að líkami þeirra
hregzt lil andsvara með dansi eða
öðrum líkamshreyfingum, er þau
heyra laktfasta tóna. Þessi sterka
hljóðfallsskynjun minnkar mjög
með vaxandi aldri. Af því leiðir þá
líka, að ung hörn liafa sérstaka á-
nægju af þeirri tónlist, sem aðal-
lega hyggist á greinilegu og ákveðnu
hljóðfalli.
Fram til níu ára aldurs er ráð-
legt að kenna börnunum lög með
aðferð eftirlíkingarinnar, þ. e. með
því að spila eða svngja lögin þar
til þau hafa allskostar náð eftir-
tekt harnsins og samlagazt tónminni
þess. Lög, sem þannig eru kennd,
mætti nefna hermilög. Þegar náð
er níu ára aldri, vaknar áhugi á
ritun tónsins. Kennarinn ætti ekki
að lála undir liöfuð leggjast að
byrja nú á að útskýra tónletrið. Með
nótnaskrift á hann smám saman að
venja hörnin við að hjarga sér sjálf,
er þau læra ný lög. Sé þetta dregið
of lengi, leikur hætta á, að hörnin
ætlist til þess að kennarinn hafi á-