Bændablaðið - 07.04.2011, Blaðsíða 30
30 Bændablaðið | fimmtudagur 7. apríl 2011
Á markaði
jan.11 nóv.10 feb.10 Breyting frá fyrra tímabili, % Hlutdeild %
Framleiðsla 2011 jan.11 jan.11 janúar '10 3 mán. 12 mán. m.v. 12 mán.
Alifuglakjöt 513.316 1.634.626 6.788.280 -10,7 -7,2 -5,6 25,4%
Hrossakjöt 46.989 264.676 774.062 -11,7 -16,0 -17,6 2,9%
Nautakjöt 265.258 864.872 3.822.017 -9,5 -3,1 2,0 14,3%
Kindakjöt 0 22.835 9.165.857 0,0 7,9 3,7 34,3%
Svínakjöt 484.227 1.433.984 6.137.765 -3,6 -5,2 -3,1 23,0%
Samtals kjöt 1.309.790 4.220.993 26.687.981 -8,0 -6,3 -1,4
Sala innanlands
Alifuglakjöt 525.190 1.589.757 7.086.532 -12,0 -8,6 -1,8 29,9%
Hrossakjöt 38.912 146.938 524.869 -0,8 -23,8 -17,9 2,2%
Nautakjöt 269.662 882.312 3.842.601 -10,6 -1,9 2,3 16,2%
Kindakjöt * 402.308 1.132.655 6.208.530 4,3 11,3 0,2 26,2%
Svínakjöt 490.630 1.426.025 6.025.933 3,7 -4,1 -4,2 25,4%
Samtals kjöt 1.726.702 5.177.687 23.688.465 -3,9 -3,0 -1,7
Sala mjólkur
á fitugr. 7.742.818 26.484.127 110.534.320 -7,3 -3,2 -0,6
Sala mjólkur
á fitugr. 8.471.586 27.168.797 114.704.634 -4,4 -1,1 -1,0
*Sala á kindakjöti p.r. mánuð er sala frá afurðastöðum til kjötvinnsla og verslana.
Influtt kjöt Árið Árið
Tímabil janúar
- febrúar 2011 2010
Alifuglakjöt 93.264 41.165
Nautakjöt 13.772 6.656
Svínakjöt 62.431 2.276
Aðrar kjötvörur
af áðurtöldu 2.063 1.937
Samtals 171.530 52.034
Framleiðsla og sala í febrúar
Heildarframleiðslan 8% minni
Heildarframleiðsla á kjöti í
febrúar var 8% minni en í febrúar
2010.
Samdráttur var í framleiðslu allra
kjöttegunda. Engin sauðfjárslátrun
var þó í febrúar líkt og í fyrra. Þetta
endurspeglast í sölutölum og birgða-
stöðu kjöts. Þannig var 3,9% minni
kjötsala í febrúar í ár en í fyrra.
Á ársgrundvelli hefur kjötsala
dregist saman um 1,7% en fram-
leiðsla um 1,4%.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,95% í
mars, frá fyrra mánuði. Síðastliðna tólf mán-
uði hafa vísitala neysluverðs og vísitalan án
húsnæðis hækkað jafnmikið eða um 2,3%.
Undanfarna þrjá mánuði hefur vísitala
neysluverðs hækkað um 1,2% sem jafngildir
5,0% verðbólgu á ári en vísitala neysluverðs
án húsnæðis hefur hækkað um 5,1% á
sama tíma.
Í Markaðspunktum Greiningar deildar
Arionbanka frá 29. mars segir að sam-
kvæmt bráðabirgðaspá fyrir næstu
3 mánuði muni Vísitala neyslu-
verðs hækka um 0,7% í apríl,
0,4% í maí og 0,5% í júní.
Greiningardeildin telur líklegt
að á næstu mánuðum muni
ársverðbólgan a.m.k.
tímabundið fara upp yfir
verðbólgumarkmið
Seðlabankans.
/EB
Miklir erfiðleikar eru nú í japönsk-
um landbúnaði. Jafnvel bændur
sem hafa ekki orðið fyrir beinum
áhrifum af jarðskjálftanum í mars,
flóðbylgjunni sem fylgdi í kjölfarið
eða geislun frá kjarnorkuverinu í
Fukushima, hafa orðið fyrir miklu
áfalli.
Í Internationella Perspektiv Nr.
6/2011 er fjallað um áhrifin á japanskan
landbúnað. Samgöngur eru úr skorð-
um í norðausturhluta landsins sem
setur flutninga bæði bæði á aðföngum
og afurðum úr skorðum. Einnig hefur
starfsemi mjólkursamlaga stöðvast.
Að auki er greint frá hækkuðu magni
geislavirkra efna í mjólk og grænmeti
frá svæðinu umhverfis kjarnorkuverið
í Fukushima. Landbúnaður er ekki
stór atvinnuvegur í Japan eða um
1% af landsframleiðslu en um 4% af
vinnuafli starfa í landbúnaði. Landið
er á stærð við Noreg en þar búa 126
milljónir manna. Framleiðni í jap-
önskum landbúnaði er hins vegar með
því mesta sem þekkist og japanskur
landbúnaður framleiðir um 40% af
þeim matvælum sem þjóðin þarfnast
en 60% eru innflutt. Landið er einn
stærsti innflytjandi heims á matvælum
en framleiðir þó öll þau hrísgrjón sem
landsmenn neyta.
Sagt er frá kúabóndanum Yoshiyuki
Hanzawa sem á eitt stærsta kúabúið í
Miyagi héraðinu sem varð hvað verst
úti. Hann er með 160 mjólkurkýr. Býli
fjölskyldunnar varð ekki fyrir beinum
skemmdum vegna náttúruhamfaranna,
aðeins minniháttar skemmdir urðu á
íbúðarhúsi hennar. Þrátt fyrir það er
ekkert eins og fyrr eftir 11. mars sl.
Fyrstu fimm dagana eftir hamfarirnar
var ekkert rafmagn á búinu. Eftir tvo
daga var útveguð díselrafstöð svo hægt
væri að mjólka einu sinni á dag. Síðan
rafmagn komst á á ný hefur verið hægt
að mjólka tvisvar á dag. Síðan jarð-
skálftinn varð hefur Yoshiyuki þurft
að hella niður allri mjólk. Ástæðan er
þó ekki fyrst og fremst hætta á geisla-
virkri mengun, heldur eru samgöngur
einfaldlega úr skorðum svo hvorki er
hægt að flytja aðföng til búsins né
mjólk í burtu. Þann 22. mars vart til
fóður til tíu daga en bóndinn vonaðist
til að samgöngur kæmust í lag áður en
fóðurbirgðirnar þryti.
Helsta áhyggjuefni hans nú er
að neytendur muni ekki þora að
neyta afurða frá búinu og að geisla-
virk mengun frá kjarnorkuverinu í
Fukushima muni dreifast enn frekar
út og gera bæði afurðir búsins og
akurlendi þess, ónothæf.
/lauslega þýtt og endursagt EB
Vísitala neysluverðs
og verðbólguhorfur
Í síðasta Bændablaði var gerð
stuttlega grein fyrir tekjuþróun
í finnskum landbúnaði frá því
landið varð aðili að ESB. Byggt er á
skýrslu finnsku landbúnaðarrann-
sóknastofnunarinnar (www.mtt.fi)
frá 2010. Stofnunin gefur árlega
út slíka skýrslu um þróun og hag
landbúnaðarins.
Sérstakur kafli er um tekjuþróun
í finnskum landbúnaði frá því landið
varð aðili að ESB. Þar kemur fram
að meðal búrekstrartekjur fjölskyldu
lækkuðu úr 30.000 Evrum í 24.000
Evrur þegar Finnland varð aðili að
ESB árið 1995, þ.e. um 20%. Slæm
uppskeru ár voru 1998 og 1999 og þá
fóru búrekstrartekjur niður í 19.000
Evrur. Á fyrsta áratug 21. aldarinnar
hafa tekjurnar síðan að meðaltali verið
um 23.000 Evrur með nokkrum sveifl-
um vegna verðbreytinga á afurðum.
Vinnuframlag fjölskyldu á finnsk-
um búum hefur dregist saman úr 3.500
vinnustundum á ári þegar landið gekk
í ESB, í 2.400 vinnustundi nú um
stundir. Þetta svarar til 3% lækkunar á
ári. Launakrafa fjölskyldunnar miðað
við tímalaun landbúnaðarverkamanna
hefur hækkað úr 28.600 evrum að
meðaltali árin 1995-1997 í 31.800
Evrur árið 2008.
Eigið fé hefur aukist að meðaltali
úr 140.000 Evrum árið 1995 í 260.000
Evrur 2009. Miðað við 5% vexti hefur
ávöxtunarkrafa eigenda því hækkað
úr 7.000 Evrum á ári í 13.000 Evrur á
ári. Samanlögð launakrafa og vextir af
eiginfé var því 36.000 Evrur í upphafi
tímabilsins (við ESB aðild) en hefur
nú hækkað í 45.000 evrur. Þegar þetta
er dregið frá búrekstrartekjunum fæst
rekstrarafgangur (hagnaður/tap) bús-
ins. Árið 1994 var þannig rekstrartap
upp á 6.400 evrur sem tvöfaldaðist
árið 1995 þegar landið gekk í ESB. Á
árunum 2006-2008 var rekstrartapið
að meðaltali 22.000 evrur á bú. Þetta
er sú fjárhæð sem tekjur þurfa að
hækka um, eða gjöld að lækka til að
fjölskylda sem stendur að búrekstri
fái eðlilega umbun fyrir það sem hún
leggur til við reksturinn þ.e. vinnu og
eigið fjármagn. Heildar rekstrartap á
bú á þeim tíma sem Finnland hefur
verið í ESB nemur að meðaltali
250.000 evrum.
Búrekstrartekjur duga því í dag til
að greiða um 50% af launum og
vöxtum af eigin fé eigenda en sam-
svarandi hlutfall var 70% í upphafi
ESB aðildar. Þróunin er nokkuð mis-
jöfn eftir búgreinum og landssvæðum.
Breytileiki eftir landssvæðum endur-
speglar fyrst og fremst hvaða búgrein-
ar eru stundaðar á svæðinu. Einna
mestar sveiflur hafa verið í kornrækt.
Í svínarækt dugðu búrekstrartekjur
til að greiða 108% af ávöxtunar- og
launakröfu eigenda árið 1994 en 24%
árið 2008. Í mjólkurframleiðslu var
sama hlutfall að meðaltali 57% árin
2006-2008./EB
/EB
Erna Bjarnadóttir
hagfræðingur Bændasamtaka
Íslands
eb@bondi.is
Tekjuþróun í Finnlandi
Tekjuþróun í finnskum landbúnaði frá 1995
Japanskur landbúnaður hefur orðið fyrir þungu höggi