Bændablaðið - 23.09.2008, Side 20

17 Bændablaðið | þriðjudagur 23. september 2008
Fjölskyldan var stödd í einu helsta
landbúnaðarhéraði Frakklands.
Maðurinn talaði sífellt um foie
gras (mín athugasemd: Skilst að
það sé gæsalifrarpaté) og sleikti
útum þegar minnst var á hinn fræga
Roquefort sauðaost sem framleidd-
ur var í hellum ekki langt frá bústað
okkar. Því var ofarlega á listanum
að fara á bændamarkað og upplifa
stemminguna. Snemma laugardags-
morgunn var ég mætt á markaðinn
í næsta þorpi. Þar mátti sjá borð-
in svigna undan fersku grænmeti,
ilmandi brauðum, gylltu hunangi,
úttroðnum pylsum og misjafnlega
vel lyktandi ostum (...nammi). Við
morgunverðarhlaðborðið þegar
heim kom spurði ég svo: “Getum
við ekki haft svona bændamarkaði
á Íslandi?”
Er svona til á Íslandi?
Þegar ég fór að kanna málin varð
ljóst að svarið var já, – við getum
haft svona heima. Árið 2006 fóru
Búnaðarsamtök Vesturlands í sér-
stakt átaksverkefni í að stofna
bændamarkað og ráku markað
þrisvar það sumar á Hvanneyri.
Síðastliðið sumar voru haldnir
bændamarkaðir m.a. í Mosskógum
í Mosfellsbæ, Breiðabliki á
Snæfellsnesi og í Kjósinni. Einnig
hefur verið boðið upp á landbún-
aðarvörur á flóamörkuðum eins og
í Kolaportinu í Reykjavík, Gónhóli
á Eyrarbakka og Laxá í Leirársveit.
Áhuginn fyrir bændamörkuðum
virðist fara vaxandi. Almenningur
leggur meira upp úr ferskleika,
uppruna og gæðum matar og bænd-
ur hafa verið að bregðast við þeim
áhuga. Einnig hefur umræðan um
loftslagsbreytingar stutt við inn-
lenda framleiðslu og aukið aðgengi
almennings að henni. Matur úr
héraði er „inn“ umhverfislega séð,
enda má ætla að gulrætur á íslensk-
um bændamarkaði mengi mun
minna á sínu 20 km ferðalagi en
erlendar gulrætur í stórmarkaði á
sinni mörg hundruð kílómetra sigl-
ingu um Atlantshafið.
Skilyrði fyrir bændamarkaði
Menn virðast almennt vera sammála
um að ekta bændamarkaður verði að
uppfylla eftirfarandi skilyrði:
1. Framleiðendur verða að vera úr
héraði.
2. Framleiðendur geta aðeins selt
eigin framleiðslu. Bakarar og
aðrir verða að nota að lágmarki
eitt hráefni úr héraði í vörur
sínar.
Sumir leggja einnig áherslu á að
starfsmaðurinn sem selur vöruna sé
framleiðandinn sjálfur, skyldmenni
eða starfsmaður sem starfar við
framleiðsluna.
Einnig þarf að hafa í huga að
bændamarkaður er ekki bara leið til
að selja matvæli úr héraði, heldur
að þeir eru stór hluti af ferðaþjón-
ustu á viðkomandi svæði enda ein-
faldlega stórskemmtilegir.
Alvöru vinna
Sigríður Jóhannesdóttir, fram-
kvæmdastjóri Búnaðarsamtaka
Vesturlands sagði í viðtali að átaks-
verkefni um rekstur bændamark-
aðs á Vesturlandi gekk mjög vel.
„Við áætluðum að um 700-800
manns hafi mætt fyrsta daginn og
sumir framleiðendur seldu upp
vörur sínar á aðeins hálftíma. En
þetta spratt ekki upp bara af sjálfu
sér.“ Þeir sem hafa reynslu af að
setja upp bændamarkað vita að
skipulagning og rekstur markaðs-
ins krefst alvöru vinnu. „Miklu
skiptir að hvetja framleiðendur til
að taka þátt. Einnig skiptir máli
staðsetning, en við erum svo hepp-
in á Vesturlandi að hafa frekar stóra
sumarhúsabyggð sem leit líka á
þetta sem afþreyingu auk þess sem
heimafólk mætti.“ sagði Sigríður.
Öll teikn eru á lofti um að hér
sé alvöru markaðstækifæri fyrir
bændur, sérstaklega þar sem tölu-
verður straumur er af innlendum og
erlendum ferðamönnum. Tækifæri
til beinnar markaðssetningar og
meiri penings í vasa framleiðand-
ans, í stað smásala og milliliða.
Hins vegar virðist vandamálið oft
vera hver eigi að reka markaðina.
Því spyr ég hvort það sé ekki verð-
ugt verkefni fyrir hagsmunasamtök
bænda að taka að sér rekstur bænda-
markaða eða styðja við þá frumkvöðla
sem þegar eru farnir af stað?
Ferskt grænmeti, gyllt hunang, ilmandi brauð …
Velkomin á bændamarkað!
Eygló Harðardóttir
verkefnastjóri/ráðgjafi
eygloh@yahoo.com
Atvinnumál í sveitum
Japanir stórtækir
Stærsta bruggfyrirtæki í Japan,
Kirin Holdings, hefur styrkt
stöðu sína á áströlskum mjólk-
urmarkaði með því að kaupa
samvinnufyrirtækið Dairy
Farmers. Eftir þessi kaup eru
þrjú stærstu mjólkurfyrirtæki
Ástralíu í eigu Japana.
Kirin keypti á síðasta ári stærsta
mjólkur- og drykkjarvörufyrirtæki
Ástralíu, National Foods, fyrir
1,8 milljarða evra. Að þessu sinni
keypti National Foods hins vegar
Dairy Farmers fyrir 534 milljónir
evra.
Dairy Farmers eiga 11 mjólk-
urbú í Ástralíu, sem taka árlega á
móti einum milljarði lítra mjólkur.
Ástralía er þriðja stærsta útflutn-
ingsland mjólkurafurða í heim-
inum. Landsbygdens Folk
Nánari upplýsingar hjá
sölumanni Sturlaugs í
síma 898 5455.
Sturlaugur & co ehf.
Fiskislóð 14
101 Reykjavík
Til sölu
Landini Powemaster 220 2008
Landini Powerfarm R 95
92 hö. árgerð 2008
Landini Vision 105 2008
Landinin Legend 125