Fjarðarpósturinn - 21.12.1995, Blaðsíða 6

6 FJARÐARPÓSTURINN
Verkakvennafélagið Framtíðin 70 ára
Voru fyrstar kvenna á
íslandi að fara f verkfall
Þrír heiðursfélagar mættu á afmælishátíð Framtíðarinnar. Hér eru þær, Halldóra Bjarnadóttir, Málfríður Stef-
ánsdóttir og María Jakobsdóttir, með formanninum Guðríði Elíasdóttur
Félagsfundir hafa alltaf verið fjölmennir hjá Framtíðinni
Verkakvennafélagið Framtíðin
var stofnað 3. desember 1925 af 83
hafnfirskum konum og var stofn-
fundurinn haldinn í húsi Hjáip-
ræðishersins við Austurgötu. A
fundinn mættu formaður og gjald-
keri Verkakvennafélagsins Fram-
sókn í Reykjavík, sem hafði verið
stofnað 1914. A þessum stofndegi
tókst gott samband á milli þessara
félaga og hefur verið allar götur
síðan góð og ánægjuleg samvinna
og samskipti. Segja margir að sam-
skipti félaganna hafi ávallt verið
eins og hjá góðum systrum.
Þó að konurnar sem stofnuðu
Framtíðina hafi verið óvanar félags-
störfum, þá áttu þær viljann til að
stofna verkakvennafélag til að nota
sem tæki í baráttunni fyrir réttlátara
og betra samfélagi og viljann til að
standa saman í oft harðri og óvæg-
inni lífsbaráttu.
Fram komu tvær tillögur að nafni
á félagið, Verkakvennafélagið Afram
og Verkakvennafélagið Framtíðin,
sem hlaut meirihluta atkvæða, þegar
valið var á milli þessara tveggja
nafna.
í fyrstu stjóm félagsins voru Sig-
rún Baldvinsdóttir, formaður, Sigur-
rós Sveinsdóttir, varaformaður, Guð-
laug Narfadóttir Bachmann, ritari,
Guðfinna Ólafsdóttir, gjaldkeri og
Jónína Sigurðardóttir, fjármálaritari.
Þó að á ýmsu hafi gengið á þess-
um sjötíu árum, félagið átt sína góðu
og slæmu daga, þá hafa sömu mark-
miðin verið í heiðri höfð, þ.e.
*að styðja og efla hag félags-
kvenna,
*að stuðla að aukinni menningu
þeirra og félagsþroska
*að styrkja stöðu þeirra gagnvart
atvinnurekendum
*og að standa vörð um áunnin rétt-
indi þeirra og mannréttindi almennt.
Aðdragandinn
Upp úr aldamótum fjölgaði Hafn-
firðingum mjög mikið og á nokkrum
árum margfaldaðist íbúafjöldinn.
Flestir íbúar bæjarins voru verkafólk
sem lifði á því að selja vinnu sína.
Kaup og kjör voru óviðunandi, at-
vinnurekendur gátu skammtað fólki
nánast þau laun sem þeim þóknaðist
og vinnutími var óákveðinn og næst-
um ótakmarkaður. Akveðinn matar-
og kaffitímar þekktust ekki, fólk varð
bara gleypa í sig matinn þar sem það
var að vinna, sama hvernig veður var.
Ekki var óalgengt að vinna stæði í
allt að 36 tíma og sama kaupa var
greitt hvort sem var að nóttu eða
degi. Yfirleitt var ekki greitt með
peningum, heldur varð fólkið að taka
það út í vörum. Kjör kvenna voru
talsvert verri en karla, jafnvel að þær
væru að vinna við hlið karlanna við
sömu störf. Konur höfðu t.d. tólf og
hálfan eyri á tímann á meðan karlam-
ir höfðu tuttugu aura.
Verkamannafélagið Hlíf var stofn-
að 1907 af um 40 konum og körlum,
en félagatala komst fljótlega upp í
230 manns og var um þriðjungur
þeirra konur.
A þessum tíma voru engin samtök
atvinnurekenda til og því samþykkti
Hlíf á félagsfundi kauptaxta fyrir fé-
lagsmenn sína, sem gekk í gildi I.
mars 1907. Var þessi kauptaxti kall-
aður „Aukalög".. Atvinnurekendur
féllust almennt athugasemdalaust á
hann, en þó stóð í þeim sumum kjör
kvenna sem ákveðin voru í „Auka-
lögunum“ og neituð þeir að fallast á
þau.
Þá gerðist það í fyrsta skipti á Is-
landi að konur lögðu niður vinnu,
gerðu verkfall, og unnu fullan sigur,
því atvinnurekendur létu undan og
greiddu samkvæmt ákvæðum
„Aukalaganna". Hafnfirskar konur
bruta þama blað í sögu íslenskra
verkalýðsbaráttu.
Mikið félagslíf
Þó að vissulega hafi barátta um
kaup og kjör sett hvað mestan svip á
starf Framtíðarinnar í gegnum þessi
70 ár, þá má ekki gleyma öðrum stór-
um þáttum í starfinu, þáttum eins og
að koma upp dagheimilinu á Hörðu-
völlum sem tók til starfa árið 1935,
en tvö árin á undan höfðu þær rekið
dagheimili yfir sumarið í gamla bam-
skólanum við Suðurgötu. Það var sú
mæta kona, Sigríður Erlendsdóttir,
sem kom með tillögu um dagheimil-
ið, sem var strax mjög vel tekið og
þær létu ekki sitja við orðin tóm.
Hefur margur Hafnfirðingurinn eytt
hluta af barnæskunni á Hörðuvöllum.
Fundir hafa ávallt verið vel sóttir
hjá þeim Framtíðarkonum og það
hafa ekki allt verið baráttufundir fyr-
ir kaupi og kjörum. Glaðværð og
gleði hafa blómstrað á mörgum fund-
um þeirra. Á þessum fundum eða
kaffikvöldum hefur menningin verið
ríkjandi. Sögur og kvæði lesin, margs
konar fróðleg erindi verið flutt, rímur
kveðnar og stundum stiginn dans svo
nokkuð sé nefnt.
Jólatrésskemmtanir voru hér áður
fyrr haldnar bæði fyrir börn og eldri
bæjarbúa, þó önnur félög hafi nú tek-
ið við þessum þætti í bæjarlífinu.
Félagið á sumarhús í Olfusborgum
og í Húsafelli og orlofsíbúð á Akur-
eyri. Hefur þessi þáttur félagsins gert
mörgum konum kleift að taka sér
sumarfrí á fögrum stað fyrir sann-
gjamt verð.
Þó að margar konur hafi komið að
félaginu í gegnum árin hafa aðeins
fjórar konur verði formenn þess, þær
Sigrún Baldvinsdóttir og Sveinlaug
Þorsteinsdóttir í þrjú ár hvor. Sigur-
rós Sveinsdóttir í 36 ár og svo núver-
andi formaður sem hefur gegnt for-
mennskunni í 28 ár, en áður var hún
gjaldkeri í 20 ár, þannig að hún hefur
verið í forystu fyrir félagið í 48 ár og
geta víst fáir íslendingar státað sig af
slíku.
Ekki er vaft á því að saga hafn-
firskra kvenna væri önnur og kaup
þeirra og kjör verri ef þær hefðu ekki
notið ávaxta af hinu mikla starfi og
baráttu Verkakvennafélagsins Fram-
tíðarinnar. Saga Hafnarfjarðar væri
líka önnur.
HOPFERÐABILAR K. WILLATZEN,
BREIÐAS11 GARÐABÆ
• Hópferðabílar
• Litlir bílar
• Stórir bílar
Skrifstofan sími 565-8505 Fax 565-8508 - GSM 892-9508 Skrifstofa og verkstæöi, Skeiöarási 10, Garðabæ
'.e&tlerý j.ól
á/oráælt /comandi á r
áUö/c/aim v-i/i/ih tin á liánu