Tónlistin - 01.12.1945, Page 47

TÓNLISTIN
77
kóranna, einkum þeir, sem beztum 'söng-
stjórum hafa á aÖ skipa, hafa náð all-
verulegri leikni í samsöng, en aÖrir engri,
þrátt fyrir ágætan efnivið. Því til sönn-
unar nægir að benda á söngmót, sem
„Samb. norðlenzkra karlakóra" háði á
Akureyri. Annars hefir mér virzt aðal-
hugðarefni karlakóranna það helzt: að
efna til söngfara og söngmóta, slá upp
veizlum og hæla hver öðrum, kveðast
og hælast á gegnum útvarp o. s. frv.
Hefi eg oft verið heyrnarvottur að öllu
því skrumi og löngum ofboðið, hvað
sjálfsánægjan hefir getað komizt langt
með annars prýðis-greinda sómamenn.
Ef einhver kæmi aðvífandi utan frá Marz
eða tunglinu inn í slikar umræður og
skildi þær, gæti honum ekki blandazt
hugur um, að karlakórssöngur væri alfa
og omega allrar jarðneskrar tónlistar og
allt þar á rnilli. En í krafti þessarar
einhæfni hefir S.Í.K. gerzt all-hirðulaust
um allra aðra tónræna menningu þjóð-
arinnar og jafnvel orðið þrándur í götu
hennar beint og óbeint. Þá hefir bæði
Sambandið sem slíkt og ýmsir kórar þess
í flestu falli sýnt íslenzkum tónskáldum
og tónbókmenntum yfirleitt óviðeigandi
og óviðunandi tómlæti, og það svo bert,
að stundum hefir nálgazt fullan fjand-
skap. Og þrátt fyrir alla karakóraþvög-
una hafa menn það almennt fyrir satt,
að af allri tónbóka-útgáfu hér á landi
sé útgáfa karlakórslaga einna öruggast
gjaldþrotafyrirtæki. Sýnir þetta ljóslega,
hverjum vinum islenzkar tónbókmenntir
eiga að fagna i þessum félagsskap. Að
visu má benda á algerðar undantekning-
ar hvað þetta snertir, og til þeirra heyr-
ir Karlakór Reykjavíkur alveg sérstak-
lega, enda er söngstjóri hans einn af
allra fremstu tónmenningar-frömuðum
þjóðarinnar.
Þá er ótalið enn eitt í fari þessarar
starfsemi, sem horfir miður en skyldi,
sem sé það: að karlakórarnir eru ýrnist,
og þó raunar hvorttveggja í senn, staðn-
aðir og gengnir á glapstigu. Staðnaðir
að því leyti, að svo virðist sem þeir séu
sífellt að herma hver eftir öðrum. Mað-
ur getur komið á konsert hjá þessutn
kór þarna og hinum annarsstaðar, og
fengið svo að segja sömu söngskrána
í hendur á báðum stöðunum. Glapstig-
irnir lýsa sér hinsvegar með þeim hætti,
að i stað þess að halda sig eingöngu
að raunhæfum viðfangsefnum, beinlínis
karlakórslögum, eru kórarnir farnir að
seilast á hinn furðulegasta hátt út yfir
sín eðlilegu takmörk, í pianólög og ann-
að slikt, sein þeir af eðlilegum ástæðum
geta ekki gert nein veruleg skil. En auk
þess er megnið af þessu utangarna-söngli
þeirra valsar og annar danslagaþvætting-
ur, sent Útvarpið birgir mann sæmilega
upp með, þar sem því er þá líka oftast
skilað af stofuhljómsveit eða öðru því
hljóðfæri, sem þessi tónlist er santin fyr-
ir. Það, sem karlakórar geta skilað lret-
ur en önnur hljóðfæri og hljóðfærasam-
bönd, eru að sjálfsögðu þau tónverk,
sem sérstaklega eru samin fyrir þá. Sama
lag tekur sig sjaldan jafn vel út í t. d.
blönduðum kór og karlakór, hversu óað-
finnanleg sem stílfærzla þess annars kann
að. vera, hvað þá þegar um fjarskyld-
ari hljóðfæri er að ræða. Þetta er einn
af leyndardómum listarinnar. En það,
sem karlakórum lætur alveg sérstaklega
vel, betur en nokkru öðru hljóðfæri, er
að túlka stnálög við styttri eða lengri
ljóð, þar sem þeir geta túlkað vísurn-
ar með mismunandi blæbrigðum, svo sem
efni standa til, eins og t. d. „Eggert
Ólafsson“, „Ein yngismeyjan" og önnur
hliðstæð ljóð, auk þess sein engin verk-
efni eru betur fallin til markvissrar þjálf-
unar, bæði radda og samræmis.
Af framanskráðu ætti það að vera
nokkurnveginn augljóst, að þrátt fyrir
tónmenningarlegt gildi karlakóranna, sem
eg hefi enga tilhneigingu til að bera
brigður á né gera lítið úr, þá valda
samt þeirra eðlilegu takmarkanir því,
að þeir duga ekki til að setja menningar-
brag á kórstarf heillar þjóðar. Að skipa
öndvegi á þeim, vettvangi á að sjálfsögðu
að vera hlutskipti blönduðu kóranna, þar
eð þeir hafa slíka yfirburði yfir alla þá
fyrrnefndu, að allur samanburður ætti