Bændablaðið - 07.04.2011, Blaðsíða 27

27Bændablaðið | fimmtudagur 7. apríl 2011
Megastretch og Duoplast
Rúlluplast
Hafðu samband
við sölumenn og
fáðu tilboð í síma:
540 1100
Sterkt, öruggt og endingargott.
Fyrir allar gerðir rúlluvéla

Lynghálsi 3 og Korngarðar 5 Reykjavík / Lónsbakka Akureyri / sími: 540 1100
Fræðaþing landbúnaðarins var
haldið dagana 10. og 11. mars
sl. Í málstofunni Bætt nýting
afurða, aðbúnaður dýra og eftirlit
flutti Guðjón Þorkelsson erindið
Tækifæri ti bættrar nýtingar hjá
bændum með smáframleiðslu
matvæla, en Guðjón er sviðsstjóri
hjá Matís. Í erindi hans kom fram
að mikill áhugi sé meðal bænda
á smáframleiðslu matvæla og að
slík framleiðsla hafi farið vaxandi
á síðustu misserum. Þróunin sé
þó rétt að hefjast hér miðað við
önnur lönd og stuðning við slíka
framleiðslu þurfi að auka, m.a.
með samstíga og einföldu stoð-
kerfi. Frumkvæðið verði þó að
koma úr grasrótinni.
Guðjón segir að hjá Matís hafi
verið unnið að þessum málum um
nokkurra ára skeið. „Þetta hefur
fylgt okkar rannsóknum á íslensk-
um matvælum almennt – og þar
með talið sérkennum íslenskra mat-
væla. Tilgangurinn er tvíþættur:
Annars vegar er verið að styrkja
innviði dreifbýlis; atvinnulífið
þar, tekjumöguleika og tækifæri
bænda og fólks í sjávarþorpum,
til dæmis. Hins vegar er verið að
mæta vaxandi kröfum ákveðinna
neytenda um vörur sem hægt er að
tengja tilteknum uppruna; bæjum
eða stöðum. Það á til dæmis við um
vaxandi hóp ferðamanna sem kemur
til landsins. Við teljum þannig að
efling á smáframleiðslu matvæla
geti aukið sjálfbærni svæðanna
e f n a h a g s -
leglega, um-
hverfis lega
og samfélags-
lega – sem
birtist m.a. í
fjöl breyttari
atvinnutæki-
færum.“
Tækifærin eru alls staðar
„Það hefur verið gaman að fylgjast
með hvernig Beint frá býli hefur
þróast úr því að vera lítið verkefni
fyrir nokkrum árum, yfir í það að
vera í dag orðið öflug samtök sem
hlotnuðust landbúnaðarverðlaunin
á nýafstöðnu Búnaðarþingi,“ segir
Guðjón um þá gerjun sem virðist
vera í gangi í þessum málum í
dag. „Við hjá Matís höfum verið
að fá óskir um að setja upp starfs-
stöðvar úti um allt land, þannig að
gerjunin og tækifærin eru eiginlega
alls staðar. Hlutirnir hafa gerst mjög
hratt á síðustu árum. “
Guðjón ráðleggur þeim sem
hafa áhuga að stíga þó varlega til
jarðar áður en ráðist er í miklar
fjárfestingar. „Áður en fólk fer á
fullt út í framleiðslu af þessu tagi
verður það að gera sér grein fyrir
nokkrum hlutum. Til dæmis verður
að vera hægt að selja vöruna með
einhverjum hætti og þar eru ýmsir
möguleikar í stöðunni. Í því sam-
bandi er mikilvægt að gaumgæfa
þann markað sem varan er hugsuð
fyrir og gera sér grein fyrir hvernig
best er að koma henni á framfæri.
Þar sem best hefur tekist til með
slíkar vörur hefur yfirleitt verið
farið rólega af stað með vöruþróun
og markaðsmál – og fólk prófað sig
áfram.“
Víða aðstoð að finna
Guðjón segir að víða sé aðstoð að
finna vilji menn þróa hugmyndir
sínar og fá við þær stuðning. „Hægt
er að leita sér aðstoðar á ýmsum stöð-
um; t.a.m. hjá Atvinnuþróunarsjóði,
Nýsköpunarmiðstöð, Beint frá býli
og Bændasamtökum Íslands – auk
aðstoðar sem er að fá hjá sveitar-
félögunum sjálfum. Þá höfum við
hjá Matís rekið matarsmiðjur þar
sem fólk getur þróað hugmyndir
sínar. Við erum núna að setja á fót
matarsmiðju á Flúðum og finnum
fyrir miklum áhuga þar meðal
garðyrkjubænda og fleiri aðila á
samstarfi við okkur, sem er spenn-
andi. Hingað til hefur mest borið á
sauðfjárbændum í smáframleiðslu
meðal bænda – eins og sjá má á vef
Beint frá býli (beintfrabyli.is). Á
Flúðum verður, eins og í öðrum mat-
arsmiðjum á okkar vegum, boðið
upp á bæði aðstöðu og aðstoð við
þá sem hyggjast fullvinna úr hrá-
efni sínu. Í starfsstöðinni á Höfn er
fókusinn fjölbreyttari og þar fléttast
sjávarútvegurinn og landbúnaðurinn
saman og blandast ferðaþjónustunni.“
/smh
Í könnun Jóns Trausta Kárasonar
meistaranema í vélaverkfræði,
sem birt var fyrir Fræðaþing
landbúnaðarins 2011, kemur í ljós
að almennur áhugi er meðal sauð-
fjárbænda fyrir því að framleiða
sínar eigin afurðir auk þess sem
þeir eru velviljaðir innleiðingu
færanlegra sláturstöðva.
Færanleg sláturhús fýsileg
Meistaraverkefni Jóns Trausta felst
í hönnun á færanlegri eða lítilli slát-
urstöð – ásamt kostnaðargreiningu
á slíkum rekstri – og er könnunin
hluti af því. Er hún hugsuð sem
greining á fýsileika þess að nýjar
leiðir verði farnar við slátrun. Jón
Trausti segir að nauðsynlegt sé að
fá betri tilfinningu fyrir markaðnum
áður en lengra er haldið og liggja
niðurstöður könnunarinnar nú til
grundvallar fyrir áframhaldandi
vinnu hans við hönnun á færanlegri
sláturstöð, en áætlað er að henni ljúki
nú í sumar.
Könnunin leiðir í ljós að um þriðj-
ungur þeirra sem hún náði til telur
líklegt að þeir muni hefja sölu á eigin
afurðum. Allir þeir heimavinnsluað-
ilar sem svöruðu könnuninni hafa
aukið umsvif sín jafnt og þétt. Þá
telja 79% þeirra að þeir muni
auka umsvif sín á komandi árum.
Einungis 14% svarenda segjast
ekki hlynntir hugmyndum um
færanlegar sláturstöðvar, en 38%
telja líklegt að þeir myndu nýta sér
slíka stöð. Það væri að líkindum
háð því að kostnaður slíkrar slátr-
unar væri a.m.k. sambærilegur við
hefðbundna slátrun.
Vitundarvakning
um heilsu og gæði
Í ályktunum könnunarinnar kemur
fram að almenn ánægja virðist
fyrir hendi með framtakið Beint
frá býli og ýmislegt bendi til að
búast megi við aukinni heimasölu
á komandi árum. „Aukin vitund
almennings um heilnæmi og gæði
þeirra matvæla sem neytt er, ásamt
fjölgun ferðamanna til Íslands,
helst vel í hendur við svæðis-
bundna matvælaframleiðslu þar
sem sérstaða hvers svæðis fyrir
sig, gæði og hreinleiki, eru grunn-
þættir allrar verðmætasköpunar
[…] Færanlegar sláturstöðvar eru
ein útfærsla sem mögulega mætti
sjá fyrir sér spretta úr samstarfi
nokkurra heimavinnsluaðila á til-
teknu svæði. Stöðin gæti verið í
sameign þessara aðila og myndi
þá annarsvegar geta nýst eigend-
unum sjálfum við þeirra eigin
framleiðslu jafnframt því sem þeir
gætu boðið upp á þjónustu til handa
öðrum bændum. Í dag eru þessir
hlutir fyrst og fremst á umræðustigi,
en hafa ber í huga að eitt sinn var
félag heimavinnsluaðila einungis á
umræðustigi. Það er engu að síður
ákaflega mikilvægt að vandað sé til
verka þegar taka á upp nýja starfs-
hætti og að í engu sé farið óðslega,“
segir í ályktuninni. /smh
Hugur sauðfjárbænda kannaður í meistaraverkefni í vélaverkfræði
Áhugi á færanlegum sláturstöðvum og heimavinnslu
Guðjón Þor kels son.
Guðjón Þorkelsson flutti erindi á Fræðaþingi landbúnaðarins 2011 um tækifærin til bættrar nýtingar hjá bændum
Tækifærin alls staðar og aðstoð víða að finna