Tónlistin - 01.12.1945, Síða 42

72
TÓNLISTIN
Endursagt úr tónheimum
ÞJÓÐLEG TÓNLIST
EÐA ALÞJÓÐLEG
Oft heyrist því varpaÖ fram manna á
mqÖal, að tónlistin sé hi8 ómengaÖa mál
mannlegs hjarta. Með sérhverjum manni
tali hún sömu tungu; hún sé engum landa-
merkjum háð, eins og hið talaða orð;
ofar öllum þjóðrænum og stéttarlegum
sundurgreiningum sé hún öllum verald-
arlýð skiljanleg, eins og eitthvert alheims-
mál, sem menn ekki þuríi að læra sér-
staklega.
Þessar fullyrðingar hljóma hreint ekki
svo illa, en þær eru þó rangar. Að vísu
er skilningur á tónlist tengdur öðrum
landamærum en þjóðtungurnar, og Is-
lendingur getur notið ítalskrar tónlist-
ar, án þess að leggja á sig mikla fyrir-
höfn til undirbúnings, sem hann hins-
vegar ekki kæmist hjá, ef hann ætl-
aði að kynnast skáldritum þessara þjóða.
Engu að síður eru í tónlistinni til þjóð-
lcg scrmál, margskonar „mállýzkur', sem
að byggingu og formi eru innbyrðis sizt
líkari en mállýzkur tungunnar.
Tónlistin er ekki síður ímynd ákveð-
ins kynstofns og þjóðernis en mál það,
er vér tjáum bugtök vor með. Fæstir
eru nógu víðförlir til þess að geta með
eigin eyrum gengið úr skugga um þessa
þjóðfræðilegu staðreynd. Greinilegast er
þetta meðal þeirra þjóða, sem ekki hafa
enn verið undirokaðar af hinni evrópísku
siðmenningu. Ef vér legðum hlustir að
músík þeirra, mundi hún í vorum eyrum
hljóma sem innantómur og oftast nær
mistóna hávaði. Sá, sem eitt sinn hefir
setið inni í arabískri kaffistofu eða í síam-
isku eða japönsku leikhúsi, veit gerla, að
hann skilur jafn litið í tónlist þessara
])jóða eins og i tungu þeirri, sem þar
Tónskáldafélag
*
Islands
Tónskáldafélag Islands var stofnað í
Reykjavik 25. júli siðastl., til þess að
gæta hagsmuna tónskálda. Félagsmenn
eru allir í „Bandalagi íslenzkra lista-
manna“. Stjórnina skipa: Páll Isólfsson
formaður, Hallgrímur Helgason ritari,
Helgi Pálsson gjaldkeri. Jón Leifs var
kosinn varaformaður.
Stofnendur samþykktu með öllum at-
kvæðum að senda Menntamálaráði Is-
lands svohljóðandi bréf:
„Tónskáldafélag íslands leyfir sér hér
með að senda Menntamálaráði Islands
lög félagsins ásamt nöfnum félagsmanna
og vill um leið virðingarfyllst vekja eftir-
tekt ráðsins á kjörum íslenzkra tónskálda.
Fyrst er þess að geta, að lagavernd ís-
lenzkra tónverka er, bæði á íslandi og
erlendis, ófullkomnari en í flestum ef
ekki öllum öðrum löndum, og möguleik-
ar til flutnings tónverka á íslandi minni
en annarsstaðar, en gjöld fyrir flutning
tónverka eru aðaltekjur tónskálda. Erfið
tónverk færa erlendis jafnvel þarlend-
um höfundum tiltölulega litlar tekjur, og
þær venjulega þeim mun minni, sem verk-
inu eru veigameiri. Hæstu árslaun tón-
skálda á íslandi hrökkva nú tæplega til
óhjákvæmilegrar afritunar eins meirihátt-
ar tónverks ásamt raddheftum, en til flutn-
ings þarf oft í fyrsta sinn allskonar
fjölritun, þó aÖ ekki sé hugsað um að
prenta verkin. Ef tillit er tekið til sölu-
möguleika skáldsagna, virðist sízt viðeig-
andi, að laun tónskálda séu lægri en laun
rithöfunda. Þar sem laun leikara eru ekki
veitt af fé til bókmennta eða rithöfunda,
virðist heldur ekki réttmætt, að launum
túlkandi tónlistarmanna sé úthlutað af
sömu upphæð og til tónskálda.
Tónskáldafélag íslands leyfir sér því
að fara þess á leit, að Menntamálaráð
ákveði viÖ næstu úthlutun sérstaka upp-
hæð til tónskálda eingöngu og aðra upp-
hæÖ til afritunar, fjölritunar eða prent-
unar tónTCrka."