Fréttablaðið - 17.03.2012, Qupperneq 28

17. mars 2012 LAUGARDAGUR28
D
yngjuna er að finna
í stóru einbýlis-
húsi í Vogunum,
s e m s t i n g u r
ekkert í stúf við
önnur fjölskyldu-
hús í hverfinu. Innan dyra er
heimilis legur andi og það er aug-
ljóst að þarna ráða konur ríkjum.
Gangurinn er fullur af skóm og
íbúðin er hrein og hlýleg. Á móti
blaðamanni tekur forstöðukonan
Edda Guðmundsdóttir og býður
hann inn á skrifstofuna sína, sem er
í einu herbergjanna á neðri hæðinni.
Hún segir þennan góða anda koma
til af því að Dyngjan er raunveru-
legt heimili, þar sem íbúunum líður
vel. „Konurnar sem hér búa eru
ekki í meðferð hérna, heldur á þessu
mikilvæga millistigi, þar sem þær
æfa sig í því að lifa sem eðlilegustu
lífi,“ útskýrir hún. Hún segir það oft
koma gestum Dyngjunnar þægilega
á óvart hversu eðlilegt heimilis lífið
er. „Kannski skilur fólk þá betur að
þetta er bara heimili og að konurnar
sem hér búa eru bara venjulegar
manneskjur, haldnar sjúkdómi sem
hefur leikið þær illa. Þetta eru ekki
vondar manneskjur.“
Hafa börnin sín hjá sér
Í heild hefur 971 kona skráð sig
inn í Dyngjuna frá því árið 1988,
þegar heimilið var opnað. Þá tölu
má að minnsta kosti tvöfalda til
að áætla heildarfjölda þeirra sem
þar hafa dvalið í gegnum árin, því
margar kvennanna hafa börnin
sín með sér, ýmist að hluta eða al-
farið. Þetta er eitt það mikil vægasta
við starf Dyngjunnar, að mati
Eddu. „Konurnar eru oft meidd-
ar í móður hjartanu og þess vegna
er svo mikil vægt að þær fái tæki-
færi til að nálgast sín börn. Stund-
um eru þær búnar að missa börn-
in sín, en oft eru þær í því ferli að
vinna þau til sín aftur. Við reynum
að leyfa þeim að hafa börnin hjá sér
eins og hægt er. Stundum þarf að
takmarka það vegna plássleysis en
við reynum alltaf að koma til móts
við þær. Börnin þeirra fá alltaf að
koma í heimsókn, hvenær sem er, og
þá er ekki verið að spögulera hvort
barnið sé 3 eða 35 ára. Mæður eru
bara þannig gerðar að börnin þeirra
verða alltaf börnin þeirra, sama
hvað þau eru gömul.“
Hún segir það jafnframt gera
þeim gott, sem eiga börn, en fá
ekki að umgangast þau, að um-
gangast börn hinna kvennanna.
„Móðurhjarta þeirra allra krump-
ast þegar þær fá börn í heimsókn.
Ef konurnar vilja hafa börnin sín
hjá sér yfir nótt þurfa þær alltaf að
spyrja herbergisfélaga sinn leyfis.
Það hefur gerst einu sinni frá því ég
byrjaði hér að kona hafi verið treg
til þess. Hér ríkir mikil samkennd.“
Konur á öllum aldri
Heimiliskonur í Dyngjunni hafa
margar hverjar átt við erfiða fíkn að
stríða. Það eru alla jafna ráðgjafar
á meðferðarstöðum á borð við SÁÁ,
Hlaðgerðarkot eða Krýsuvík, sem
beina þeim inn í Dyngjuna. Þeir
meta stöðu kvennanna eftir meðferð
svo að það sé ekki gott fyrir þær að
snúa aftur heim því þá sé hætt við
að þær falli aftur í sama farið. Oft
eiga þær heldur ekkert heimili til
að snúa aftur til. Í Dyngjunni finna
þær öruggan samastað, sem þær
eiga vísan á meðan þær eru að koma
undir sig fótum í nýju lífi.
Á heimilinu búa að jafnaði 14
konur í senn og dreifast á herbergin
í þessu stóra fjölskylduhúsi. Oftast
eru þær tvær saman í herbergi,
en aðeins tvö af átta herbergjum
í húsinu eru einstaklingsherbergi.
Þær eru á öllum aldri, eins og þver-
skurður af konunum í þjóðfélaginu,
eins og Edda segir. „Það er lang-
best jafnvægi þannig að aldurs-
bilið sé sem breiðast, því svoleiðis
virðast þær geta gefið mest hver til
annarrar. Yfirleitt raðast þetta líka
þannig, því það eru konur á öllum
aldri sem eru að koma úr meðferð.“
Mynda sterk tengsl
Margar konur dvelja frá átta til tíu
mánuði í Dyngjunni, jafnvel í heilt
ár. Aðrar dvelja þar skemur, enda
er misjafnt hversu mikinn stuðning
hver og ein þarf til að geta skapað
þann grunn til að fara aftur út í
lífið. Þar sem þær eyða svo miklum
tíma saman myndast oft sterk tengsl
þeirra á milli. Eftir að þær útskrifast
halda margar þeirra áfram að koma
í heimsókn og bjóða jafnvel nýjum
heimiliskonum í heimsókn til sín.
„Það er alveg yndislegt að sjá þetta
og mjög hvetjandi fyrir þær sem
dvelja hér að sjá hvað gengur vel hjá
hinum sem voru hér einu sinni, að
sjá hvað getur gerst hjá þeim ef þeim
tekst að halda sér edrú.“
Hún segir samkenndina milli
kvennanna sterka og þeim þyki
mjög slæmt ef eitthvað kemur upp
á, svo sem ef einhver ónáðar þær á
heimilinu eða ein úr hópnum fellur.
„Þær halda mjög vel utan um hver
aðra, fara í flokkum á AA-fundi,
eyða miklum tíma saman og peppa
hver aðra upp. Auðvitað getur líka
fokið í þær, það er ekki alltaf tóm
blíða, en öllu jöfnu leggja þær sig
allar fram við að halda hlutunum
góðum.“
Skýr verkaskipting á heimilinu
Innanhúss gegna konurnar allar
sínum embættum, sem er útdeilt
vikulega á húsfundi. Ein fær það
verkefni að vekja hinar og hella upp
á könnuna á morgnana, önnur sér
um að elda kvöldmatinn, sú þriðja
um að þrífa sameiginleg rými og
þar fram eftir götunum. Í heild eru
húsfundirnir þrír í viku, auk þess
að konurnar mæta á þrjá AA-fundi
á viku. Auk þess að útdeila heimilis-
verkunum á húsfundunum ræða
konurnar markmið sín, sem geta
verið allt frá því að taka betur til í
kringum sig, hreyfa sig meira, eða
hafa samband við fólkið sitt. Edda
er eins og verkstjóri yfir öllu saman
og segist halda uppi ansi stífri reglu,
sem hafi sýnt sig að reynist best.
Hún er á heimilinu á milli 9 og 5 á
daginn, en er alltaf á bakvakt, hvort
sem er að nóttu eða um helgar. „Ef
eitthvað kemur upp á kem ég strax,
til dæmis ef einhver dettur í það. Þá
verð ég að koma og setja þær út,“
segir Edda og játar að það geti verið
erfitt að gera.
Samfélagsástandið hefur áhrif
Undanfarin misseri hefur verið
setið um hvert pláss Dyngjunnar
og rekur Edda það til samfélags-
ástandsins. Þá hafa lifnaðarhættir
heimiliskvenna einnig breyst á þann
veg að þær dvelja lengur í Dyngj-
unni og fara sjaldnar út en áður, á
meðan á dvölinni stendur. „Þær eru
mun meira heima, borða til dæmis
nær alltaf hér en áður fyrr fóru þær
oft út í mat. Það gildir það sama hér
og annars staðar í þjóðfélaginu, þær
hafa úr minna að moða.“
Ástandið hefur líka sett strik í
reikninginn í rekstri Dyngjunnar,
sem er háður framlögum frá ríki,
borg og hinum ýmsu sjóðum. Það
kom sér því vel fyrir Dyngjuna að
fá peningaverðlaunin sem fylgdu
samfélagsverðlaunum Frétta-
blaðsins, en þau námu 1 milljón
króna. „Fyrir það fyrsta var gott að
fá viðurkenninguna. Í því er fólgin
mikil hvatning fyrir okkur. En
peninga verðlaunin eru ekki minna
mikilvæg, því reksturinn hjá okkur
er orðinn erfiður. Ég leita alltaf í þá
styrki sem eru í boði, en nú er orðið
minna um þá. Þá gerast hlutir eins
og þessi, sem mér finnst jaðra við
að vera einhvers konar forsjón. Þá
reddast málin, í það minnsta í smá
tíma.“
Árangur en stundum vonbrigði
Ár Eddu í Dyngjunni eru orðin ansi
mörg, en fyrir utan að hafa verið
þar fastur starfsmaður í tíu ár var
hún ráðgjafi hússins um nokkurra
ára skeið, og sat vikulega á fundum
með konunum. Hún segir starfið
mjög gefandi, þó það eigi sínar
dökku hliðar líka. „Hér gerist margt
og ég sé árangur á hverjum degi. En
auðvitað sé ég líka allt skúffelsið.
Það er erfitt að sjá konurnar falla,
þegar sjúkdómurinn tekur sig upp
hjá þeim aftur. En yfirleitt er þetta
gaman og það er svo gefandi að sjá
þegar batinn fer að koma hjá þeim,
þær verða þægilegri í umgengni og
líf þeirra fer að fyllast af góðum
hlutum. Þá kemur í ljós að þetta eru
bara venjulegar, góðar konur sem
fríkka með hverjum deginum. Það
er sko engin lygi — það er mikill
fegurðarauki í því fólginn að vera
edrú, það er alveg á hreinu. Og svo
þurfa þær bara að vinna að því að
halda sjúkdómnum niðri. Borða,
sofa, hafa sæmilega hreina sam-
visku og mæta á AA-fundi. Þannig
er uppskriftin, þetta er nú ekki
mikið flóknara en það.“
Börnin þeirra fá alltaf að koma í
heimsókn, hvenær sem er, og þá
er ekki verið að hugsa um hvort
barnið er 3 eða 35 ára.
Búa sig undir nýtt líf í Dyngjunni
Á undanförnum 24 árum árum hefur 971 kona og að minnsta kosti jafn mörg börn dvalið á áfangaheimilinu Dyngjunni, sem
í vikunni hlaut Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins. Þar byggja konur á öllum aldri upp líf sitt að nýju í öruggu umhverfi eftir
áfengis- og fíkniefnameðferð. Hólmfríður Helga Sigurðardóttir heimsótti forstöðukonuna Eddu V. Guðmundsdóttur í Dyngjuna.
FORSTÖÐUKONA DYNGJUNNAR Edda V. Guðmundsdóttir hefur veitt Dyngjunni forstöðu í tíu ár. Hún segir starf sitt gefandi, enda sjái hún árangur af því á hverjum einasta degi. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
SAMFÉLAGSVERÐLAUN