Orðlaus - 01.04.2005, Blaðsíða 18

fiorl•**
„PonKararmr voru oorn
voru að reykja sína frið
gerðu sér grein fyrir að
var kjaftæði og frið hvergi að finna
SIÐASTI MOHIKANINN
SAGA STÍLFLOKKA FRÁ
MODURUM TIL HIP-HOPPARA
2. HLUTI - PÖNKIÐ
Texti: Sæunn Huld
Eg held að það séu nokkrir móhíkanar eftir, ég sá
einn þann síðasta á vappi í Soho um daginn ... og
hann leit út fyrir að vera alveg ekta pönkari með
hanakamb. Ekki svona metrosexúal Becham kamb,
heldur alvöru, skotheldan og oddhvassan sem
haldið er uppi með súperglúi og skipalakki.

UR«T
ttCMt.
Sá sem skartaði honum var
líklega hent út úr tímavél,
sem hann hefur stigið upp í á
silfur valdaafmæli Elísabetar
Bretadrottningar árið 1976
og komið svo út tæpum 30
árum seinna, í tæka tíð fyrir
brúðkaup Camillu og Karls.
Það eina sem truflaði þessa
nákvæmu stíliseringu var stórt
spjald sem viðkomandi hélt á
og benti vegfarendum á hvert
ætti að fara ef þeir vildu næla
sér í sértilboð á skyndibita.
Annað sem áhugavert var
að viðkomandi pönkari var
líklega ekki fæddur þegar þessi
stíll tröllreið Bretlandseyjum
og dreifði sér svo þaðan um
heimsbyggðina.
Ef negla á niður upphaf
pönksins í tíma og rúmi þá
myndu flestir benda á London
árið 1976. Þó voru svipaðir
hlutir að gerast samtímis og fyrr
í tónlist og fatastíl í New York.
En breska útgáfan af pönkinu
varð mun aggresífari og náði
meiri útbreiðslu. Menningar-
frömuðurinn Malcolm McLaren,
fyrrverandi eiginmaður pönk-
d rottn i n g a ri n n a r Vivian
Westwood, hefur oft (ásamt
Westwood) verið nefndur
skapari pönksins. Saman ráku
þau verslun á enda Kings rd.
(worlds end) sem kallaðist
ýmsum nöfnum, þar á meðal
Too Fast to Live, Too Young to
Dieog SEX.
McLaren tóktónlistina og stílinn
frá New York þar sem hann
hafði meðal annars verið umbi
fyrir hina goðsagnakenndu
hljómsveit New York Dolls.
Þegar sú hljómsveit lagði upp
laupana árið 1975 pakkaði hann
saman og fór aftur til Bretlands
með stolinn gítar frá the Dolls
í farteskinu. Hann stofnaði/
bjó til Sex Pistols og gaf Steve
Jones gítarinn í þeirri trú að
menningarlegur þjófnaður væri
rokktónlist nauðsynlegur og að
arfleifð amerísks pönk-rokks
yrði þannig komið til Bretlands.
Það mætti kannski gefa þeirri
hugmynd smá svigrúm að
Sex Pistols er í raun og veru
ekkert annað en snilldarlega
markaðssett "boyband".
Það eru líka margir sem trúa
því að pönkið sé afkvæmi
eymdar og reiði unglinga
úr verkamannastétt, en það
ku ekki vera allskostar rétt.
Frumkvöðlar pönksins sem stíls
og hugmyndastefnu voru að
stóruleitimillistéttardekurbörn,
alin upp í úthverfum en ekki
bæjarablokkum. Neikvæð
umfjöllun í æsifréttablöðum
varð þess valdandi að stíllinn
breyddist um eins og sinueldur
og var ættleiddur af fátækum,
frústreröðum unglingum sem
margir hverjir áttu enga framtíð
(no future, slagorð pönksins).
Pönkið er líka stórmerkilegur
stíll að því leyti að í fyrsta sinn
eru stelpur mjög sýnilegar og
virkir þátttakendur í upphafi
sköpunar, en ekki bara
puntudúkkur eða fylgjendur.
En ef maður veltir fyrir sér
hvers vegna pönkið náði svona
góðum hljómgrunni á svo
stuttum tíma er vert að skoða
þann jarðveg sem það spratt
upp úr. Þó svo að fatastílar séu
kannski ekki lausn á einhverjum
þjóðfélagsvandamálum eða
menningarárekstrum þá er hægt
að lesa út úr þeim tíðaranda þess
tímabils sem þeir spretta upp á.
ÁBretlandiríktivonleysisástand,
atvinnuleysi hafði ekki verið
meira síðan á tímum seinni
heimsstyrjaldarinnar og stefna
stjórnvalda var að gera út af við
marga bæi.
Pönkararnir voru börn hippanna
sem enn voru að reykja sína
friðarpípu þó að allir gerðu sér
grein fyrir að öld vatnsberans
var kjaftæði og frið hvergi
að finna. Ungdómurinn átti
sér einfaldlega ekki málpípu í
svokallaðri unglingamenningu.
Steingelt diskó og glamrokk
spilað af miðaldra poppurum
trónaði á toppi vinsældarlista.
Andsvarið hlaut því að verða
hart. í stað handsaumaðra
náttúrulitaðra víðra mussna
komu svartir rifnir bolir,
gaddaólar og latex. Á móti
mjúku síðu hári spruttu
upp skærlitaðir kambar og
harðhausahár.
Nú til dags þegar flipp og
gaddar eru hluti af daglegu
brauði er erfitt að gera sér grein
fyrir því hversu ógnvekjandi
múnderingar pönkaranna
þóttu. Sem dæmi get ég sagt
sögu sem ég heyrði frá Jane
litunarsérfræðingi í Vidal
Sassoon hárgreiðsluskólanum.
Um miðbik sjöunda áratugar
vann hún sem litunarmeistari
í einni af fínu stofum Sassoon.
Einn daginn birtist pönkari í
dyrunum og spurði hvort hún
gæti litað hárið á sér grænt! Ótti
fór sem alda um viðskiptavinina
og varð því að vísa manninum
á dyr. Jane náði þó að fræða
piltinn um hvar hann gæti haft
upp á hárlitunarefnum og gat
gefið honum nokkur góð ráð
(kaupa gúmmíhanska og setja
vaselín við hárrótina). Nokkrum
vikum seinna á leiðinni heim úr
vinnu rakst hún á hóp pönkara
sem allir skörtuðu ótrúlega
litríkum greiðslum, á meðal
þeirra var pilturinn með græna
kambinn. Hann hrópaði uppyfir
sig af gleði þegar hann sá hana
og sagði hópnum að hún væri
sú sem bent hefði á litina. Upp
hófst mikil gleði og spjall um
mismunandi hárlitunarblöndur
og litunaraðferðir. Mitt í þessum
faglegu samræðum heyrðust
lögreglusírenur og áður en þau
vissu af voru þau umkringd af
sérsveitarmönnum sem beindu
að þeim byssum og bentu þeim
að leggjast á jörðina! Einhver
hafði þá rekið augun í fundinn,
dregiðþáályktunaðpönkararnir
væru að ræna, rupla og steikja
hárgreiðslukonuna og hringt á
lögregluna, sem auðvitað þótti
þetta skynsamlega ályktað.
Við íslendingar státuðum
af stórum hóp pönkara sem
héldu til á Hlemmi og af þeim
fóru svakalegar sögur. Börn og
gamalmenni voguðu sér vart inn
á Hlemm í heilan áratug sökum
ótta við þann skríl sem þar hafði
lögheimili. Það eru enn nokkrir
pönkarar frá þeim tíma sem sjást
á götum Reykjavíkur, t.d. Frikki
pönkari og Bjarni móhíkani og
bera þeir stílinn með sannindum
og þokka.
Ótrúlegt hvað við erum orðin
umburðarlynd og hvað normið
breytist. Þegar ég var að
umbreytast í ungling dreymdi
mig um að eiga gaddabelti
og fór þess á leit við foreldra
mína að ég fengi að fjárfesta
í slíkum grip. Þótti það af og
frá, en að skarta því hefði
verið það sama og að segja
að ég væri vandræðabarn frá
upptökuheimili (sem ekki var
satt). Ég man þó eftir að hafa
keypt beltið, faldi það bara og
setti upp þegar foreldrarnir
sáu ekki til. í jólaboðinu í ár
voru litlu frændur mínir (4 og
7 ára) báðir með gaddaólarl!
Og mömmu fannst þeir alger
krútt. Svo núna um daginn kom
litli bróðir minn heim og rak
seinasta naglann í pönkkistuna
þegar hann gaf 5 ára dóttur
sinni Pönk Bratz!!!!! Kannski
það sé endanleg sönnun þess að
síðasti móhíkaninn sé dauður og
jarðarförin verði auglýst síðar.
Sá sem ég sá í London var bara
leikari klæddur í búning.
Ennnnnn .... ég sá svolítið annað
þennan dag í Undergroundinu
... held að það sé ný tegund af
móhíkana og ótrúlegt en satt
þá sýndist mér þetta vera fyrsta
unglingahreyfingin þar sem
stelpur eru í aðalhlutverki. Og
þær eru sko ekki með bert á
milli laga, óneii, þær eru huldar
bak við blæjur. Ég held að burka
sé hinn nýi móhíkani ...
... framhald í næsta blaði.