Tónlistin - 01.12.1945, Blaðsíða 9

TÓNLISTIN
39
að velja fljótlega heztu afköstin úr
stórum hóp. Fyrirmyndarlagið á að
vera stutt, eins einfall og mögulegt
er; það á að sýna hæði kyrrstöðu
og hreyfingu, andstæðu og endur-
tekningu. Þegar nú nemendurnir
sjá og heyra, hvernig þetta er gert,
hvernig það er til lykta leitt á full-
nægjandi hátt, og kynnast allri sam-
setningu lagsins, þá snúast þeir und-
ir eins að verkefninu og semja furðu
gott lag á furðu stuttum tima. Þeg-
ar svo langt er komið, má hiklaust
reikna með því, að hámarki söng-
kennslunnar sé náð í deildum barna-
skólanna án hjálpar álialda eða
hljóðfæra.
í íslenzkum skólasönghókum hef-
ir þess allt of oft gætt, að söngvarn-
ir hafa ekki nógu grandgæfilega
verið valdir við hæfi barnanna.
Hljóðfall þeirra hefir tíðum verið
of flókið og textar laganna ekki
fallið sérstaklega í smekk barnsins.
Þá hefir laglínan sjálf oft og einatt
ekki verið nógu einföld. Orðin eru
það fyrsta, sem hörnin skilja, og því
ætti lagavalið sumpart að miðast
við þann áhuga, sem textinn er lík-
legur til-að vekja. En þegar allt
kemur til alls, þá er það þó aðeins
lagið, sem hefir tónlistargildi. Þó
getur kapp eldri harna við raddað-
an söng sætt þau við lélegan texta
vegna ánægjunnar, sem tví- og þri-
raddaður söngur evkur þeim. Hins-
vegar sýnir revnslan j)að, að siðar
í lífi skólabarnsins halda lögin velli,
þótt orðin gleymist.
fslenzk skólamúsik hefir litla arf-
helgi að haki sér. Hér er ærið verk
að vinna, ef íslenzk æska á að öðl-
ast rétt og menntandi kynni af tón-
listinni. Vér verðum samt að byggja
á þeim grunni, sem þegar liefir ver-
ið lagður, treysta hann og stækka.
Lagaforðinn á að aukast um leið
og hafizt verður handa um nýja
útgáfu skólasöngbóka. Nema verð-
ur hurt mikið af ónothæfum lög-
um og bæta nýjum inn, innlendum
og erlendum, einkum þjóðlögum
annarra landa; þau gefa venjulega
góðar upplýsingar um eðlislund við-
komandi þjóðar og tónræn einkenni
og geta þar að auki verið til leið-
beiningar i landfræðitímanum. Þeg-
ar sungið er færeyska þjóðlagið
„Máninn hátt á himni skín“, er gott
að hafa í huga þjóðdans Færeyinga
á Ólafsvökunni og öðrum hátiðum.
„Ég herst á fáki fráum“ flytur oss
á reiðskjóta hugans suður til ít-
alíu. Vér látum staðar numið í Fen-
eyjum eða Venezia, þar sem vér
heyrum fólkið syngja þetta jyjóðlag.
Aðalsamgöngutæki vort hefir
löngum verið hesturinn, og því er
lagið hestalag norður á íslandi. En
Feneyjahúar ferðast mikið á litlum
hátum eða „gondóIum“, og þess-
vegna hefir lagið upprunalega orð-
ið til hjá þeim sem bátssöngur eða
„harkaróla“ („gondoIiera“>. Þeir
mundu því kannske syngja t. d.: „Ég
berst á báti smáum breitt um
sund!“ Þjóðlagið „Góða tungl, um
loft þú líður“ gefur góða hugmynd
um þýzkt lundarfar og náttúru; þar
birtist dreymandi íhygli samfara
gæzkurikri auðsveipni og drottin-
hollustu, við rómantiskt undirspil
tunglskinsmerlaðrar haustnætur. Og
allt er þetta sett inn í sterkan og