Bændablaðið - 23.09.2008, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | þriðjudagur 23. september 2008
Málgagn bænda og landsbyggðar
LEIÐARINN
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjölmargra annarra er tengjast landbúnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 5.400 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.400.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279 – Ritstjóri: Þröstur Haraldsson, ábm. th@bondi.is – Sími: 563 0375
Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurdór Sigurdórsson ss@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins að mestu leyti. ISSN 1025-5621
Krepputal í
gósentíð
Það fer góðum sögum af gjöfum
náttúrunnar á þessu hausti. Nú
síðast týndist maður uppi á öræf-
um en fannst til allrar lukku aftur
á lífi. Hann hafði verið villtur í
nokkra daga en tókst að seðja
sárasta hungrið með því að tína
upp í sig ber. Þetta er í samræmi
við það sem maður heyrir, það er
allt fullt af berjum alls staðar um
allt land. Sjálfur get ég staðfest
þetta óbeint því ekki tíni ég ber
með eigin höndum. Það er hins
vegar gert fyrir mig og af því hef
ég notið góðs á þessu hausti. Það
gekk meira að segja svo langt að á
mínu heimili var í fyrsta sinn lagst
í sultugerð og telst það til stórtíð-
inda á þeim bænum.
En það er ekki bara í berjalaut-
unum sem menn fá fylli sína
þessar vikurnar. Hvaðanæva að
berast fréttir um metuppskeru.
Kornbændur mala af ánægju
enda allar skemmur að fyllast.
Heyfengur er góður og dæmi þess
að menn neyðist til að slá þrisvar
svo tún sökkvi ekki í sinu. Garð-
yrkjubændur eru hæstánægðir
með sinn feng, ef frá eru taldir
einhverjir kartöflubændur þar sem
þurrkar voru of miklir eða ekki á
réttum tíma.
Þessi árgæska er algerlega
á skjön við það sem hæst ber
í fréttum. Krepputalið verður
háværara með hverjum deginum
og heimsendaspámönnum fjölgar
dag frá degi, í það minnsta í fjár-
málaheiminum. Almenningur í
gjánni horfir á síhækkandi afborg-
anir af lánum og veltir því fyrir sér
hvar þetta endi. Ungt fólk er sagt
vera ráðalaust á húsnæðismarkaði,
hefur hvorki efni á að kaupa né
leigja.
Samt er erfitt að trúa því að
allt sé á leiðinni á hinn versta
veg. Þegar smjör drýpur af hverju
strái, berjalyngið ber ekki eigin
þunga og kornskemmur tútna út,
þá er fátt sem bendir til þess að
framundan sé það svartnætti sem
margir spá. Raunar hef ég þá trú
að þessari dýfu fari að ljúka með
hækkandi sól. Sjáum til. –ÞH
Þrátt fyrir þurrka víða um land í sumar
var grasvöxtur almennt góður. Vöxtur
jarðargróða er sem betur fer ennþá mest
háður tíðarfari og fá þar menn litlu um
ráðið. Þó eru þar einnig blikur á lofti.
Flestum vísindamönnum ber saman um
að loftslag fari hlýnandi vegna svokall-
aðra gróðurhúsaáhrifa.
Nýverið var gefin út hér á landi skýrsla
vísindanefndar um loftslagsbreytingar,
hún staðfestir þessa þróun, sem er alvar-
leg á heimsvísu, því mörg mikil rækt-
unarlönd gætu spillst með tilheyrandi
efnahagslegum óstöðugleika. Öll rök eru
til þess að menn kynni sér þessa skýrslu
og nýti sér við framtíðarskipulag.
Nú þurfa menn að búa sig undir og
aðlaga sig þessum forsendum. Svo virð-
ist sem Ísland fái aukið hlutverk sem
matvælaframleiðsluland vegna hækk-
andi hitastigs og vegna þess að talsvert
er af óræktuðu landi. Ennfremur er talið
að nytjajurtir sem hafa annaðhvort ekki
þrifist hérlendis, eða hafa sökum stuttra
sumra verið áhættusamar í ræktun, verði,
ef spár ganga eftir, auðræktanlegri. Þess-
ar spár kynnti Bjarni Guðleifsson náttúru-
fræðingur fyrir okkur þegar á Fræðaþingi
landbúnaðarins árið 2004.
Það er mikilvægt í þessu ljósi að menn
gangi vel um ræktunarland, sólundi því
ekki eða geri það á annan hátt óaðgengi-
legt fyrir matvælaframleiðendur fram-
tíðarinnar. Einnig þarf að leggja áherslu
á að viðhalda þeirri ræktunarmenningu
og búskaparhefð sem fyrir er í landinu.
Sveitirnar mega ekki gisna meira. Til
þess að viðhalda búskap í sveitum þarf
rekstrarumhverfi bænda að batna, ekki
síst pólitískur stuðningur. Ganga þarf
þannig frá hlutum að auðar búsældarjarð-
ir verði aftur setnar fólki sem býr þar og
ræktar jörð og samfélag.
Nú munu einhverjir segja að þessi
framtíðarsýn sé gamaldags og um seinan
að endurheimta búskap víða um sveitir,
þróunin hafi nú þegar talað sínu máli,
landið sé komið í önnur not. Þetta fólk
á að spyrja: Er þörfin fyrir mat og mat-
vælaöryggi liðin hjá? Fer frumfram-
leiðsla á landbúnaðarvörum einhvers
staðar í heiminum fram annars staðar en
í sveitum?
Stoðkerfi landbúnaðarins er undir-
búið fyrir að takast á við aukið hlut-
verk íslensks landbúnaðar með hlýnandi
veðurfari á nýhafinni öld. Hjá Bænda-
samtökum Íslands og aðildarfélögum
sem hafa bækistöðvar dreift um landið
starfa sérfræðingar sem eru í fremstu röð
á ýmsum sviðum búvísinda og tengdra
greina. Tekist hefur að viðhalda góðu
þekkingarstigi innan þessara fyrirtækja
og má telja víst að þau fái aukið hlutverk
af þeim ástæðum sem að ofan eru raktar.
Hannes Finnsson biskup birti árið
1796 merka ritgerð sem hann nefndi
„Mannfækkun af hallærum“, kannski
til þess að stappa í menn stálinu eftir
Móðuharðindin. Hann rakti þar mestu
þrengingartíma í sögu þjóðarinnar, suma
vart afstaðna, en var samt bjartsýnn á
framtíð þjóðarinnar, sagði að þó Ísland
sé hallærasamt, þá sé það eigi óbyggj-
andi, „þau góðu árin séu miklu fleiri en
þau hörðu“. Þrátt fyrir mannfækkun af
hallærum, til dæmis á átjándu öldinni,
oft af völdum eldgosa og hafíss, þá hefur
það í gegnum tíðina sýnt sig hérlendis að
grasvöxtur er öruggari en hagvöxtur.
EBl.
Grasvöxtur
á
haustdögum
Nú undanfarið hafa kynning-
arfundir verið haldnir víða um
land vegna styrkja til kvenna sem
hafa nýjar hugmyndir að vöru og
eða þjónustu. Þeir hafa verið afar
vel sóttir og greinilegt að mikill
hugur er í konum um land allt.
Það er félagsmálaráðuneytið sem
veitir styrkina og rennur frestur
til að sækja um út 28. septemb-
er næstkomandi. Markmið með
þeim er að draga úr atvinnuleysi
kvenna, efla atvinnulíf og fjöl-
breytni þess og auðvelda aðgengi
kvenna að fjármagni.
Ásdís Guðmundsdóttir ráðgjafi
hjá Atvinnumálum kvenna var
ráðin til Vinnumálastofnunar síð-
astliðið vor til að sinna verkefnum
tengdum sjóðnum og ennfremur til
að sinna ráðgjöf til þeirra kvenna
sem hyggjast hefja rekstur eða hafa
hugmyndir að rekstri fyrirtækja á
landsbyggðinni. Starfsstöð verk-
efnisins er á skrifstofu Vinnu-
mála stofnunar á Sauðárkróki, en
þjón ustan er veitt konum út um
allt land. „Ég held utan um þetta
verkefni en það er liður í að bæta
þjónustu við þær konur sem sækja
um og fá styrki, hugmyndin er að
leiða fólkið áfram, veita því ráðgjöf
og stuðning á meðan það er að þróa
hugmyndir sínar,“ segir Ásdís.
Hún segir að ráðuneyti félags-
mála hafa allar götur frá árinu 1991
úthlutað styrkjum til kvenna vegna
atvinnureksturs, veittir hafa verið
styrkir til 327 kvenna og nema
þeir alls um 160 milljónum króna
án þess að upphæðin sé reiknuð
til núvirðis. „Þessir styrkir hafa
oft og tíðum skipt sköpum fyrir
viðkomandi konur, þeir hafa gert
þeim kleift að sjá drauma sína um
fyrirtækjarekstur rætast,“ segir
Ásdís, en um afar fjölbreytt verk-
efni er að ræða. „Þessir styrkir eru
hluti af stoðkerfi stjórnvalda til að
efla atvinnulífið og með sanni má
segja að þeir hafi eflt nýsköpun hjá
litlum og meðalstórum fyrirtækjum
til hagsbóta fyrir landið allt.“
Þegar hafa tugir umsókna borist
Nú á þessu ári var ákveðið að auka
við styrkupphæðina, hún hefur
fram til þessa verið um 20 milljónir
króna á ári liðin ár, en til umráða nú
í ár eru 50 milljónir króna. Ásdís
segir að þegar hafi tugir umsókna
borist um mörg spennandi og
skemmtileg verkefni víða um land.
Hámarksstyrkur sem veittur er í ár
er tvær milljónir króna en ekki eru
veittir lægri styrkir en 300 þúsund
krónur. Hægt er að sækja um styrki
til að gera viðskiptaáætlun, til
mark aðs- og kynningarstarf, þróun-
arvinnu, hönnunar eða vegna efn-
iskostnaðar. Þá er að sögn Ásdísar
nýmæli nú að konur sem eru með
mótaða og áhugaverða viðskipta-
áætlun geta sótt um styrk á móti
launakostnaði í ákveðinn tíma, en
það gerir þeim kleift að vinna að
stofnun fyrirtækis og lágmarka
tekjutap á þeim tíma.
Að sögn Ásdísar þurfa þeir sem
sækja um styrki að uppfylla ákveð-
in skilyrði, fyrirtækið eða verkefnið
sem unnið er að þarf að lágmarki
að vera að helmingi í eigu konu
eða kvenna, verkefnið þarf að fela
í sér nýnæmi og það þarf að skapa
atvinnu til lengri tíma. Hún bendir
á að þegar rætt sé um nýnæmi sé
ekki aðeins verið að tala um nýja
vöru heldur einnig þróun á vöru eða
þjónustu sem þegar er fyrir hendi.
Ráðgjafanefnd metur umsóknir og
afgreiðir þær og áætlað er að úthlut-
un styrkja fari fram eigi síðar en
átta vikum eftir að umsóknarfrestur
rennur út.
„Við höfum nú haldið kynn-
ingarfundi víða um landi og þeir
hafa verið afar vel sóttir, það er
greinilega hugur í konum að fara
út í eigin rekstur og það er ánægju-
legt,“ segir Ásdís, en fundirnir eru
haldnir í samvinnu við Impru og
atvinnuþróunarfélög á hverjum
stað, en þessir aðilar hafa einnig
kynnt sína þjónustu við frumkvöðla
og fyrirtæki. Hún bendir á að konur
hafi ekki verið nægilega duglegar
að sækja styrki til atvinnusköp-
unar, meira hafi verið um slíkt
meðal karla og eins sýni athuganir
að það séu fremur greinar sem þeir
eru ríkjandi í, sjávarútvegur, land-
búnaður og iðnaður sem fengið
hafi styrki um árin. „Við vonum að
sjálfstraust kvenna aukist í þessum
efnum og þær sæki í auknum mæli
eftir styrkjum til atvinnusköpunar,
miðað við undirtektir á fundum
okkar um landið er ég bjartsýn á að
svo verði,“ segir Ásdís.
Hægt er að sækja um styrki á
rafrænan hátt á vefslóðinni www.
atvinnumalakvenna.is en á síðunni
er einnig hægt að nálgast ráðgjöf og
fræðslu um hvaðeina sem viðkem-
ur fyrirtækjarekstri og viðskiptum.
Á síðunni verður einnig vettvang-
ur fyrir þær konur sem hafa sótt
um styrki og almennt fyrir konur í
atvinnurekstri.
MÞÞ
Félagsmálaráðuneytið úthlutar 50 milljónum króna til kvenna sem hyggja á atvinnurekstur
Aukið fjármagn og meiri þjónusta um land allt
Áhugasamar konur á fundi um
atvinnumál á Reyðarfirði.