Dagsbrún - 01.10.1989, Blaðsíða 3

Guðmundur J. Guðmundsson um stöðuna í kjaramálum:
Verðtryggingu á
allt — eða ekkert
Frá því að kjarasamningarnir voru
undirritaðir 1. maí í vor reiknast hag-
deild Alþýðusambands íslands til að
kjaraskerðingin nemi um 3,5 prósent-
um. Fyrir samningana hafði kaupmáttur
hrapað um nálega þrjú prósent frá ára-
mótum, svo heildarkaupmáttarrýrnun á
þessu ári er orðin hálft sjöunda prósent.
Ari Skúlason, hagfræðingur ASÍ spáir
að miðað við óbreytt ástand í gengis-
málum muni kaupmáttur taxtakaups
rýrna um hálft annað prósent til viðbót-
ar, þannig að heildarkjaraskerðing á
þessu ári mun verða um átta prósent.
Þetta er miðað við kaupgjaldsvísitölu í
júní í fyrra.
„Pessar tölur segja ekki allt,“ segir
Guðmundur J. Guðmundsson, formað-
ur Dagsbrúnar. „Yfirvinna og þar með
ráðstöfunartekjur heimilanna hefur
dregist saman ennþá meira á þessum
tíma og mörg fyrirtæki eru að boða enn
frekari samdrátt í sinni starfsemi. Það er
enda ekki fyrirsjáanlegt að betri tíð sé í
vændum ef fiskveiðikvóti minnkar jafn
mikið og áætlað er. Þá minnkar vinna í
landi - og ekki síst í Reykjavík, þar sem
mesta þjónustan er við útgerð og fisk-
vinnslu. Formaður Vinnuveitendasam-
bandsins er heldur ekkert að auka
mönnum bjartsýni - hann segir hreint út
að kjörin eigi eftir að versna mikið á
næstunni."
Verkalýðshreyfingin skýtur sér
undan...
Guðmundur bendir á að rýrnun kaup-
máttar taxtakaups frá samningunum í
vor komi mjög misjafnlega við fólk - og
segir að verkalýðshreyfingin hafi látið
hjá líða að átta sig á því eða viðurkenna
það. „Vaxtapólitíkin, sem rekin er í
þessu landi, á einna stærstan þátt í
slæmri afkomu fyrirtækja og heimila,"
segir hann. „Það hlýtur að vera gríðar-
legt hagsmunamál fyrir fólk, sem skuld-
ar til dæmis húsnæðiskostnað, að fá
vextina lækkaða. Þeir hafa ekki verið
lækkaðir eins og heitið var í samningun-
um og eru nú drápsklyfjar á fjölda fólks,
einkum yngra fólki. Umtalsverð vaxta-
Guðmundur J.: Ekki hægt að líða það að
kaupmáttur hrapi jafnt og þétt allan ársins
hring — og það jafnvel þótt gerðir séu mjög
hófsamir kjarasamningar.
lækkun væri mesta kjarabótin, sem hægt
er að veita þessu fólki. Hinsvegar er það
auðvitað kjarabót fyrir þá, sem eiga
peninga og skulda ekki, að hafa vextina
sem hæsta. En hversu stórir eru þessir
hópar? Það er það, sem verkalýðshreyf-
ingin hefur skotið sér undan að kanna.
Ein tala segir ekki svo mikið um kjara-
skerðinguna - hún er vafalaust frá því að
vera engin og upp í 10-15 prósent, allt
eftir aðstæðum. Það þarf að athuga
stöðuna og þekkja vandann - gera víð-
tæka kjarakönnun, sem ekki tekur bara
mið af taxtakaupinu heldur aðstæðum
öllum. Hvað eiga menn? Hvað skulda
þeir? Hversu mörgum börnum þurfa
þeir að framfleyta? Hversu mikið þurfa
þeir að vinna til að eiga fyrir mjólk og
brauði?"
Guðmundur segir að einn stjórnar-
manna í Dagsbrún hafi slegið á það, að
mjólk og brauð handa fjögurra manna
fjölskyldu - þrír lítrar af mjólk og eitt
brauð daglega - kosti hvorki meira né
minna en um tíu þúsund krónur á mán-
uði. Og þá á eftir að kaupa smjör og
álegg fyrir nú utan allt annað.
Allt verðtryggt nema Iaunin
„Hér er sú fáránlega pólitík rekin, að
landbúnaðarvörur hækka jafnan mest
og það bitnar alltaf á sama fólkinu,
barnafólki. Þetta ástand er vitaskuld
fullkomlega óþolandi, að landbúnaðar-
vörur skuli vera að hækka árið út og
árið inn,“ segir formaður Dagsbrúnar.
„Ef mjólkin hækkar, þá hækkar láns-
kjaravísitalan. Landbúnaðarvörur eru
verðtryggðar - og raunar er yfirleitt allt
verðtryggt í þessu landi - nema kaupið.
Það segir sig sjálft, að það gengur ekki.
Þetta kerfi þarf að endurskoða frá
grunni. Hvers vegna eiga allir að fá
taxta sína hækkaða eftir vélrænu kerfi
nema launafólk? Annaðhvort á að vera
verðtrygging á öllu - og líka launum
verkafólks - eða engu!“
Guðmundur segist hafa miklar
áhyggjur af atvinnuástandi á landinu í
vetur. „Ástandið er dökkt, sýnist mér,“
segir hann. „Kvótinn er að minnka,
verklega framkvæmdir allskonar verða
sýnilega minni en verið hefur og staða
margra fyrirtækja fer versnandi."
— Hvað er þá til ráða?
„Kvótaskerðingunni væri hægt að
mæta að verulegu leyti með því að landa
meira heima og selja aflann ekki óunn-
inn úr landi. Spurningin er því þessi:
Ætlar verkalýðshreyfingin að horfa á
atvinnuleysið ganga hér yfir eða ætlar
hún að gera eitthvað í málinu? Þeim
mun meira, sem atvinnuleysið er, þeim
mun erfiðara verður að ná sér upp á ný.
Þess vegna eru verkefnin tvíþætt -
stór og aðkallandi. í fyrsta lagi verður
verkalýðshreyfingin að beita öllu sínu
afli til að koma í veg fyrir atvinnuleysi.
Og í annan stað er ekki hægt að líða það
að kaupmáttur hrapi jafnt og þétt allan
ársins hring - og það jafnvel þótt gerðir
séu mjög hófsamir kjarasamningar.
Þetta verða verkefni samninganna um
áramótin," segir Guðmundur J. Guð-
mundsson.
-ÓV.
DAGSBRÚN 3