FÁ-blaðið - 01.09.1961, Blaðsíða 2

leyft að lýsa, hve lengi ljósopið stendur opið.
Þessi tímategund fer eftir því á hvaða hraða
myndavélin er stillt. Á venjulegum kassavélum
er hraðinn aðeins einn (1/30 sek.), á flestum öðr-
um vélum er hægt að velja á milli margra hraða.
Meðalhraðinn er um 1/50 sek., en þegar tekin er
mynd af hlutum, sem eru á hreyfingu, verður
að hafa hraðann meiri. Eftir því sem hraðinn
er meiri, þ .e. tíminn styttri, sem ljósið getur lýst
inn á filmuna, eftir því kemst minni birta inn á
hana. En nú þarf filman ákveðið magn af birtu,
til að verða mátulega lýst, og þá er hægt að
stækka ljósopið, eftir því hvað hraðinn hefur
verið aukinn. Með öðrum orðum, ef mátulegt er
að mynda viðfangsefni með ljósopi 8 og hraða
1/50, en ljósmyndarinn telur sig þurfa meiri
hraða, t. d. i/ioo, svo að viðfangsefnið verði
ekki hreyft á myndinni, þá verður hann einnig að
stækka ljósopið um eitt stig, í 5.6.
Og öfugt við þetta, ef ljósmyndarinn þarf
minna ljósop til að fá meiri dýpt í myndina, þ. e. að fá
hluti, sem nálægir eru og fjarlægir, jafn skýra, (því að
stærra ljósop gefur minni dýpt, eins og áður var sagt),
þá verður hann að minnka hraðann, lofa ljósinu að
lýsa lengur inn á filmuna.
Á þeim myndavélum, sem hafa samstillingu á ljós-
opi og hraða, þarf aðeins að stilla hvort tveggja rétt í
upphafi og síðan haldast þau hlutföll rétt, þó að ljós-
myndarinn breyti öðru hvoru. Ef hann eykur hraðann,
stækkar hann ljósopið um leið, sjálfkrafa, og eins mik-
ið og nauðsynlegt er.
FJARLÆGÐARSTILLING. Sumar ljósmyndavélar
hafa eina ákveðna fjarlægð, og er henni þá ekki hægt
að breyta. Á þeim vélum, sem útbúnar eru með
mörgum fjarlægðarstillingum, verður ljósmyndarinn að
æfa sig í að mæla fjarlægðina rétt og stilla hana svo
inn á vélina. Aðrar myndavélar hafa innbyggðan fjar-
lægðarmæli.
TAKARINN er mjög einfaldur útbúnaður, og í
sambandi við hann skal aðeins geta þess að honum
þarf að ýta alveg í botn, svo að ljósopið á vélinni
opnist og birtan komist inn á filmuna. Annars verður
filman Ijós og auð og engin mynd sjáanleg.
FILMUTILFÆRING: Eftir hvcrja mynd þarf að
færa filmuna mátulega mikið til, svo að ekki verði
tekið ofan í sömu myndina aftur. Sumar myndavélar
eru þannig útbúnar, að þær lokast eftir hverja mynda-
töku og opnast ekki fyrr en búið er að færa filmuna
til. Er það til að fyrirbyggja ofanítöku. Aðrar mynda-
Meðfylgjandi rnynd er eftir hinn heimsfncga Ijósmyndara,
Philippe Halsman, og er af spœnska Surreal-málaranum, Sal-
vador Dali. Gaman er að imynda sér, hvernig tnyndin er tekin.
minna ljósopi, F-16, og eina með stærra ljósopi, F-8.
Þegar filman hefur verið framkölluð og myndin full-
gerð, er hægt að sjá, hvaða ljósop er hæfilegt og gefur
beztu blægrigðin, og þá á auðvitað að lýsa næstu filmu
samkvæmt því.
Varðandi ísetningu filmunnar í vélina, skal ætíð
farið eftir þeim leiðbeiningum, sem vélinni fylgja.
LINSA. Ljósið fer í gegnum linsuna inn á filmuna,
og magn ljóssins fer eftir því, hvað ljósopið er haft
stórt. Á flestum myndavélum getur ljósmyndarinn valið
um margar stærðir af ljósopum, en stærðin er táknuð
með tölunum 1.4, 2.8, 4, 5.6, 8 o. s. frv. Eftir því sem
tölurnar eru hærri, því minna er opið, og öfugt. Ef
birtan er mikil (sólin er mjög sterk), er hægt að hafa
ljósopið minna, því að þá fer ekki eins mikil birta inn
á filmuna (eða þá að tíminn, sem ljósopið er haft opið,
er hafður styttri, sjá síðar). En þess skal gætt að ljós-
opið ákvarðar einnig dýpt myndarinnar, þ. e. hve djúpt
eða langt skarpleiki myndarinnar nær. Eftir því sem
ljósopið er minna því dýpra nær skarpleikinn, þ. e. að
bæði hlutir, sem eru nálægt myndavélinni og langt frá
henni, koma skarpir út.
LOKARI. Áður hefur verið sagt að ljósopið tak-
markar ljósmagn það, sem inn á filmuna fer, en svo er
það lokarinn, sem ræður í hve langan tíma ljósinu er
2
FÁ-BLAÐIÐ