Fréttablaðið - 15.05.2012, Page 14

15. maí 2012 ÞRIÐJUDAGUR
Stundum velti ég því fyrir mér af hverju ég búi á Íslandi. Ein-
hvern veginn tekst aldrei að gera
búsetuskilyrði hér á landi sam-
bærileg við önnur ríki í kringum
okkur. Ég á til dæmis vinkonu sem
býr í Evrópusambandsríki, en hún
keypti sér íbúð þar fyrir nokkr-
um árum. Ekkert rosalega stóra
en „kósí fyrsta íbúð“ eins og hún
orðaði það sjálf. Ég á líka íbúð sem
var keypt fyrir tæpum sex árum
og hún er líka svona „kósí fyrsta
íbúð“. Aðstæður okkar vinkvenn-
anna eru hins vegar ekki svipaðar
þegar kemur að eignarhlut í fast-
eignum okkar eða hvernig þróunin
hefur verið á lánagreiðslum.
Þó að það sé styttra síðan vin-
konan fjárfesti í sinni íbúð þá hafa
mánaðargreiðslur hennar lækkað
og eignarhlutur hennar hækk-
að, ekki mikið, en hún eignast
allavega hlut í íbúðinni sinni. Stað-
an er hins vegar önnur hjá mér.
Lánið hefur gert lítið annað en að
hækka, en það hefur hækkað um
tæpar sjö milljónir á sex árum og
eignarhlutur minn er stjarnfræði-
lega lítill, ef hann er nokkur. Svo
ofan á allt þetta, þá borgar vin-
konan minna í mat og getur keypt
sér meira af fötum heldur en ég!
En eina af aðalástæðunum fyrir
því að húsnæðislán mitt hefur
hækkað það mikið að lánið er núna
hærra en verðmæti eignarinnar,
er hægt að rekja til blessaðrar
verðtryggingarinnar. Ég veit ekki
með ykkur, en persónulega er ég
alveg til í að kveðja verðtrygg-
inguna fyrir fullt og allt og það
mun gerast með upptöku evrunn-
ar. Verðtrygging lána er nánast
óþekkt fyrirbæri í Evrópu enda
talin óþörf. Öðrum þjóðum hefur
tekist það sem Íslendingar hafa
þráð frá því að seðlar byrjuðu að
skipta máli, en það er að búa til
sanngjarnt lánakerfi sem býr ekki
við sveiflur og hækkanir lána.
Fyrir nokkrum árum kom út
skýrsla á vegum Neytendasamtak-
anna og í henni var farið yfir mun-
inn á húsnæðislánum hér á landi
og svo í tíu öðrum Evrópuríkjum.
Í þessari skýrslu kom fram að það
er mun hagstæðara að taka lán í
öðrum ríkjum þar sem vextir hér
á landi eru allt að sjö prósentum
hærri, sem þýðir að meðalfjöl-
skyldan er að greiða mörg hundr-
uð þúsund krónur í vexti á hverju
ári. Það er endalaust hægt að tala
um sértækt úrræði fyrir heimilin
en ég vil lausnir til frambúðar, ég
vil geta keypt mér eign og borg-
að af mínum lánum við hver mán-
aðamót án þess að lánin hækki um
nokkra tugi þúsundkalla mánað-
arlega.
Með upptöku evrunnar munum
við sjá eignarhlut okkar stækka í
takt við það sem greitt er af hús-
næðislánum. Við munum geta
haldið frábær matarboð í íbúðinni
sem við eigum eitthvað í og skálað
í ódýrara áfengi í fínu, nýju föt-
unum okkar. Já, eða svona nokk-
urn veginn.
Ólína Þorvarðardóttir hefur verið einn öflugasti talsmað-
ur þingsins fyrir breyttu fiskveiði-
stjórnunarkerfi. Hún hefur boðið
stórútgerðinni birginn og haldið
á lofti loforðum ríkisstjórnarinn-
ar um afnám ríkjandi einokunar á
fiskimiðunum, einokun sem staðið
hefur í hartnær 30 ár. En nú skýtur
skökku við.
Ólína vegsamar nýtt kvótafrum-
varp um fiskveiðistjórn og segir
það rjúfa ótímabundinn eignarétt
núverandi kvótahafa á aflaheim-
ildum sem verða innkallaðar á einu
bretti og nýtingin einskorðuð við
20 ár. En gildra þessa frumvarps
er þessi: Ekki er hægt að breyta
stjórn fiskveiða fyrr en að fimm
árum liðnum. Eftir það fá útgerð-
ir fimmtán ára aðlögunartíma.
Ákveði ríkisstjórn eftir fimm ár
að breyta kerfinu þarf hún eða rík-
isstjórn sama sinnis að vera end-
urkosin þrisvar til að geta fram-
fylgt breytingunni. Annars er eins
víst að ný ríkisstjórn taki til sinna
ráða og ákveði eitthvað annað. Þar
með framlengist nýtingartíminn
um önnur fimmtán ár og svo koll
af kolli. Sú fullyrðing Ólínu um að
nýting núverandi kvótahafa ein-
skorðist við 20 ár er því í meira
lagi hæpin.
Innköllun aflaheimilda til þess
eins að úthluta þeim aftur til
fyrri kvótahafa er ósönn. Frum-
varpið gerir ráð fyrir 20 ára nýt-
ingarsamningum við núverandi
kvótahafa, í dag er aflaheimildum
úthlutað til eins árs í senn. Þessi
nýja tilhögun bindur því hendur
ráðherra til 20 ára í stað eins árs
og hlýtur að auka en ekki minnka
líkur á skaðabótaskyldu ríkisins
verði lögum breytt eða stjórnar-
skrá. Og þó kvótahöfum sé gert að
viðurkenna þjóðareign fiskimið-
anna er þeim fengin einokunarað-
staða að auðlindinni sem er í trássi
við jafnræði og atvinnufrelsi, ein-
mitt það sem ríkisstjórnin vildi
innleiða í samræmi við álit mann-
réttindanefndar SÞ.
Fullyrðing Ólínu um að frum-
varpið tryggi að aflaheimildir séu
í þjóðareign er ekkert umfram
það sem þegar stendur í lögum
um stjórn fiskveiða en þar
segir í fyrstu grein: Nytjastofn-
ar á Íslandsmiðum eru sameign
íslensku þjóðarinnar. Ólína segir
líka að frumvarpið tryggi að nýting
fiskimiðanna byggist ekki á eign-
arhaldi heldur tímabundnum nýt-
ingarrétti. Þetta er sömuleiðis að
finna í fyrstu greininni sem endar
svona: Úthlutun veiðiheimilda sam-
kvæmt lögum þessum myndar ekki
eignarrétt eða óafturkallanlegt for-
ræði einstakra aðila yfir veiðiheim-
ildum. Að mínu mati endurspeglar
afstaða Ólínu því ekki ávinning
heldur eftirgjöf í felubúningi.
Önnur meginmarkmið stjórnar-
flokkanna í fiskveiðistjórn voru
hömlun á kvótaframsali, uppboð
aflaheimilda með almennu aðgengi
og frjálsar strandveiðar. Allt mark-
laust og í raun er þessi ríkisstjórn
að framfylgja stefnu fyrri ríkis-
stjórnar í forhertri mynd og afhend-
ir með þessu frumvarpi núverandi
kvótahöfum áframhaldandi einokun
að auðlindinni til 20 ára eða lengur.
Trúi vart að Ólína Þorvarðardóttir
taki þátt í þessum skollaleik, hvet
hana til að berja í borðið.
Innköllun aflaheimilda til þess eins að
úthluta þeim aftur til fyrri kvótahafa er
ósönn.
Verðtrygging lána
er nánast óþekkt
fyrirbæri í Evrópu enda
talin óþörf.
Ólína, berðu í borðið!
Sjávarútvegsmál
Lýður Árnason
læknir og liðsmaður
Dögunar
Verið velkomin á Bifröst,
þriðjudaginn 15. maí kl. 13-15
HÁSKÓLINN Á BIFRÖST BÝÐUR TIL MÁLÞINGS:
Ábyrgir stjórnendur
og hlutverk háskóla
Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna
hefur tilnefnt áratuginn 2005-2014 áratug
menntunar til sjálfbærrar þróunar. Í tengslum
við þá vinnu hafa Sþ komið á fót sameigin-
legu átaki þeirra menntastofnana sem vilja
taka áskorun áratugarins og leggja áherslu á
að mennta ábyrga leiðtoga með tilliti til sam-
félagsábyrgðar og hugmyndafræði sjálfbærrar
þróunar. Háskólinn á Bifröst undirritaði yfir-
lýsinguna á síðasta ári og er jafnframt fyrstur
íslenskra háskóla til að skrá sig til leiks.
Í tengslum við átakið skipuleggur Háskólinn á
Bifröst röð málþinga nú á vormánuðum, undir
yfirskrift samfélags- og stjórnendaábyrgðar.
Dagskrá
Allir eru velkomnir og enginn
aðgangseyrir.
Nánari upplýsingar á bifrost.is.
Setning: Bryndís Hlöðversdóttir, rektor
Opnunarerindi: Pernille Kallehave, fram-
kvæmdastjóri ICOA, þróunarmiðstöðvar á sviði
sjálfbærni í rekstri fyrirtækja, en miðstöðin
heyrir undir Háskólann í Árósum. Auk þess er
Pernille ráðgjafi rektors skólans í málum sem
tengjast sjálfbærni og umsjónarmanneskja PRME
stefnumótunar innan háskólans.
Pallborð
Auður H. Ingólfsdóttir, sviðsstjóri félags-
vísindasviðs við Háskólann á Bifröst
Börkur Hansen, prófessor í stjórnunarfræðum
menntastofnana við Háskóla Íslands
Mary F. Davidson, verkefnisstjóri hjá Háskóla
Sameinuðu þjóðanna
Vinkonan í ESB
Fjármál
Valborg Ösp Á.
Warén
stjórnmálafræðingur
Lars Bo Langsted flytur fyrirlestur um ábyrgð og
skyldur endurskoðenda hlutafélaga í Hátíðarsal
Háskóla Íslands þriðjudaginn 15. maí nk. kl. 12-14
Lars Bo Langsted er prófessor í lögfræði við Háskólann í Arósum.
Viðfangsefni hans eru einkum á sviði fjármálaréttar og efnahagsbrota.
LAGASTOFNUN