Bændablaðið - 20.04.2011, Blaðsíða 32

32 Bændablaðið | fimmtudagur 20. apríl 2011
Utan úr heimi
Undanfarin ár hafa vísinda-
menn í landbúnaði víða erlendis
unnið hörðum höndum að því að
finna tækni sem getur dregið úr
umhverfisáhrifum frá landbúnaði.
Eitt af því sem sérstök áhersla
hefur verið lögð á er minni amm-
oníak- og lyktarmengun búanna,
sér í lagi þar sem bú eru nálægt
þéttbýli.
Í dag eru þekktar nokkrar aðferðir
sem draga verulega úr þessum
þáttum. Nú hefur fyrirtækið MT
Højgaard fengið einkaleyfi á sérlega
áhugaverðri lausn og fyrsta fjósið,
sem byggt er með þessari útfærslu,
verður tekið í notkun síðar á árinu
í Danmörku.
Þekktar aðferðir
Það er hægt að nota ýmsar aðferð-
ir til þess að minnka lykt frá úti-
húsum, s.s. með lífrænum aðferðum,
sérstökum efnum eða með vélrænum
aðferðum.
Þekktustu aðferðirnar í dag eru
líklega sk. þvottaaðferðir, þegar lofti
útihúsanna er dælt í gegnum sérstaka
hreinsistöð og möguleg mengandi
efni hreinlega síuð og þvegin úr
loftinu með þar til gerðu kerfi (sjá
skýringarmynd 1). Kerfi sem þessu
er mun einfaldara að koma í notkun
í svína- og alifuglahúsum heldur en
í fjósum eða fjárhúsum. Ástæðan
er fyrst og fremst munur á þeim
loftræstikerfum sem notuð eru.
Hið nýja kerfi MT Højgaard
Það sem er óvenjulegt við hið nýja
kerfi frá MT Højgaard er að það er
hannað fyrir náttúrulega loftræst
fjós og gerir það að verkum að sk.
umhverfisálag slíkra fjósa verður
minna samkvæmt skilgreiningum
um umhverfismál. Kerfið vinnur
þannig að það fjarlægir ammoníak
sem stígur upp af mykju í kjöllurum
fjósanna og við gólf þeirra með því
að draga loft meðfram yfirborðinu
(sjá skýringarmynd 2) og blása því
í gegnum síu áður en loftinu er dælt
upp um stromp.
70–90% ammoníaksins fjarlægð
Samkvæmt tilraunum háskólans í
Árósum minnkar þannig verulega
magn ammoníaksins sem stígur
annars frá viðkomandi fjósi og
sýndu rannsóknir háskólans að draga
mætti úr menguninni um 70–90%.
Auk þess kom í ljós að um helmingi
minni lyktarmengun kom frá fjósinu
sem var með þessum nýja búnaði, en
við þá rannsókn var notaður stafrænn
lyktarmælir.
Umhverfisráðunautar mæla
með tækninn
Fyrsta fjósið sem byggt verður með
þessari nýju tækni er nú í byggingu í
nágrenni við bæinn Skjern á Jótlandi
en fjósið er um 5 þúsund fermetrar
að stærð og mun hýsa rúmlega 400
árskýr til að byrja með. Vegna loft-
hreinsibúnaðarins telja ráðunautar á
svæðinu að auðsótt ætti að vera að
stækka búið verulega án þess að gera
þurfi sérstakar kröfur til umhverfis-
mála, en í Danmörku gilda strangar
kröfur á því sviði vegna vandamála
með bæði þéttbýli og mengun grunn-
vatns. Þá horfa umhverfisráðunautar
jafnframt til þess að afar líklegt sé að
á næstu árum verði kröfurnar hertar
varðandi minni losun ammoníaks frá
landbúnaði og þá muni kerfið frá MT
Højgaard koma sér vel.
Snorri Sigurðsson
Auðlindadeild
Landbúnaðarháskóla Íslands
Heimildir:
Anya B. Vinstrup og Peter Kai,
2005. „Lugt fra husdyrbrug“.
Grøn Viden: Husdyrbrug nr. 42:
8 s.
Arne Grønkær Hansen og Helle
Birk Domino, 2002. „Et biologisk
filter af papir“. www.landbrugs-
info.dk, skoðuð 12. apríl 2011.
Heimasíða MT Højgaard, www.
mth.dk, skoðuð 5. apríl 2011.
Poul Pedersen og Thomas
Ladegaard Jensen, 2005. „På
vej mod den lugtfrie stald“. DS
Nyt 2005 (9): 18–19.
Verða útihús framtíðar
svo til lyktarlaus?
Skýringarmynd 1. Grunnuppbygging á hreinsistöð fyrir loft (mynd: Hansen
og Domino, 2002).
Skýringarmynd 2. Hér sést myndrænt
hvernig kerfið frá MT Højgaard virkar
(mynd: MT Højgaard).
Aðalfundur Sambands garð-
yrkjubænda (SG) var haldinn
á Hótel Selfossi föstudaginn 8.
apríl. Sveinn A. Sæland, formaður
sambandsins, var endurkjörinn á
fundinum og kom víða við í árs-
skýrslu sinni fyrir 2010. Hann
fjallaði m.a. um hugsanlega ESB-
aðild, raforkumál, fánaröndina,
tilraunamál, aðlögunarsamning-
inn, tollamál og skógarplöntu-
mál svo eitthvað sé nefnt. Mesta
púður fundarins fór í umræður
um tvö ylræktarver, sem stendur
til að reisa á Suðurnesjunum og
við Hellisheiðarvirkjun, þar sem
garðyrkjubændur fylgjast grannt
með stöðu mála.
Innganga gulrófnabænda
Margir fundarmenn lýstu yfir miklum
áhyggjum af verunum, sérstaklega
því á Suðurnesjunum. Þá fór tölu-
verður tími fundarins í umræðu um
inngöngu Félags gulrófnabænda í SG
en ekki hefur náðst lending í því máli,
þrátt fyrir marga sameiginlega fundi
stjórnanna. Sérstakir gestir aðal-
fundarins voru þær Erna Bjarnadóttir,
hagfræðingur Bændasamtaka
Íslands, sem fjallað um áhrif
aðildar að Evrópusambandinu og
Guðríður Helgadóttir, staðarhald-
ari Landbúnaðarháskóla Íslands á
Reykjum í Ölfusi, sem fjallað um
námið í skólanum og þær breytingar,
sem eiga sér stað á námi skólans.
/MHH
Æskilegt væri að framleiðendur í
alifuglarækt og eggjaframleiðslu
væru fleiri og búin dreifðust víðar
um landið. Auka þarf hlutdeild
innlends fóðurs í alifuglarækt til
að tryggja betur fæðuöryggi og
sjálfbærni greinarinnar. Þetta er
meðal niðurstaða í skýrslu starfs-
hóps um eflingu alifuglaræktar á
Íslandi sem Jón Bjarnason, sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra,
veitti viðtöku á dögunum.
Starfshópurinn, sem var skipaður
í janúar á síðasta ári, hafði að verk-
efni að kanna og leggja fram tillögur
um hvernig efla megi alifuglarækt
með sérstöku tilliti til íslenskra
aðstæðna hvað varðar fæðuöryggi,
fóðuröflun og umhverfissjónarmið.
Í niðurstöðu hópsins kemur fram að
alifuglarækt á Íslandi eigi að reka á
sömu forsendum og aðrar búgreinar.
Eldið skuli taka mið af fæðuöryggi
þjóðarinnar, umhverfissjónarmiðum
og hollustu afurða auk þeirra áhrifa
sem búgreinin hafi á nærsamfélag
sitt.
Brothætt jafnvægi
Þrátt fyrir að gott jafnvægi hafi verið
í framleiðslu og eftirspurn eftir bæði
kjúklingakjöti og eggjum í landinu
er það jafnvægi brothætt. Ástæða
þess er einkum sú að framleiðslan
er á höndum fárra aðila og komi
upp alvarlegar aðstæður á borð við
stórfellda sjúkdóma getur það jafn-
vægi raskast. Hið sama má segja um
slátrun og vinnslu á kjúklingakjöti en
einungis þrír aðilar sinna þeim þætti
nú. Ef einn þessara aðila myndi af
einhverjum ástæðum þurfa að draga
sig út úr vinnslunni gætu hinir tveir
tæplega annað þörfum markaðarins.
Engar tillögur um stærðarmörk
Sömuleiðis vekur nefndin athygli á
að vegna þess hversu fáir framleið-
endur eru hér sé hættan sem skapast
gæti vegna sjúkdóma veruleg. Ekki
eigi þetta síður við vegna þess hversu
stór hluti búanna sé á svipuðu svæði,
þ.e. í nágrenni höfuðborgarsvæðis-
ins. Í skýrslunni er þó lögð áhersla á
að staða í sjúkdómavörnum sé góð á
Íslandi enda séu reglur hér strangari
en í öðrum löndum Evrópu.
Ekki eru þó settar fram neinar til-
lögur í skýrslunni um hvernig hægt
væri að fjölga framleiðendum eða
setja mörk á stærð búa. Að sögn
Björns Halldórssonar formanns
starfshópsins var það ekki hlutverk
hópsins að koma fram með slíkar
hugmyndir, enda sé þar um pólitískt
mál að ræða.
„Við bendum hins vegar á þær
hættur sem kunna að felast í stöð-
unni eins og hún er nú auk þess
sem við bendum á mikilvægi þess
að hlutdeild innlends fóðurs verði
aukin í ræktuninni. Þá leggjum við
líka áherslu á að ræktunin sé í sátt
við umhverfið, meðal annars með
nýtingu á alifuglaskít. Þessa hluti
er betur hægt að uppfylla ef búin er
dreifðari um landið.“
Bent er á í skýrslunni að nær öll
framleiðsla kjúklinga og eggja byggi
á innfluttu fóðri, sem samrýmist
trauðla kröfum um fæðuöryggi.
Hægt væri að auka hlutdeild inn-
lends fóðurs verulega og spara með
því gjaldeyri og gera greinina minna
háða innflutningi. /fr
Starfshópur um eflingu alifuglaræktar á Íslandi segir greinina brothætta:
Fleiri kjúklingabú og víðar
Auka þarf hlutdeild innlends fóðurs í alifuglarækt til að tryggja fæðuöryggi
Í hnotskurn
Holdakjúklingur er framleiddur á 27 búum. Þar af eru tvö á Norðurlandi en
hin öll á Suður- og Vesturlandi í nálægð höfuðborgarsvæðisins.
Fjórtán framleiðendur eru með yfir 1.000 varphænur,
þ.a. einn með yfir 20.000 og tveir með yfir 40.000.
Kalkúnaframleiðsla er á fimm búum á hendi eins framleiðanda.
Á einu búi eru ræktaðar aliendur.
Aðalfundur Sambands garðyrkjubænda:
ESB-aðild og ylræktarver á Hellisheiði
og Suðurnesjum aðal málin
Erna Bjarnadóttir flutti fróðlegan fyrirlestur um möguleg áhrif inngöngu í
ESB á Ísland og ekki síst á garðyrkjuna. Myndir / MHH
Ferðaþjónustuhús
20-27 og 32 fm
Ef þú vilt auka gistifram-
boð eða hefja ferða-
þjónustu eru sænsku húsin
frá JABO réttu húsin.
Góð reynsla og gott verð.
Jabohús
Ármúla 36,108 Rvk.
Sími 5814070
www.jabohus.is