Fréttablaðið - 17.04.2012, Blaðsíða 15
ÞRIÐJUDAGUR 17. apríl 2012 15
Samkvæmt Íslenskri orðabók eru mannréttindi „tiltekin grund-
vallarréttindi hverrar manneskju,
óháð þjóðerni, kynþætti, kyni, trú
og skoðunum“. Mannréttindahug-
takið hefur þróast í margar aldir.
Fyrst um sinn náði það einkum
utan um borgaraleg réttindi hins
frjálsa manns, en ekki hinna sem
voru ófrjálsir eða ófrjálsar. Í dag
þætti fjarstæðukennt hér á landi að
ætla aðeins sumum að njóta kosn-
ingaréttar, en ekki þarf að líta
nema hundrað ár aftur í tímann til
að sjá allt annan veruleika.
En hvernig er staða mannréttinda-
hugtaksins á Íslandi í dag?
Á undanförnum misserum hefur
verið unnið að því að greina
aðkomu íslenskra stjórnvalda að
mannréttindamálum hér innan-
lands og utan og gera hana mark-
vissari í framkvæmd. Mannrétt-
indi skipa nú sérstakan sess í
innanríkisráðuneytinu en snerta
engu að síður starfsemi allra
ráðuneyta, beint og óbeint. Vel-
ferðarráðuneytið fer þar með sér-
lega mikilvægt hlutverk, enda er
aðgengi að heilbrigðisþjónustu og
félagsþjónustu samofið mannrétt-
indahugtakinu eins og það hefur
þróast. Mennta- og menningar-
málaráðuneyti og utanríkisráðu-
neyti eru einnig þýðingarmik-
il í þessu sambandi og eiga þessi
ráðuneyti öll ómetanlegt samstarf
um mannréttindamál. Á þetta ekki
síst við um mótun landsáætlunar í
mannréttindamálum sem nú stend-
ur yfir en markmiðið með henni er
að mannréttindasjónarmið eigi að
vera undirstaða allrar stefnumörk-
unar í samfélaginu og í verkum
stjórnvalda.
Alþjóðlegt samstarf nauðyn
Mannréttindi eru bæði innlent og
alþjóðlegt viðfangsefni. Frá stofn-
un hafa Sameinuðu þjóðirnar sett
mannréttindi í öndvegi, enda var
ljóst eftir seinni heimstyrjöld að
alþjóðleg samstaða yrði að ríkja
um virðingu fyrir mannréttindum.
Með Mannréttindasáttmála Evrópu,
sem samþykktur var um miðja síð-
ustu öld, tóku ríki álfunnar hönd-
um saman í von um að tryggja frið,
frelsi og mannréttindi.
Starf Evrópuráðsins er hornsteinn
mannréttindamála í Evrópu og hefur
Ísland tekið þátt í starfi ráðsins frá
árinu 1950. Mannréttindasáttmálar
Evrópuráðsins hafi haft veigamikla
þýðingu fyrir þróun mannréttinda
á Íslandi og er nýlegasta dæmið
samningur Evrópuráðsins um varn-
ir gegn kynferðislegri misnotkun og
misneytingu gegn börnum. Fullgild-
ing hans stendur nú fyrir dyrum hér
á landi og í undirbúningi er átak til
vitundarvakningar um kynferðis-
legt ofbeldi gegn börnum.
Eftir hrun hefur dregið úr form-
legri aðkomu Íslands að starfi
Evrópuráðsins en það er álitamál
hve lengi skuli svo búið um hnúta.
Mannréttindastarf Sameinuðu þjóð-
anna og Evrópuráðsins er mikil-
vægasta alþjóðlega samstarf sem
Ísland tekur þátt í, enda hefur það
bein áhrif hér heima sem og utan
landsteinanna.
Athugasemdir mannréttindaráðs
Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) sátu íslensk stjórnvöld nýver-
ið fyrir svörum í svonefndu Univer-
sal Periodic Review (UPR). Þetta er
ný tilhögun á vettvangi mannrétt-
indaráðs SÞ sem er ætlað að varpa
ljósi á það sem vel er gert í fram-
kvæmd mannréttindamála en einn-
ig að vekja athygli á því sem betur
mætti fara. Eins og heitið gefur til
kynna er áhersla á að skoðunin fari
fram á jafningjagrundvelli ríkja.
Ríkin beina tilmælum hvert til
annars en umfjöllunarefnið hverju
sinni er ástand mannréttindamála
í því ríki sem situr fyrir svörum,
ekki þeirra ríkja sem leggja fram
tillögur.
Fyrirspurnir og tillögur annarra
ríkja, sem settar voru fram í fyrir-
töku Íslands, hafa verið aðgengi-
legar á vefsíðu mannréttindaráðs-
ins um nokkurt skeið, auk þess sem
gerð var grein fyrir þeim á vef inn-
anríkisráðuneytisins og á opnum
fundi í Hörpu þann 9. desember sl.
Lokaskýrsla fyrirtektarinnar var
tekin til samþykktar á fundi mann-
réttindaráðsins 15. mars sl.
Íslensk stjórnvöld fengu fjöl-
margar jákvæðar athugasemdir í
UPR-ferlinu og er litið til Íslands
sem fyrirmyndar á sumum svið-
um. Fulltrúar í mannréttinda-
ráðinu veittu meðal annars athygli
aðgerðum íslenskra stjórnvalda
til að vinna að jafnrétti kynjanna,
aðgerðum gegn mansali og vændi,
bættri löggjöf um hælisleitend-
ur, auk þess sem Barnahúsinu
var hrósað sérstaklega og stjórn-
völd hvött til þess að vinna að
útbreiðslu þess á alþjóðavettvangi
svo eitthvað sé nefnt.
Eftir skoðun sérfræðinga stjórn-
sýslunnar samþykktu íslensk
stjórnvöld ríflega 67 af þeim 84
athugasemdum sem settar voru
fram eða lýstu því yfir að þær væru
þegar komnar til framkvæmda. Um
12 athugasemdir verða teknar til
skoðunar og kannað hvort ástæða
sé til að verða við þeim.
Flestar athugasemdanna lutu að
áhyggjum af stöðu útlendinga, kyn-
bundnu ofbeldi og meðferð kynferð-
isbrota og heimilisofbeldismála,
kynferðislegu ofbeldi gegn börn-
um, jafnrétti kynjanna og fang-
elsismálum. Einnig voru íslensk
stjórnvöld hvött til að koma á lagg-
irnar innlendri mannréttindastofn-
un í samræmi við alþjóðleg viðmið
og undirgangast ýmsar mannrétt-
indaskuldbindingar.
Verk að vinna
Það er okkar mat að Íslending-
ar hafi verk að vinna í mannrétt-
indamálum, bæði heima og heim-
an. Í því skyni þarf að efla framlag
Íslands á því sviði. Ábendingar
erlendis frá tökum við alvarlega,
útskýrum okkar málstað ef með
þarf og færum hlutina til betri
vegar eftir því sem við á. Ísland á
í engu að vera eftirbátur annarra
þjóða í mannréttindamálum.
Það er okkar mat að Íslendingar hafi verk
að vinna í mannréttindamálum, bæði
heima og heiman.
Mannréttindi heima og heiman
Mannréttindi
Guðbjartur
Hannesson
velferðarráðherra
Ögmundur
Jónasson
innanríkisráðherra
AF NETINU
Framtíð á Íslandi?
Ég kvaddi fyrir stuttu gamla vini.
Þau voru að selja allt sitt hafurtask
og flytja af landi brott. Stefna ekki
að því að koma aftur heim.
Staðan á Íslandi barst í tal. Fleiri
viðstaddir sögðu að þeir væru
að íhuga að fara. Allt barnafólk
með góða menntun og í ágætis
vinnu. Allir að basla við að halda
í húsnæðið, reka bílinn og borga
tómstundir fyrir börnin sín. Hús-
næðislánakerfið væri allt í rugli,
verðtryggðu lánin hækka bara og
hækka, launin duga varla til að
standa undir lágmarksframfærslu
og afborgunum, og áherslan virðist
vera á að refsa fólki fyrir að standa
í skilum, – hvað þá að eiga börn.
Samanburður við vini þeirra
erlendis þegar kæmi að launum
og lánum væri sláandi.
http://blog.eyjan.is
Eygló Harðardóttir
Auðvelt að útvega vinnu
Mér heyrist vanta störf. Reglulega
er fárast yfir, að fólk fái ekki vinnu,
einkum ungt fólk með takmarkaða
menntun. Á sama tíma eiga
margir erfitt með að skilja, hvernig
ódýrast er að leysa þennan vanda.
Tala af fyrirlitningu um ferðaþjón-
ustu. Er samt ódýrasta leiðin til
að búa til atvinnutækifæri. Alger
andstæða stóriðjunnar, sem er
dýrasta leiðin til að búa til atvinnu.
Ferðaþjónusta er orðin stærsta
atvinnugreinin og með mesta
vinnsluvirðið. Hún magnast um
tugi prósenta á hverju ári. Til að
tryggja framtíð hennar þarf að búa
svo um hnúta, að ekki verði bak-
slag, heldur samfelld aukning.
http://jonas.is/
Jónas Kristjánsson
fjordur.is
Fjarðargata 13-15 ~ 220 Hafnarfjörður ~ Sími 565 5666
Tilboð og
afslættir
16.-18. apríl
Við fögnum vorinu