Orðlaus - 01.09.2003, Blaðsíða 36

I
4
Eftir: Sunnu Másdóttur
„ Ég trúi á sjálfa mig, skapara hamingju minnar
og gleði. Ég trúi á mig, því ég er best, og slæ
öllum öðrum við... " Ég hlýt að vera farin að
ryðga stórlega í trúarjátningunni. Nema það hafi
verið gefin út ný sem ég hef misst af. Eða þá að
ég er endanlega orðin geðveik og að allar
hvíslandi raddirnar sem muldra þessi orð eru
bara ímyndun.
Sjálfstraust er orð sem brennur á allra vörum,
meira að segja hinum guðhræddu vörum sem
bærast í eilífri bæn á Ómega. Þeir Ómega-menn
segja sjálfir að hinir "lengst leiddu"-bræður
þeirra séu eiginlega á móti þessari nýju trú á
sjálfið; það er náttúrulega guðlast að trúa á
nokkuð annað en hinn eina sanna. Enn og aftur
glottir lífið framan í mig og kemur mér algjörlega
á óvart, því ég átti ekki von á því að vera allt í
einu sammála Ómega-bræðrum. En ég er
sammála grundvallaratriðinu, mér finnst kolrangt
* að setja sjálfan sig í stað guðs. Ekki það að guð
hafi einkarétt á hásæti sínu, mér finnst bara
þessi stallur sem hann
hefur setið á og dillað
tánum framan í
jarðarbúa ekki
sniðugur. Og ennþá
vitiausari verður hann
ef það er nú
manneskja sem prílar
upp á hann og horfir
niður á restina af
mannkyninu.
Eftir sem áður fer
sjálfstraust einna
fremst í flokki
Eftirsótttustu
Fyrirbæra Heims, trítlar
þar hönd í hönd við
gylltan Óskar og
ársskammt af
megrunarpillum . Því
miður er þetta Sjálfstraust örlítið erfitt í
meðförum og dálítið snúið að nálgast það; það
er einn af þessum hlutum sem aldrei eru auglýstir
á tveir-fyrir-einn tilboði í snyrtivörudeild
Hagkaupa. Það er hvergi og alls staðar. Sumir
halda að það felist á meðal nýrra nefja á hillu
lýtalækningaskurðiæknis, aðrir að því sé andað
inn, svipað og astmapústi, með nýju-bíla-lyktinni
' og enn aðrir snúa sér að einhverri af þeim
óteljandi bókum sem hafa "efldu", "sjálfstraust"
eða "trúðu" í titli eða undirtitli.
Við reynum öll að koma reglu á óregluna, koma
fjötrum á kaósið í kringum okkur, og kannski
sérstaklega þeir jarðarbúar sem ekki eru sérlega
trúaðir. Þeir geta ekki lagt allt saman í hendurnar
á einhverjum mun vitrari og betri, þeir neyðast
til að reyna að gera það besta úr þessu sjálfir.
Hjá þeim fyrirfinnst engin allsherjar útskýring á
veru okkar á þessari pínku ponsu plánetu. Allt
er tilviljun; við fljúgum í gegnum einhvern geim
t og snúumst í hringi og svo er þar að auki allt í
rugli á blessaðri jörðinni - þessum eina nokkurn
veginn fasta punkti okkar; stríð og náttúru-
hamfarir skiptast á að koma henni í uppnám.
Hjá sumum verður þessi þörf fyrir reglur árátta,
en þó að allir þurfi ekki að kveikja og slökkva I
jósið fimm sinnum áður en haldið er út finnst
okkur langflestum gott að hafa eitthvað að
styðjast við.
Er það kannski það sem lokkar stelpurnar að
hillunni í bókasafninu sem helguð er
sjálfshjálparbókum? Eru þær þangað komnar
í leit að uppskrift að sjálfstrausti? Er ekki búið
að auglýsa sjálfstraust sem lausn allra
vandamála, sem gullið
ský; þú finnur það,
blæst það upp reglu-
bundið til að halda því
við, og svo geturðu
flotið á því í gegnum
lífsins stórsjó, alveg
örugg um að drukkna
ekki.
Sjálfshjálparbækur eru
jafn fjölbreytilegar og
manneskjurnar sem
skrifuðu þær. Það þarf
að vanda valið svo
maður hitti á bók sem
hentar manni. Þar fyrir
utan leynast mis-
gáfulegar bækur á
bókasafnshillunni sem
helguð er sjálfshjálp. Á
milli "Sjálfstyrking Kvenna" og "The Women's
Power Pocket Book" kom undirrituð auga á
Cosmopolitan-bókina "Over 100 ways to get a
man". Sumum, og vonandi sem flestum, finnst
það augljóst að maður sem er veiddur með
hjálp varagloss með lykt af grænum eplum (ráð
nr. 15) sé hvorki Svariö, né neitt sérstaklega
flókið form sjálfshjálpar - en stelpa sem er í
dauðaleit að einhverri reglu til þess að halda
aftur af ruglinu í kringum hana gæti alveg eins
gripið þá bók. Hún býður upp á einfalda lausn
á að minnsta kosti einhverju af kaósinu; fáðu
þér mann! Og viti menn, þarna eru líka fullt af
ráðum og reglum. Getur ekki verið það erfitt...
Sjálfshjálp ætti ekki að vera neitt nema gott.
Er nokkuð hægt að setja út á manneskju sem
er að bæta sjálfa sig? En einhvers staðar er galli
á gjöf Njarðar. Eða gjöf dr. Phil og Oprah, öllu
heldur. Kannski er vandamálið að þessi
persónulegi hlutur, að hjálpa sjálfum sér, hefur
lent í klónum á Iðnaðinum. Fyrir einhverjum
árum var Spámaðurinn talin góð bók á þessum
vettvangi; fallegar og Ijóðrænar vangaveltur
um lífið og hlutverk einstaklingsins í því. Þá
hefði Cosmofyrirbærið aldrei villst upp á sömu
hillu. Einhvern tíma um það leyti sem Bridget
Jones hálfhrasaði fram á sjónarsviðið birtust
bækur þar sem boðskapurinn (Love Yourself!)
var feitletraður, undirstrikaður og varla
læsilegur fyrir öllum upp-hrópunarmerkjunum
og endurómaði þar að auki með amerískum
hreimi inni í höfðinu á þér.
Kannski er vandamálið það að bækurnar eru
ekki fyrst og fremst ætlaðar stelpum um tvítugt
heldur konum með meiri reynslu, sem eru ekki
jafn heilaþvegnar af auglýsingaflóðinu sem
skellur á okkur á
hverjum degi. Tvítugar
stelpur er búið að
prógrammera þannig að
það er alltaf eitthvað
sem á vantar, og það er
alitaf hægt að redda því
með að kaupa nýju
vöruna frá hinu og þessu
merkinu. Sjampó,
sódavatn, sjálfstraust.
Alveg eins og alltaf
hefur verið hægt að
redda ímynduðum
göllum með nýjastu
útgáfunni af óþarfri
vöru á líka að kippa þessu lága sjálfsmati í lag
með töfra-lausninni Niðursoðið Sjálfstraust.
Einn tveir og þrír og voilá, fullkomnunin bíður
þín handan við hornið.
Trúðu á sjálfa þig, þú ert best. Settu sjálfa þig
fyrsta, ekki halda að þú verðir alltaf að hugsa
um aðra fyrst áður en að það kemur að þér.
Þú ert mikils virði, hugsaðu um þig! Komstu
að því hvað þú vilt og náðu í það. Mér finnst
þetta of einfalt. Ég held að það þurfi samhengi,
ég trúi meira á áður nefndan Spámann. Ég er
hrædd um að svona mantra geti leitt til þess
að maður fari að klifra upp í fyrrnefnt hásæti.
sparka skeggjaða manninum úr því og koma sér
makindalega fyrir sjálfur.
Ég er hjartaniega sammála því að það er
mikilvægt að vita hvað maður vill. Ekki vegna
þess að það eigi svo að framfylgja því alltaf og
endalaust, heldur vegna þess að þá getur maður
ýtt því til hliðar fyrir einhvern annan án þess að
lenda í fórnarlambshlutverkinu. Þá er málamiðlun
meðvitað val í staðinn fyrir að þér finnist alltaf
vera troðið á þér. Að setja sjálfa sig fyrst er fínt
- upp að vissu marki. Það má bara ekki trúa á
sjálfan sig á kostnað annarra. Við erum ekki ein
á þessari jörð, takmarkið hlýtur að vera að geta
verið til saman, ekki hver og einn útaf fyrir sig
í einkavillu egóismans?
I grískri goðafræði er til saga um unglinginn
yndisfríða Narcissus. Eins og alltaf eru til að
minnsta kosti fimm útgáfur, en þetta er ein
þeirra: Einn daginn þegar Narcissus var á veiðum
í skóginum kom hann að lítilli tjörn og lagðist
niður til þess að svala þorsta sínum. Þegar hann
hallaði sér fram yfir tært vatnið kom hann auga
á spegilmynd sína í tjörninni og féll algerlega í
stafi yfir eigin fegurð. Hann stóð ekkert upp
aftur, heldur lá bara og starði, algjörlega
heillaður af þessari
fögru spegilmynd sem
var svo nálæg en hvarf
samt alltaf ef hann
reyndi að snerta hana.
Að lokum rann hann
hljóðlega út í tjörnina
og drukknaði í eigin
fegurð...
Svo þið sjáið það, það
fylgja því ýmsar hættur
að elska sjálfan sig -
þó að þær sem við
lendum augliti til
auglits við séu kannski
ekki alveg jafn
áþreifanlegar og fyrir aumingja Narcissus. Öll
sálarmál eru flókin, og það er svo sannarlega
ekki til nein töfralausn. Emotional Makeover í
anda tímaritanna er ekki jafn lítið mál og að lita
hárið í hinsegin meikóveri. Og það sakar aldrei
að endurtaka þetta; sjálfstraust er ekki þetta
þarna sem geislar af þér þegar þú ert komin í
nýju fötin með nýklippta hárið og búin að setja
á þig nýja varalitinn. Sjálfstraust er þegar þú ert
alveg helgrýti ánægð með þig ómáluð í
krumpuðum fötum. Og þegar þér líður vel í
sjálfri þér í samskiptum við annað fólk
TVITUGAR STELPUR ER
BÚIÐ AÐ PRÓGRAMMERA
ÞANNIG AÐ ÞAÐ ER
ALLTAF EITTHVAð SEM Á
VANTAR,
OG ÞAÐ ER ALLTAF HÆGT
AÐ REDDA ÞVÍ MEÐ AÐ
KAUPA NÝJU VÖRUNA
FRÁ HINU OG ÞESSU
MERKINU. SJAMPÓ,
SÓDAVATN, SJÁLFS-
TRAUST
EFTIR SEM AÐUR FER
SJÁLFSTRAUST EINNA
FREMST í FLOKKI
EFTIRSÓTTTUSTU
FYRIRBÆRA HEIMS,
TRÍTLAR ÞAR HÖND í
HÖND VIÐ GYLLTAN
ÓSKAR OG ÁRSSKAMMT
AF MEGRUNARPILLUM
H