Tónlistin - 01.12.1945, Síða 45

TÓNLISTIN
75
JAZZMENNING MISRÆMISINS
.... VirÖist mér eitthvert húm hafa
færzt yfir þróun mannkynsins, sem minn-
ir mig á gang guðanna inn í sína björtu
veröld, áður en hún sígur bak vi<5 sjón-
deildarhring vorrar veraldar. Ef til vill
hefir þetta ske8 fyrir nokkru og oss þess-
vegna heimilt að vænta brátt aftureld-
ingar og komandi skips sólar með gu'b’-
ina innanborðs. Aðeins verðum vér þolin-
móðlega að þrcyja húmið til enda, með
kulda sinum og jazz-stormum, og ekki
get ég láð vorum hlökku bræðrum, þótt
þeir vilji ekki kannast við jazzinn sem
sína uppgötvun, — þessa ólirjálegu og
ólystugu jazz-menningu, með sitt al-
þekkta misrœmi í allri list. Menning negr-
anna er ekki slík. Þeim finnst sjálfum
skömm að því að láta eigna sér þetta
misræmi. Þeir eiga sína menningu, góða
og gilda fyrir þá, en hún er ekki vor
og hæfir oss ekki.
Einar Jónsson myndhöggvari
(í „Skoðanir" 1944).
KÓRVILLA
Fátt er lymskara, að ég ekki ákveði
þjóð-hættulegra, en vald vanans. Það er
naumast til það ranglæti, sem vaninn get-
ur ekki helgað sem sjálfsagðan hlut, og
þá má fara nærri um ýmsar meinhæg-
ar venjur, hve lífseigar þær geta orðið.
En e. t. v. er ekkert svo heilbrigt í eðli
sínu, að það geti ekki orðið hættulegt
undir taumlausum handarjaðri vanans.
Það er jafnati van]>akklátt verk að stjaka
við tíðarandanum, en það er svo nauð-
synlegt, að segja má að á því hvíli öll
menningarleg þróun.
Sá þáttur í athafnalífi voru, sem hér
verður tekinn til athugunar, er í sjálfu
sér fagur og virðingarverður, en þróun
hans er hinsvegar orðin svo einhæf og
afvegaleidd. að ekki verður lengur kom-
izt hjá hlífðarlausri gagnrýni. En það,
sem hér utn ræðir er sá sjúklegi ofvöxt-
ur, sem hlaupið hefir i karlakóra-starf-
semi hér á landi. Er þessi ofvöxtur löngu
orðin hlægilegur, og nú á síðustu ár-
um blátt áftam skaðlegur fyrir eðlilega
tónmenningu þjóðarinnar. Til þess Hggja
ýmsar ástæður, sem raunar leiða hver
af annarri. í fyrsta lagi er karlakór i
eðli sínu mjög lítið og takmarkað hljóð-
færi, en þó að vissu leyti yndislegt, ef
hann fæst við hæf og verðug viðfangs-
efni. Hann svarar til stofuorgels, sem
hefir eina 16 fóta rödd og rúmlega 2]/2
áttund. Til samanburðar við blandaðan
kór með hljómsveit gæti maður hugsað
sér 20—30 radda pípuorgel. Það liggur
i hlutarins eðli, að jafn lítið og einhæft
hljóðfæri getur ekki tekið til meðferðar
stór og litskrúðug tónverk, þó að það
hinsvegar hafi sin sérkenni og þau sterk,
og sé þar af leiðandi allra hljóðfæra
æskilegast til að túlka þá tónlist, sem fyrir
það er auðkennd og samin, enda er það
karlakóranna einasti nauðsynlegi tilveru-
réttur, að sú tónlist er til, og það í stór-
um stíl, sem hvergi sómir sér jafn vel og
i þeirra túlkun, og skal ekki frekar fjöl-
vrt hér um jafn auðskilið atriði.
í öðrú lagi er hin öra f jölgun karlakóra-
meðlima komin vel á veg með að skjóta
slagbrandi fyrir alla frekari kórstarfsemi
i landinu. Það þorp er vist varla til á
íslandi, að þar sé ekki starfandi karlakór,
og um sveitirnar er það sama að segja.
Stærri kaupstaðina tala eg nú ekki um,
þar eru vist að jafnaði tveir karlakórar
starfandi og upp í ég veit ekki hvað marg-
ir, t. d. i Reykjavik. Þessi hóflausa karla-
kóra-timgun hefir til margra ára rig-
bundið svo alla beztu — að ég ekki segi
bókstaflega alla — karl-söngkrafta þjóð-
arinnar, að jarðvegur fyrir blandaða kór-
starfsemi fyrirfinnst varla lengur. Eg
veit vel, hvað eg er að segja, þar sem
eg hefi nú i 12 ár barizt við að halda
up]H hlönduðum kór hér á Akureyri við
lítinn orðstir auðvitað, því að hér eru
starfandi tveir karlakórar, svona „offici-
elt“, og verksmiðjukór sá þriðji auk karla-
lcvartetta, eins eða fleiri. Að því er eg
hezt veit er v'íst sama sagan uppi á ten-
ingnum i Reykjavik. Með einhverjum
dularfullum hætti hefir þvi vanans fargi,
sem hér er gagnrýnt, tekizt að lfeða þeirri
sköðun inn hjá karlkyninu, að það sé eitt-