Orðlaus - 01.10.2005, Blaðsíða 40
TÆKNIN TEKIN YFIR
Ég hef alltaf elskað
haustið. Það gæti verið tengt
því að afmælið mitt kemur með
haustinu, að laufin roðna eins og
unglingsstúlkur sem fara hjá sér,
að loftið verður einhvern veginn
áþreifanlegt - og það gæti verið
tengt angurværðinni sem leggst
alltaf yfir mig á þessum árstíma:
upphaf og endir, þið þekkið þetta.
Og svo er ein ástæða enn, sem ég
fór mjög leynt með á þeim árum
lífs míns sem skóli var jafn fyrirlit-
inn og fólk sem ekki átti buffalo-
skó; ég elska haustið af því að þá
byrjar skólinn.
Ég þarf nefnilega ákveðna rútínu
til að líða vel. Og eins og ég bendi
svo oft á: ef þú hefur rútínu (skóla)
til að brjótast út úr (skrópa í) líð-
ur þér mun betur en ef þú hefur
enga rútínu og ert hreinlega bara
að hanga. Að skrópa er meðvituð
ákvörðun, tekin með sjálfstæðum
hugsunarhætti. Ef þú hefur enga
rútínu ertu bara að láta þér leið-
ast, láta þig líða áfram án þess að
virkja nokkra örðu af skapandi
hugsun.
Eins og alltaf hef ég nú strengt
þess heit að fylgja rútínunni minni
í alvöru í haust. Þetta er síðasta
ár mitt í hinu hefbundna grunn-
gaggó-menntó-háskóla- kerfi, og
líklega tími til kominn að fara að
verða samviskusöm. Rútínan leiddi
mig í dag á vit heimspekilegra for-
spjallsvísinda - áfanga sem mælst
er til að nemendur Háskóla (s-
lands taki á fyrstu önn sinni. Þetta
er fimmta önnin mín. Eins og
margan gæti grunað er ástæðan
fyrir þessari frestun minni sú að
áfanginn gengur undir gælunafn-
inu Fýlan. Það fara ýmsar sögur af
Fýlunni, en flestar snúast þær um
hversu hundógeðslegafýluleiðin-
leg hún er.
Ég hef fyrir löngu lagt komplexa
mína yfir að eiga ekki buffalo-skó
að baki, og eins skömmina yfir að
hlakka til þess að skólinn byrji. Ég
segi því, bein í baki (eða eins bein
og ég get eftir að hafa bograð yf-
ir bókum í allan dag); mér finnst
gaman að skólinn sé byrjaður! Og
það lítur út fyrir að mér eigi eftir
að finnast gaman í Fýlunni! Fyrsti
textinn sem mér var gert að lesa
er eftir nýorðinn fyrrverandi rekt-
or Háskóla íslands, Pál Skúlason,
og fjallar um gagnrýna hugsun. (
þessum mikla hafsjó af heimspeki-
legum pælingum var ein stórfeng-
leg hugmynd sem heltók mig.
Heimspekileg
hugljómun
Mig hefur, eins og áður hefur
komið fram hér á síðum Orðlaus,
alltaf dreymt um að vera Leon-
ardo da Vinci nútímans; vita allt
um allt sem hægt er að vita eitt-
hvað um. Það er augljóslega
ómögulegt í upplýsingasamfélagi
nútímans. í dag þarf að velja sér
rækilega afmarkað svið fyrir þekk-
ingu sína, ef hún á að ná að kafa
eitthvað undir yfirborðið. Til að
reyna að ná þessu ómögulega
markmiði mínu hef ég löngum
reynt að tileinka mér gagnrýna
hugsun: þannig gleypi ég ekki
við öllu sem mér er sagt heldur
mynda mér sjálfstæðar skoðanir
eins og da Vinci vinur minn. Það
er þeorían.
Þetta hefur líka reynst ómögu-
legt. Sólarhringarnir mínir virðast
styttast með þverrandi sólarljósi
(þarf að gera vísindalega rann-
sókn á því), og ég hef aldrei tíma
til að kynna mér hitamál hvers-
dagsins nógu vel til að þora að
mynda mér skoðun. Afleiðingin er
sú að ég steinþegi yfirleitt í heit-
um umræðum ekki vil ég vera að
viðra einhverja valta skoðun sem
ekki er rökum studd eða er tekin
beint upp úr Fréttablaðinu. Þessi
afstaða mín, sem mér finnst mjög
heiðvirð og rökrétt, hefur ýmsa
fylgikvilla í för
með sér. Mig grunar til dæmis að
sumir viðræðumenn mínir, þessir
með fleiri, dýpri og rökstuddari
skoðanir en ég, haldi að ég sé
með einhvers konar þögul mót-
mæli í gangi. Eða að ég sé hreint
og beint mállaus. Eða ég sé að æfa
mig fyrir feril í pólitík með „ég sé
mér ekki fært að tjá mig um málið
aðsvostöddu" frösunum mínum.
Fyrir utan hversu leiðinlegt mér
finnst að vera algjör andstæða da
Vinci og líða yfirleitt eins og ég
viti ekki neitt um neitt.
Hér kemur að snilldarhugmynd-
inni minni, þessari sem ég hef
verið að bíða eftir til að koma
nafninu mínu í sögubækur fram-
tíðarinnar. Ég legg hér með til
að stofnuð verði heimasíðan
gagnrynhugsun.is. Þar yrði safn-
að saman gögnum um hvers kyns
mál sem samfélagið veltir fyrir sér
hverju sinni. Ef þarna væri skipu-
lagt samansafn kenninga, raka
og mótraka gæti ég kannski orðið
Leonardo da Vinci nútímans. Þá
væri hæglega hægt að mynda sér
frambærilegarskoðanir.Heimasíð-
an gæti til dæmis boðið upp á þá
þjónustu að senda fróðleiks- og
skoðanaþyrstum áskrifendum sín-
um eitt e-mail á dag. Þannig gæti
ég myndað mér rökstudda skoð-
un á stríðinu í (rak á mánudegi (í
stað lúmskrar tilfinningar um að
það sé rangt), skilgreint hvað mér
finnst um dauðarefsingu á þriðju-
degi og verið komin vel á veg með
allarsnúnustuspurningarsiðfræð-
innar upp úr helgi.
Ég vona svo sannarlega að ein-
hver taki til við gerð þessarar
bráðnauðsynlegu heimasíðu und-
ireins. Ég er viss um að það eru
fleiri en ég sem vilja vera alvöru
fólk með alvöru skoðanir. Ég sjálf
hef hins vegar ekki tíma. Það er
orðið dimmt úti og rútínan kallar:
ég þarf að horfa á Jay Leno. Lifið
heil og hugsið djúpt!
Sunna Dís Másdóttir
Símar sem þefa
Samkvæmt nýlegum könnunum eru tæplega
280.000 farsímar í notkun hér á landi sem nem-
ur þá því að nánast hver einasti (slendingur eigi
farsíma. Margir eiga því tvo eða jafnvel þrjá síma
enda eru þeir stöðugt að þróast og gömlu símun-
um skipt út fyrir þá nýjustu. Nú er enn verið að
gera tilraunir og innan skamms munu farsímarnir
vera komnir með þefskyn og geta sagt eigendum
sínum hvernig þeir lykta og viðkomandi því hlaup-
ið heim í sturtu þegar óþefurinn er orðinn símanum yfirþyrmandi.
Æðakerfið á netið
Læknisheimsóknir eru með því leiðinlegra sem fylgir því að vera til. Það
er bæði erfitt að fá tíma og biðin á biðstofunni getur verið óendanleg
og síðan fær maður oft fá svör eftir að rannsókninni lýkur. Nú er búið
er að hanna kerfi sem hjálpar bæði læknum og sjúklingum að fylgjast
með æðakerfinu án þess að sjúklingurinn þurfi að fara á læknastofuna.
Um er að ræða litla pjötlu sem fest er á húðina og mælir hún blóðþrýst-
ing, hjartslátt og fleira og sendir allar upplýsingar til læknisins í gegnum
tölvu. Sjúklingurinn getur þá farið í þessa "rannsókn" heima í stofu í
þægilegu umhverfi og hafa rannsóknir leitt í Ijós að við það sé mun lík-
legra að upplýsingarnar verði nákvæmari þar sem margir stressast upp
við það eitt að sitja fyrir framan lækni. Þessu fylgir að sjálfsögði einnig
mikill sparnaður því allir þekkja hversu dýr einn læknistími getur verið.
Vonast er til að þetta verði komið á markað innan fárra ára.
Pac-man kominn á götuna
Sýndarheimurinn sameinast þeim raunverulega í nýjum Pac-man leik
sem verið er að þróa í Singapore. Pac-man leikurinn hefur verið geysi-
I e g a vinsæll tölvuleikur í fjölda ára en ef tilraunin verður að
veruleika muntu brátt geta spilað leikinn án þess
, að þurfa að ýta á takka á tölvunni. Leikmaður-
inn verður sjálfur Pac-man og hleypur um göt-
urnar í leit að æti með tölvu og höfuðbúnað
sem býr til þrívíddarumhverfi og forðast óvini í
leiðinni. Þetta er nefnilega fjölþáttökuleiku þar sem
aðrir þátttakendur geta leikið óvini Pac-mans og drep-
ið leikmanninn með því að elta hann uppi og grípa i
hann.
Maginn er f ullur!
Nýtt tæki til þess að sporna við offituvandamálinu
er nú komið á markað. Tækið, sem er í líkingu við
gangráð, sendir skilaboð frá maganum til heilans
og segir hvenær maginn er orðinn fullur af mat.
Læknar úti segja að með þessu geti offitusjúkling-
ar misst allt að 40% af kílóafjöldanum á tveimur
árum.
Klám gerir þig blinda/n
Samkvæmt fréttum The Economist getur klám haft það mikil áhrif á
sjónina í fólki að hætta er á blindu. Rannsóknir hafa leitt í Ijós að við það
að horfa á klúra mynd geti sjónin brenglast tímabundið og viðkomandi
sér ekkert næstu sekúndubrotin á eftir. Bent var á að auglýsingaskylti
sem sýndu mjög fáklæddar konur eða menn gætu í raun valdið bílslysum
þar sem ökumaður sem blindast í þennan tíma gæti verið búinn að valda
slysi áður en hann fær sjónina á ný.