Orðlaus - 01.03.2005, Blaðsíða 46

NÝTT ÚRRÆÐI
GEGN ÁTRÖSKUN
Átraskanir eru einn af mest áberandi
sjúkdómum dagsins í dag. Nú eru að birtast
erlendis fullt af nýjum meðferðum til þess
að vinna á sjúkdómnum. Þar má nefna
meðferðir eins og að elda saman og borða
saman, dansmeðferð og veitingastaður sem
stílar sérstaklega inn á fólk með átraskanir;
allir réttirnir heita nöfnum eins og Happy,
Free og svo framvegis. Hér á íslandi eru
nýir möguleikar líka að líta dagsins Ijós
og er Prisma miðstöðin enn af þeim.
Texti: Linda Sigurjónsdóttir
Mynd: Darri
Sólveig Katrín Jónsdóttir er ein af stofnendum Prisma, sem er sjálfstætt starfandi
miðstöð fyrir fólk með átraskanir. Miðstöðin var stofnuð 1. nóvember síðastliðinn
og er hin fyrsta sinnar tegundar á íslandi. Sólveig Katrín lauk meistaraprófi
í listmeðferð á síðasta ári frá The Queen Margaret University í Edinborg. Hluta
af náminu vann hún sem nemi í listmeðferð á deild fyrir átröskunarsjúklinga á
einkaspítala í Glasgow. Sólveig Katrín er af mörgum betur þekkt sem fyrirsæta en
hún hefur frá sextán ára aldri unnið samhliða námi við módelstörf víðs vegar um
heiminn.
L: Hvers vegna var
Prisma stofnuð?
S: Eftir að ég kom heim
úr námi í fyrra hafði ég
samband við Margréti
Gísladóttur hjúkrunar- og
fjölskyldufræðing sem
annarri hæð við Hverfisgötu
4-6 og hófumst handa.
L: Hverjir leita til ykkar?
S: Það er bæði fólk sem
þjáist af átröskunum og
aðstandendur þeirra. Það er
listaverk og það þarf enga
sérstaka hæfileika. Þetta er
bara hluti af tjáningu eins og
að tala, brosa, gráta og allt
annað sem við gerum.
Ég hef alltaf haft mikinn
áhuga á myndlist, var alltaf
Átröskun þekktist á 19. öld áöur en Ijósvakinn varö til. Þá voru stelpur
til dæmis aö svelta sig í hel til aö komast hjá skyldum samfélagsins,
svo sem aö giftast og eignast börn
hefur lengi starfað með
átröskunarsjúklingum á
bráðamóttöku geðdeildar
Landspítalans til að fá
upplýsingar um þau
meðferðarúrræði sem í boði
eru fyrir fólk hér á landi. Ég
hafði þá unnið í eitt ár á The
Priory Hospital í Glasgow
sem hluta af starfsnámi
mínu á deild fyrir fólk með
átröskun. Átröskun er vaxandi
vandamál og þar af leiðandi
vantar fleiri og fjölbreyttari
meðferðarúrræði fyrir það fólk
sem lendir í þessari aðstöðu.
Skömmu síðar hafði Þórhildur
Sveinsdóttir samband við
Margréti á sömu forsendum
en hún er sjálfstætt starfandi
iðjuþjálfi sem hefur kynnst
uppbyggingu meðferðar fyrir
átraskanir í Noregi.
S: Eftir það gerðist allt frekar
hratt, við hittumst og ákváðum
að stofna þverfaglega miðstöð
fyrir fólk með átröskun,
fundum okkur húsnæði á
fólk með lystarstol (anorexiu),
lotugræðgi (búlimíu) og fólk í
yfirþyngd.Ofáterlíkaátröskun.
Við bjóðum upp á einstaklings-
og hópmeðferðir. Það eru
almennir meðferðarhópar,
aðstandenda- og
fjölskylduhópar og hópar fyrir
fólk í yfirþyngd. Markmið
Prismu er að veita stuðning,
fræðslu og meðferð við
átröskun.
L: Hvað er listmeðferð
og hvers vegna
valdir þú hana?
S: Listmeðferð er sjálfstætt
meðferðarform sem vinnur
að tjáningu tilfinninga,
hugsana og upplifana í
gegnum listræna tjáningu.
Sköpun er manninum eðlislæg
og í listmeðferð er verið að
hvetja einstaklinga til að nota
sköpunarþörfina til að vinna
úr vandamálum. ( gegnum
sköpunina endurspeglast
oft innri barátta og aðrir
ómeðvitaðir þættir hugans.
Tilgangurinn er ekki að gera
að teikna og mála þegar ég
var yngri. Ég held ég hafi
fyrst heyrt um listmeðferð
í gegnum mömmu mína og
fékk strax mikinn áhuga. Ég
útskrifaðistfrá myndlistardeild
Kennaraháskóla íslands og
fór beint þaðan að læra
listmeðferð í The Queen
Margaret University í
Edinborg. Helstu áhugamál
mín eru listsköpun, tjáning
og sálfræði, og listmeðferð
samanstendur af þessum
þáttum.
L: Þekktir þú einhvern
í Skotlandi þegar
þú fórst út?
S: Nei, ekki neinn. En ég mæli
með því að læra úti. Þetta er
ómetanlegur timi og maður
kynnist svo mörgu fólki af
ólíku þjóðerni. Ég var í skóla
með fólki frá 13 mismunandi
löndum, til dæmis Japan, Kína,
Chile, Portúgal, Tékklandi,
Grikklandi og meira að segja
einni frá Nepal. Ég bjó ásamt
einni stelpu og tveimur
strákum. Þetta var ansi
skrautlegt þarna hjá okkur og
erfitt fyrir okkur stelpurnar
að fá strákana til að hjálpa við
þrifin. En við urðum öll góðir
vinir og þetta var æðislegur
tími. Núna þarf maður bara að
fara í heimsreisu til að hitta
alla aftur.
L: Hvernig fannst þér að
starfa sem fyrirsæta?
S: Það var ágætt, ég er svo
mikill sígauni í mér að ég fékk
útrás fyrir að búa á ýmsum
stöðum og ferðast. Sem mér
þykir æðislegt Ég byrjaði í
módelstörfum 16 ára þegar
ég tók þátt í Elite-keppninni.
Svo fór ég að vinna á Elite-
skrifstofunni í London þegar
ég var 18 ára. Ég tók mér smá
frí frá náminu í F.B. og var í eitt
og hálft ár úti. Frá London fór
ég svo til Hamborgar og þaðan
til Parísar. Eftir þ'að kom ég
heim og kláraði stúdentinn og
vann svo aðeins í Mílanó. Þetta
var allt skemmtileg reynsla
fyrir mig en þetta er skrítinn
heimur. Öll þessi áhersla á ytra
útlit og ytri veruleika.
L:Hvað finnst þér um
útlitsdýrkun nútímans?
S: Mér finnst hún orðin frekar
ýkt. Fólkfinnurfyrirrosalegum
þrýstingi frá samfélaginu og
fjölmiðlum að líta út á einhvern
ákveðinn hátt. Þetta hefur
áhrif á rosalega marga. Ég tel
samt ekki að áhrif fjölmiðla
einna og sér valdi átröskun
hjá fólki þó þeir hjálpi ekki
til. Átröskun þekktist á 19. öld
áður en Ijósvakinn varð til.
Þá voru stelpur til dæmis að
svelta sig í hel til að komast hjá
skyldum samfélagsins, svo sem
að giftast og eignast börn.
Sumar stúlknanna sem ég vann
með í London voru rosalega
uppteknar af mataræði sínu og
borðuðu nánast ekki neitt til
að falla inn í módelímyndina.
Það er til rannsókn sem sýnir
að allt að 80% kvenna séu
óánægðar með líkamann á
sér, þær þróa samt ekki allar
með sér átröskun. Það er svo
margt sem spilar inn í, léleg
sjálfsmynd, óöryggi, áfall úr
fortíðinni eða einhvers konar
vanlíðan.
L:Hvernig er lífið
utan vinnunnar?
S: Það er frábært. Auk þess
að vinna í Prisma starfa ég
líka á Landspítalanum og er
að setja upp listmeðferð fyrir
geðdeildina á Kleppi, en ég
hef einmitt starfað á sumrin
samhliða náminu. í frítíma
mínum reyni ég að finna tima
tilaðsinna myndlistinni, hlusta
á tónlist og að dansa. Úti lærði
ég afró, hérna heima hef ég
lært magadans og bollýwood-
dans. Auk þess finnst mér
æðislegt eiga gæðastundir
með vinum mínum.
L: Hvaðan kemur
nafnið, Prisma?
S: Það stendur fyrir alla liti
litrófsins sem eru eins ólíkir og
fólkið sem til okkar leitar. Og
svo vonumst við að sjálfsögðu
að fólk fari að sjá heiminn
aðeins litríkari með aukinni
velliðan.
NOKKRAR STAÐREYNDIR UM ÁTRÖSKUN:
Vissir þú að:
Það deyja 12 sinnum fleiri af völdum lystarstols hjá stúlkum
á aldrinum 15-24 ára en af nokkrum öðrum orsökum.
Spegillinn.is hefur alls konar upplýsingar um lystarstol,
lotugræðgi og meðferðarúrræði.
Spegilinn.is var stofnaður til minningar um Gerði Björgu
Sandholt sem lést af völdum átröskunar þann 6. júní árið
2002.
Langvarandi sultur getur valdið beinþynningu og hjá þeim
yngstu getur vöxtur á hæðina staðnað.
Talið er að lotugræðgissjúklingar séu mun fleiri en vitað er
um þar sem þetta er vel falinn sjúkdómur því ekki fari allir
í undirþyngd.
Einkenni átröskunar hafa fundist hjá börnum undir átta ára
aldri.
Heilinn getur minnkað eftir langvarandi næringarskort.
Lotugræðgi eykur líkur á hjartaáfalli þar sem kalíumbirgðir
líkamans eyðast.
Endurtekin uppköst eyða glerungi á tönnum og nöglum.
Til að fá upplýsingar um átröskun og meðferðarúrræði getur
þú hringt í Sólveigu í síma 659 3463, Margréti hjúkrunar- og
fjölskyldufræðing í síma 692 2299 og Þórhildi iðjuþjálfa í
síma 895 6514.
SKBÝTNAR
FRETTIR
EKKI ER ALLT SEM SYNIST
Tilkynnt var til lögreglunnar í Hollandi um daginn að sést hafði til þriggja
karlmanna leiða unga Ijóshærða konu inn bakdyramegin í sendiferðabíl.
Karlmennirnir höfðu rétt náð að tjónka við konuna sem var handjárnuð, með
bundið fyrir augu og munn, í netasokkabuxum og vaggandi á háum hælum.
Lögreglan var ekki lengi að taka við sér, talið var að um mannrán væri að ræða
og ræst út þyrla, mótórhjól og bílar til að elta sendiferðabílinn um alla borg.
Eltingaleikurinn endaði á þvi að 22 lögregluþjónar höfðu umkringt bilinn, á
landi og i lofti, og út komu tveir hálf naktir karlmenn sem var um leið skipað að
leggjast á jörðina með hendur fyrir aftan bak.
Þegar konunni hafði síðan verið náð út og losað var um muninn á henni kom hún
lögreglunni heldur betur á óvart. Hún byrjaði að öskra á þá að þeir höfðu eyðilagt
allt og það hefði tekið marga mánuði að skipuleggja þetta. Karlmönnunum
þremur var sleppt þar sem þetta var kynlífsfantasía sem fórnarlambið tók sjálft
þátt í en henni var þó ráðlagt að láta ræna sér í heimahúsi næst.
í MÁL ÚT AF ERÓTÍSKUM SMÁKÖKUM
Belgísk kona er farin í mál við bakarí sem á Valentínusardaginn ákvað að
selja litlar erótískar marsipan fígúrur. Hún vildi meina að kökurnar, sem sýndu
kynferðislegar stellingar, ættu ekki heima í glugga bakarans. Bakarinn hélt því
þó fram að þetta væri einungis gert í gríni, því þær sýndu engin kynfæri, og
að fólk hefði bara farið að hlægja þegar það sá kökurnar og keypt þær handa
elskunni sinni. Konan, sem býr í nágrenni við bakaríið, var ekki sammála þessu og
fannst gluggasýningin vera að ota klámi að börnum.
BUIN AÐ VERA HEIMA HJÁ SÉR I 15 ÁR
Rúmensk kona segist hafa verið heima hjá sér i 15 ár eða frá því að maðurinn
hennar var fangelsaður. Maðurinn hennar afplánar 30 ára dóm fyrir morð og
lofaði hún, Mariana Schuster, honum því að vera honum trú á meðan hann
afplánaði dóm sinn. Hann fékk hana til að skrifa undir samning þess efnis að hún
skildi ekki fara út úr húsi því hann héldi að hún yrði honum ótrú. Mariana segist
þó ekki vera einmana þvi systir eiginmanns hennar hugsi vel um hana.
RÆNINGI ENDAR Á RÖNGUM STAÐ
26 ára japanskur karlmaður vopnaður hnifi braust heldur betur inn á vitlausan
stað á dögunum. Hann braust inn á heimavist lögreglumanna og í stað þess að
fá peninginn sem hann heimtaði þá var hann umkringdur lögreglumönnum. Sá
handtekni sagðist hafa verið sama hvað hann væri að fara að ræna en aldrei
grunað að hann myndi enda þarna!!!
SÖLUMAÐUR DAUÐANS?
Rússneskur karlmaður, eigandi skotvopnaverslunar, skaut sjálfan sig í hausinn
í miðri söluræðu. Maðurinn var á spjalli við kúnna og í gríni miðar hann byssu
að hausnum á sér og hleypir af. Hann hafði því miður gleymt þvi að byssan var
hlaðin og var fluttur með hraði á næsta spítala með alvarlega áverka, en lifði
þó af.
Bruce Willis greindi frá því i viðtali við Good Morning America á ABC að hann
yfirheyrði og hótaði kærustum dóttur hans lífláti. Hann sagði að í hvert skipti
sem dótturin væri á leiðinni á stefnumót þá spyrði hann snáða í þaulana þangað
til hann væri farinn að svitna og skjálfa og því næst hótaði hann þeim lífláti i grini
ef þeir myndu gera henni mein. Þetta sagðist hann gera til að koma dótturinni
í skilning um hvað 16 ára strákar séu að hugsa og að hann vildi fá hana heim í
sama ástandi og hún færi út úr húsi ...