Bændablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 47

48 Bændablaðið | fimmtudagur 15. desember 2011
Vélabásinn
Ýmislegt annað en spjaldtölvur efst á óskalista mótorhjóladellumanna:
Í jólaskapi og vel upplýstur
á gaddadekkjum
Það styttist í jól og fyrir nokkru
kom tilkynning um að jólagjöfin í
ár væri spjaldtölva, eitthvað sem
ég hef lítinn áhuga á að eignast.
Ég, sem er með bíla- og mótor-
hjóladellu á alvarlegu stigi, vildi
frekar fá eitthvað sem tengist þessu
áhugamáli mínu.
Af nógu er að taka en þó eru
nokkrir eigulegir hlutir og undraefni
sem að mínu mati mundu sóma sér
vel í pakka til tækjadellufólks. Nú
er komið frost og vötn og lækir eru
það vel lögð að hægt er að keyra
á þeim á mótorhjólinu með sérút-
búnum nagladekkjum. Ég fór í að
skella gaddadekkjunum mínum undir
mótorhjólið í síðustu viku. Eftir að
dekkin voru komin á felgurnar voru
þau jafnvægisstillt á þjónustuverk-
stæði N1, sem er með einhverja
fullkomnustu jafnvægisstillingarvél
landsins fyrir mótorhjól.
Frábær „LED“-ljós
Ekki hef ég neina aðstöðu inni til að
vinna við hjólið og varð því að setja
dekkin undir hjólið úti í snjónum og
myrkrinu. Þá vantaði mig ljós, en
kunningi minn Bergur Gíslason hjá
Ljósmyndavörum í Skipholtinu lán-
aði mér hreint frábært ljós. Ljósluktin
heitir Peli 9410, 4 „LED“-ljós með
710 „lumens“ ljósstyrk, kostar
nálægt 50.000 með hleðslutæki
og axlaról og lýsir hreint ótrúlega.
Ljósið dregur vel á milli 300 og 400
metra og er ekki nema rúmt kíló að
þyngd (mikið hefði svona ljós komið
sér vel þar sem ég ólst upp norður í
landi á dimmum vetrardögum). Hægt
er að hlaða rafhlöðurnar og dugir
hver hleðsla yfir klukkutíma á fullum
styrk, en eitthvað skemur í miklum
kulda. Þetta ljós gaf góða lýsingu
meðan dekkin voru sett undir, en þá
datt mér í hug hvort ekki mætti nota
ljósið sem aukaljós á hjólið mitt,
sem er með mjög lélegt framljós og
Trail Tech hjálmaljós með rafhlöðu,
sem fæst hjá N1 verslun (um þetta
ljós fjallaði ég hér í Bændablaðinu
í febrúar 2010). Með þennan ljósa-
búnað fór ég seinnipart sunnudags á
hjólinu í prufutúr á ísi lagðri tjörn.
Ljósin virkuðu vel og með þessi þrjú
ljós til taks skiptir ekki máli hvenær
sólarhringsins er farið út að leika.
Pokar til að halda hita
Sé maður eitthvað að hjóla á fjórhjóli
eða tvíhjóli á köldum vetrardögum
er nauðsynlegt að vera með svona
poka eins og sjást á stýrinu á hjólinu
hjá mér (sjá mynd), pokarnir trufla
nánast ekkert við aksturinn og halda
höndunum heitum í ótrúlega langan
tíma (pokarnir sem ég á eru keyptir
hjá www.mxsport.is og kosta ekki
mikið).
Um 40 pistlar á tveim árum
Nú eru komin tvö ár síðan ég hóf
að skrifa þessa pistla mína hér um
tæki og tól og sennilega er ég sá sem
hef skemmt mér mest við þessi skrif
og prófanir. Mér telst til að þessir
mismunandi gáfulegu pistlar mínir
séu nú orðnir um 40 á þessum tveim
árum. Ekki nema í örfá skipti hef ég
verið skammaður fyrir skrif mín og
hafa nokkrir nefnt það við mig að
þeir hafi lesið þessa pistla og líkað
ágætlega. Alltaf hef ég haft gaman af
því að prófa eitthvað sem er nýtt og
ég hef ekki prufað áður. Ég hefði í
þessum pistlum mínum viljað prófa
fleiri vinnutæki og vinnuvélar, en
oftast skrifa ég um þá hluti sem mér
er boðið að prófa eða ég sækist eftir
að prófa og fæ.
Yfir 1000 kílómetra prufukeyrsla
með BikingViking.is
Ein var sú prufukeyrsla sem var
lengst og mest hjá mér (yfir 1000
km) og fór fram síðastliðið vor. Mér
var boðið af mótorhjólaleigunni
BikingViking.is að hjálpa til við að
tilkeyra 10 ný mótorhjól sem voru
að fara í útleigu hjá þeim. Þessi hjól
voru Triumph Tiger 800, skemmtileg
hjól til að ferðast á, en nánar er hægt
að lesa um hjólin á heimasíðunni
hjá BikingViking. Ekkert varð úr að
ég skrifaði um þessi hjól, en mikið
svakalega voru þetta skemmtilegir
1000 km á þessum hjólum.
Í þessum lokapistli ársins 2011
vil ég nota tækifærið til að óska
lesendum mínum gleðilegra jóla og
farsældar á komandi ári.
Með þökk fyrir lesturinn,
Hjörtur L. Jónsson.
Vélaprófanir
hlj@bondi.is
Hjörtur L. Jónsson
Mynd tekin í prufuakstrinum sem
aldrei var skrifað um.
Jafnvægisstilling er jafn nauðsynleg
á mótorhjólum og á bílum.
Sterkasti geislinn á snjónum er frá luktinni sem fest var á stýrið.
Peli-luktin lýsti eins og
í dagsbirtu við það að
setja afturdekkið undir.
Í árþúsundir hefur maðurinn gert
sér grein fyrir því að hægt er að
auka uppskeru jarðargróða með
áburðargjöf. Menn veittu nær-
ingarríku vatni yfir akra, báru á
búfjáráburð, úrgang frá mann-
fólkinu, lauf og fleira. Síðar fóru
menn að nota belgjurtir sem
með hjálp baktería binda nitur
úr andrúmsloftinu. Allar þessar
aðgerðir auðguðu ræktunarland
af næringarefnum.
Olli byltingu
Það varð bylting á þessu sviði þegar
tilbúinn áburður kom til sögunnar.
Fosfór og kalí var brotið í námum
en nitur unnið úr andrúmsloftinu.
Síðar var farið að vinna ýmis fleiri
næringarefni úr jarðefnum. Tilbúinn
áburður kemur þó ekki í staðinn
fyrir búfjáráburð eða belgjurtir en
er mikilvæg viðbót.
Með tilkomu tilbúins áburðar
opnuðust ýmsir möguleikar sem
ekki voru fyrir hendi áður. Það er
hægt að blanda næringarefnin í
þeim hlutföllum sem henta á hverj-
um stað. Í gróðurhúsum eru nær-
ingarefnin t.d. gjarnan leyst upp í
vatni og gefin í þeim skömmtum
sem plönturnar þurfa. Í tilbúnum
áburði er styrkur næringarefna
hár, sem gerir hann hagkvæman
í flutningi. Hann er því hægt að
flytja langar leiðir þangað sem
hans er þörf. Í tilbúnum áburði eru
efnin á formi sem plönturnar geta
nýtt sér beint. Tækni við áburðar-
framleiðslu tekur framförum og í
seinni tíð hafa menn reynt að gera
áburðinn þannig úr garði að hann
nýtist sem best. Áburðarefnin geta
t.d. verið á misjöfnu formi þannig
að þau verði ekki öll aðgengileg á
sama tíma, o.s.frv.
Þegar uppskera er fjarlægð af
landinu sem hún vex á fylgja nær-
ingarefnin í plöntunum með. Ef
þetta gerist ár eftir ár en engin nær-
ingarefni koma í staðinn, gengur
smám saman á næringarefnaforða
jarðvegsins. Þar sem búfé er til
staðar, eins og yfirleitt er hér á
landi, kemur töluvert af næringar-
efnum aftur til ræktunarlandsins
með búfjáráburði. Sá hluti nær-
ingarefnanna sem fer með afurðun-
um (matjurtir, kjöt, mjólk o.s.frv.)
skilar sér hins vegar ekki aftur til
baka. Það er því mjög æskilegt
að skapa flæði milli þéttbýlis og
dreifbýlis þannig að næringarefni
sem fara með matvælum til þétt-
býlisins skili sér aftur til baka í
sveitirnar.
Tilbúinn áburður mun áfram
gegna lykilhlutverki
Það er hægt að safna saman saur og
öðrum úrgangi í þéttbýli og keyra út
á land. Það er hins vegar mjög dýrt
að flytja efnin á þessu formi og því
ekki hægt að flytja þau langar leiðir.
Einnig geta þau innihaldið ýmis efni
og bakteríur sem við viljum ekki fá
á ræktunarlandið. Nú hefur verið
fundin upp aðferð til að vinna nær-
ingarefni úr skólpi og öðrum úrgangi
á tiltölulega ódýran hátt. Hægt er að
fella út hvert næringarefni fyrir sig
í formi salta og svo skaðleg efni
sér. Efnunum má svo blanda saman
í heppilegum hlutföllum í tilbúinn
áburð. Með þessu móti verður flutn-
ingskostnaður efnanna miklu minni
og ekki þarf að flytja óæskileg efni
á ræktunarlandið. Samtímis leysir
þetta umhverfisvandamál í þétt-
býlinu.
Tilbúinn áburður mun því gegna
lykilhlutverki í landbúnaði fram-
tíðarinnar. Hann er forsenda þess
að hægt verði að gefa mannkyninu
nægan og hollan mat og stunda
umhverfisvænan landbúnað. Það
þarf því sterk rök til að banna notk-
un hans líkt og gert er í lífrænum
landbúnaði. Rökin sem frumkvöðlar
þessa ræktunarforms settu fram á
sínum tíma gegn tilbúnum áburði
hafa ekki staðist tímans tönn og ný
rök hafa ekki komið í staðinn.
Það er hins vegar mikilvægt
að hafa í huga að óhófleg notkun
áburðar, á hvaða formi sem er,
getur verið skaðleg fyrir umhverfið.
Næringarefni geta þá borist þangað
sem þau eiga ekki að fara.
Guðni Þorvaldsson
Landbúnaðarháskóla Íslands
Er tilbúinn áburður skaðlegur?
„Tilbúinn áburður mun því gegna lykilhlutverki í landbúnaði framtíðarin-
nar. Hann er forsenda þess að hægt verði að gefa mannkyninu nægan og
Þorvaldssonar.