Fréttablaðið - 27.04.2012, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 27. apríl 2012 15
Pólitísk réttarhöld tíðkast því miður víða. Fyrrum for-
sætisráðherra Úkraínu, Júlía
Týmosjenko, situr í fangelsi
fyrir að hafa gert vondan gas-
samning við Rússa. Staðan
í Hvíta-Rússlandi er jafnvel
verri. En þar í landi enda póli-
tísk réttarhöld ekki með því að
sakborningar fá að fara heim,
eftir að hafa verið sýknaðir af
langstærstum hluta ákæruat-
riðanna og ríkið hefur greitt
þeim málsvarnarkostnaðinn.
Þar með er ekki sagt að um
dóm Landsdóms megi ekki
deila, eða mótmæla því að hann
sé oftúlkaður. Eftirfarandi
setning úr dómsorðinu, krist-
allar það sem dæmt er fyrir.
„Þótt ákærði hafi með þessu
ekki eingöngu brotið gegn
formreglu, svo sem rakið var
hér áður, verður ekki horft
fram hjá því að ekki hefði
komið til sakfellingar í mál-
inu hefði ákærði gætt að því
einu að taka þessi málefni upp
innan ríkisstjórnarinnar, eins
og honum bar samkvæmt 17. gr.
stjórnarskrárinnar.“
Dómurinn viðurkennir sem
sagt að ef dagskrárliður undir
heitinu „Erfið staða íslensku
bankanna – umræður“ hefði
verið tekinn fyrir á dagskrá
ríkisstjórnar hefði það dugað
til sýknu. Fyrrum ráðherrar
eru margsaga um það hvort og
hvernig staða bankanna hafi
verið rædd:
„Þannig sagði Árni M.
Mathiesen að málefni bank-
anna og sú hætta, sem vofði
yfir fjármálamarkaðinum, hafi
oft og með reglulegu millibili
verið rædd á fundum ríkis-
stjórnarinnar frá því í febrúar
til loka september 2008, þótt
efnið hafi ekki verið á dagskrá
fundanna.“
Jóhanna Sigurðardóttir sagði
að staða bankanna í heild hefði
í fyrsta skipti verið rædd á
formlegan hátt á ríkisstjórnar-
fundi 3. október 2008.
Björgvin G. Sigurðsson, Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir og
Össur Skarphéðinsson báru öll
fyrir rétti að málefni bank-
anna hefðu komið óformlega til
umræðu, ýmist undir liðnum
önnur mál eða í tengslum við
aðra dagskrárliði.
Niðurstaða meirihluta dóm-
enda er samt sú „að hafið sé
yfir allan vafa að sú hætta,
sem steðjaði að íslensku við-
skiptabönkunum og ríkissjóði,
hafi ekki verið rædd á fundum
ríkisstjórnarinnar á tímabilinu
frá febrúar til loka september
2008,…“. Dómurinn byggist á
þessu.
Það er merkilegt réttlæti að
dæma mann sekan fyrir brot á
fundarsköpum, þótt stjórnar-
skrárbundin séu, í tengslum
við hrun heils bankakerfis.
Margt annað má um þennan
dóm segja. Hugsanlega á eftir
að koma í ljós hvort öll umgjörð
málsins standist Mannréttinda-
sáttmála Evrópu.
Árið 2005 voru átta einstak-
lingar kosnir af Alþingi til að
sitja í Landsdómi, fjórir af lista
þáverandi stjórnar (A-lista) og
fjórir af lista þáverandi stjórn-
arandstöðu (B-lista). Þegar kom
til þess að skera úr um sekt og
sýknu Geirs H. Haarde héldust
þessar línur, B-listamenn vildu
sakfella en A-listamenn sýkna.
Án þess að neinum sé brigslað
um að hafa hunsað lög og kosið
eftir flokkslínum þá er slík
tölfræði auðvitað ekki til að
styrkja ímynd Landsdóms sem
óhlutdrægs dómstóls. Það er
engin þörf á sérstökum dómstól
fyrir ráðherra. Ef þeir sann-
arlega fremja brot í starfi má
stefna þeim fyrir sömu dóm-
stólum og dæma í málum okkar
hinna.
Af þeim sjö atvinnudómurum
sem sátu í dómnum var meiri-
hluti á því að fyrrverandi for-
sætisráðherra hefði brotið lög
með því að halda ekki ríkis-
stjórnarfundi. Einn dómar-
inn í þeim hópi var líka á því
að ógilda ætti kosningar til
Stjórnlagaþings. Þá sýndi for-
seti Landsdóms manndóm með
því að verða ekki við kröfum
um beinar útsendingar frá
aðalmeðferð málsins. Út úr
þessu öllu verður ekki lesin til-
hneiging til að að ganga erinda
ákveðinna pólitískra afla
umfram önnur eða beygja sig
undir skoðanir almennings.
Ég er sjálfur ekki saklaus af
því að hafa aldrei tekið of sterkt
til orða þegar um var að ræða
dómsúrskurð sem varðaði mig
sjálfan. Ég get heldur ekki sagt
annað en að dómur Landsdóms,
líkt og ógilding á kosningum til
Stjórnlagaþings, komi á óvart
og valdi vonbrigðum. En stjórn-
málamenn, hvar sem er í litróf-
inu, ættu ekki að tilefnislausu
að grafa undan trausti til dóm-
stóla, og ýja að því að þeir gangi
erinda einhvers. Nóg er um þau
áköll í þjóðfélaginu að deilumál
verði leyst utandyra á Lækjar-
torgi og Austurvelli fremur en í
þeim ágætu byggingum sem við
þau opnu rými standa.
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Landsdómur sögunnar
Það er merkilegt réttlæti að dæma mann
sekan fyrir brot á fundarsköpum, þótt
stjórnarskrárbundin séu, í tengslum við
hrun heils bankakerfis. Margt annað má um þennan
dóm segja. Hugsanlega á eftir að koma í ljós hvort öll
umgjörð málsins standist Mannréttindasáttmála Evrópu.
Víb er eignastýringarþjónusta Íslandsbanka
Íslandsbanki | Kirkjusandi | 155 Reykjavík | Sími 440 4900 | vib@vib.is | www.vib.is
Fylgstu með fundi VÍB í dag
kl. 8.15-10.00 á vib.is
Manuel Hinds hagfræðingur og fyrrverandi
fjármálaráðherra El Salvador fjallar um
kosti og galla einhliða upptöku gjaldmiðils.
Þórarinn G. Pétursson
Heiðar Guðjónsson
Ingólfur Hreiðar Bender
Hrafn Árnason
Á vib.is má fylgjast með fundinum í beinni
útsendingu eða horfa á upptöku af honum síðar.
Manuel Hinds
AF NETINU
Að kjafta frá
Í sumum ríkisstjórnum fyrri ára
var mikið kvartað undan því
að menn „hlypu“ með mál í
fjölmiðla.
Það hentaði betur að ræða
málin á lokuðum fundum ríkis-
stjórna, og þó ekki ríkisstjórna –
því sá siður hefur lengi verið við
lýði á Íslandi að formenn flokka
í samsteypustjórn fari í raun
með stjórn landsins sín á milli.
Tali ekki við annað fólk frekar en
þeim sýnist.
Við höfum séð þetta munstur
hvað eftir annað – líka hjá
Jóhönnu og Steingrími.
Guðmundur Hálfdánarson
prófessor segir að ekki fari vel á
því að stjórna ríki eins og rass-
vasafyrirtæki.
Það eru orð að sönnu.
En það þarf þá kannski að
útrýma hugsunarhættinum –
sem mótaðist mjög í tíð Davíðs
Oddssonar – að það væri
óheppilegt að upplýsingar bær-
ust til þjóðarinnar nema þegar
það hentaði í áróðursskyni.
Því stjórnmál á Íslandi snúast
alltof mikið um áróður og um
að skapa sér áróðursstöðu – á
kostnað opinnar og upplýstrar
umræðu.
http://silfuregils.eyjan
Egill Helgason