Orðlaus - 01.03.2003, Blaðsíða 18

Bulimia eða lotugræðgi
- Einkenni og afleiðingar.
Auk alls þess sem
talið er upp hér til vinstri
*Tannskemmdir
* Hálssýkingar
* Þrálát sár á höndum
*Vökvasöfnun / bjúgur
*Framkölluð uppköst
*Lyfjamisnotkun t.a.m.
hægðalosandi og þvagræsandi lyf.
ATRASKANIR
- Anorexia nervosa og Bulimia nervosa.
Átraskanir er samheiti yfir þrjá
sjúkdóma sem allir tengjasf
mataræði.
Þekktasti sjúkdómurinn er ofát. Góð þekking
er á þeim sjúkdómi og er gott aðgengi að
fræðslu, úrræðum og forvörnum hér á landi.
Svo ekki verður rætt um þann sjúkdóm meira
hér. En hinir tveir sjúkdómarnir eru Anorexia
nervosa og Bulimia nervosa.
Afleiðingar anorexiu og bulimiu eru mjög
áþekkar, og einkenni sjúklinga svipuð. Ekki
er mikil þekking á þessum sjúkdómum hér
á landi. Úræðum og fræðslu er mjög ábóta-
vant. Þetta eru þó ekki nýir sjúkdómar en
segja má að þeir séu nú fyrst að koma út úr
'skápnum" það er loks að verða vakning og viðurkenning á þessum sjúkdómum.Talið er að
um 3 þúsund einstaklingar séu með sjúkdóminn á (slandi og þar af 80% á aldrinum 12-25
ára.Oft hefur gætt misskilnings um að þetta séu sjúkdómar sem einungis hrjái konur, það er
ekki rétt, en þó eru konur í miklum meirihluta greindra tilfella. Engar rannsóknir hafa verið
gerðar á þessum sjúkdómum hérlendis en erlendis hafa ýmsar rannsóknir verið gerðar,og
hægt er að finna mikið fræðsluefni á netinu. Þessir sjúkdómar flokkast undir geðsjúkdóma
eða geðraskanir. Þeir hafa ekki síður áhrif á andlegt heilsufar en líkamlegt,og talið er að heil-
inn sé fyrstur til að verða fyrir alvarlegum skaða, taugaboðefnaflutningar fara úr skorðum,
og því fylgir þunglyndi, önuglyndi, sjálfsvígshugsanir, félagsleg einangrun og brenglun á
veruleikaskyni.
Anorexia eða lystarstol.
- Einkenni og afleiðingar.
* Mikið þyngdartap
* Hárlos Máttleysi
* Dúnkenndur hárvöxtur um líkamann
* Svefnleysi
* Svelti
*Tíðastopp hjá konum
* Beinþynning hjá konum
* Þurr húð
* Minnkuð kyngeta og löngun
*Dauði
*Þunglyndi
*Þráhyggja og árátta
*Félagsleg einangrun
*Líffæraskemmdir
*Ranghugmyndir
*Næringarskortur
Fullkomnunarárátta virðist oft fylgja þessum sjúkdómum, óhófleg llkamsrækt /
fitubrennsla,sem og misnotkun á ávanabindandi efnum s.s.áfengi,svefnlyfjum,
róandi-, hægðalosandi-, þvagræsandi- og verkjalyfjum.
Því fyrr því betra.
Því fyrr sem sjúklingur viðurkennir og gerir sér grein fyrir sjúkdómnum og leitar sér
hjálpar, þeim mun meiri von er á bata. Sjúklingar í bata eru óvirkir, og þurfa því að
vera meðvitaðir og vel upplýstir um sjúkdóminn til að geta tekið álagi og áföllum í
lífinu án þess að veikjast aftur. Löng meðganga sjúkdómanna getur valdið, eins og
að ofan segir, óbætanlegum skaða s.s. líffæraskemmdum og ófrjósemi.
ÞETTA ERU LÍFSHÆTTULEGIR SJÚKDÓMAR, ÞAÐ ER AÐ MEÐALTALI EINN
ÁTRÖSKUNARSJÚKLINGUR ( HVERRI FJÖLSKYLDU, ÞETTA KEMUR OKKUR
ÖLLUMVIÐ.
REYNSLUSAGA
Helga Steinþórsdóttir er 24 ára kona sem greind-
ist með anorexíu árið 1998. Hún segir hér sög-
una af veikindum sínum og bataferli. Hún er einn
af stof nendum samtaka sem berjast fyrir vakningu,
fræðslu og meðferðarúrræðum fyrir sjúklinga og
aðstandendur átröskunarsjúkdómana Anorexiu
nervosa og Bulimiu nervosa.
SPEGILLINN
Spegillinn, samtök aðstandenda átröskunarsjúklinga voru stofnuð 17. október 2002. Til-
gangur samtakanna er að veita stuðning fyrir aðstandendur og sjúklinga með aðskildum
grúbbufundum.Þrýsta á stjórnvöld um bætt meðferðarúrræði fyrir sjúklinga,betriforvarn-
ir og aukna fræðslu. Samtökin munu standa fyrir útgáfu á fræðslubæklingi til að vekja
meðvitund almennings á þessum sjúkdómum. Spegillinn býður upp á fyrirlestra fyrirt.d.
skóla og félagsmiðstöðvar landsins.
Neyðarnúmer samtakanna er 661 -0400.
Katrín Sif Sigurgeirsdóttir.
Stjórnarmaður samtakana Spegillinn.
Þetta byrjaði
þegar ég var tvítug
Ég hafði aldrei verið mikið að spá í megrun
eða mataræði en hafði samt alltaf fundist
myndir af fyrirsætum flottar. Á unglingsár-
unum var ég aldrei beint feit, meira svona
venjuleg. Áður en veikindin hófust hafði ég
bætt á mig 2-3 kg og mér fannst ég orðin
svolítið búttuð. Ég ákvað því að fara í megr-
un, eða réttara sagt aðhald þar sem ég tók
út vissar fæðutegundir. Þetta fór svo bara
úr böndunum hjá mér. ( byrjun grenntist ég
eðlilega og fékk mikla og jákvæða athygli
út á það hvað ég væri dugleg í aðhaldinu
og liti betur út. Þetta hrós jók á sjúkdóminn
og gaf mér styrk til þess að halda áfram.
Borðaði hálfa jógúrt á dag
Ég reyndi alltaf að koma mér frá því að
borða með fjölskyldunni. Á þessum tíma
var ég að skúra með kærastanum mínum
og ég passaði upp á það að vera alltaf að
skúra á matmálstíma. Með þessu móti
slapp ég oft við kvöldmatinn. Ég fann mér
alltaf afsakanir.
Ef ég settist við matarborðið þá var ég 2
tíma að borða. Ég hrærði bara í matnum,
borðaði kannski einn bita.Mín fyrsta hugs-
un á morgnana var:"Hvernig á ég að kom-
ast hjá því að borða í dag?"Þegar ástandið
var orðið svona þá var ég að sjálfsögðu orð-
in veik en ég var í algjörri afneitun. Mamma
mín og kærasti byrjuðu að segja við mig að
ég ætti að borða meira en ég hlustaði ekki
á þau. Þegar ég leit í spegil sá ég að ég hafði
lésten mérfannst égekki mjó.Þegarástand-
ið var sem verst borðaði ég hálfa jógúrtdós
á dag og fann að sjálfsögðu til svengdar. En
þar sem ég þurfti að léttast (að mínu mati)
lét ég það ekki hafa áhrif á mig. Ég þróaði
ekki með mér þessa óbeit á mat sem margir
sem þjást af anoerexíu gera. Á þessu stigi
sjúkdómsinsfannst mér þetta ekkert vanda-
mál, ég gerði mér enga grein fyrir alvöru
málsins. Ég var bara í megrun.
Var alltaf kalt
Ég byrjaði einnig að einangrast félagslega
því að flest mannamót snúast um að borða
samans.b.saumaklúbbar,afmæli,matarboð
o.s.frv. Þegar ég svo mætti drakk ég kannski
bara eitt kók glas (diet) allt kvöldið á meðan
allir hinir úðuðu í sig kræsingunum. Þegar
ég kom heim var ég alveg að farast úr stolti
yfir að hafa staðist freistinguna.
Þegar ég var veik drakk ég samt alltaf mik-
ið vatn þannig að ég þjáðist ekki af miklu
vökvatapi sem hefur eflaust átt þátt f því að
tíðahringurinn brenglaðist ekki hjá mér.Ég
notaði aldrei laxer- eða vökvalosandi lyf
eða ældi matnum. Ég einfaldlega sleppti
því að borða. Á þessum tíma var ég orðin
það grönn að athyglin sem ég fékk vegna
holdafars míns var ekki lengur jákvæð. Fólk
horfði á mig með fyrirlitningu. Ég fann fýrir
þessum augngotum en ég hugsaði bara:
„þau eru klikkuð."
Mamma bað mig um að fara til sálfræðings
sem sérhæfir sig í átröskunarsjúkdómum.
Ég samþykkti það en ekki vegna þess að
mér fannst ég þurfa á því að halda heldur
til þess að hafa mömmu góða. f byrjun tók
ég ekkert mark á því sem sálfræðingurinn
sagði en með tímanum varð mér Ijóst að
ég var veik. Ég var 170 cm há en vó aðeins
41 kg. Mér var alltaf illt í mjöðmunum þvf
beinin stóðu út í loftið. Ef ég rétt rak mig f
þá fékk ég marbletti. (jólaprófunum 1998 (
Kennaraháskólanum gat ég varla setið því
ég meiddi mig alltaf I rófubeininu af hörð-
um stólunum. Ég var að missa hárið og það
var byrjað að vaxa dúnkennt hárlag á líkam-
anum á mér. Mér var líka alltaf kalt. Ég var
yfirleitt í tveimur flíspeysum.
Þyngdin er í raun ekki aðalmálið,
það er toppstykkið sem
þarf að laga.
Bati minn byrjaði ekki fyrr en ég gat viður-
kennt fyrir sjálfri mér og öðrum að ég væri
með anorexíu. Mamma mín las sér mikið
til um sjúkdóminn og byrjaði að fræða fjöl-
skylduna um veikindi mín.
Eftir að ég gat sagt sjálfri mér og öðrum að
ég væri með anorexíu varð meðferðin hjá
sálfræðingnum auðveldari. En eins og mál-
tækið segir þá gerast góðir hlutir hægt. Og
í mínu tilviki gerðist allt mjög rólega. Þegar
ég var búin að þyngjast smá þá þurfti ég að
átta mig á að ég var virkilega búin að þyngj-
ast um 2-3 kg og sætta mig við það. Það er
auðvitað hægt að leggja fólk inn. Þá fitnar
það hraðar en léttist oft jafnharðan eftir að
það er búið að útskrifast. Það er í raun ekki
þyngdin sem eraðalmálið,það ertoppstykk-
ið sem þarf að laga. Bataferlið tók u.þ.b. 3
ár. Ég finn samt aldrei fyrir því í dag að ég
vilji grennast. Ég er búin að finna hvernig til-
finnig það er að vera á botni tilfinningalegr-
ar hamingu og svo upplifað hvernig það er
að vera frfsk. Ég kýs seinni kostinn.
Ég missti stjórnina á sjálfsstjórninni. Mér
leið vel þegar ég vissi að ég gat gert eitt-
hvað sem aðrið gátu ekki, þ.e.sleppt því að
borða. Þetta var orðið að áráttu. Núna líður
mér miklu, miklu betur. ( dag er ég ham-
ingjusöm, trúlofuð og á von á barni. Það
er alltaf einhver von, en þvf fyrr sem batinn
hefst þeim mun meiri von.
Þetta er Iffshættulegur sjúkdómur.