Fjarðarpósturinn - 03.09.2009, Blaðsíða 5

1. janúar 1909 gekk í gildi
hafnarreglugerð fyrir hið nýja
sveitarfélag Hafnarfjörð og var
með henni lagður grunnar að
hafnarframkvæmdum á vegum
bæjarins því tekjur af legu og
annari þjónustu runnu í
hafnarsjóð. Öll skip, átta smá -
lestir og stærri áttu að greiða
gjöld af öllu farmrýminu í hvert
sinn sem þau lögðust við akkeri
og aðrar festar fyrir innan línu
sem afmarkaðist af Balakletti
og Hvaleyrarhöfða. Auk þess
áttu skip sem lagt var í lengri
tíma svo sem að vetri að greiða
legugjald.
Aðstöðuleysi í höfninni var
hins vegar mikið. Á bæjar -
stjórn arfundi 10. ágúst 1909
var lögð fram tillaga um að
byggð yrði hafskipabryggja og
var hafnarnefnd skipuð. Fyrsti
fundur hennar var haldinn 9.
september 1909 og var það
fyrsti vísirinn að hafnartjórn.
www.fjardarposturinn.is 5Fimmtudagur 3. september 2009
Hrafna - Flóki Vilgerðarson,
sem fyrstur norrænna manna
sigldi til Íslands, kom í Hafn -
ar fjörð í leit að skipverjum
sín um sem hrakist höfðu á báti
sem slitnaði frá skipi hans.
Við eyri eina í Firðinum fundu
Flóki og hans menn rekinn
hval, og kölluðu Hvaleyri. Þar
fann Flóki menn sína í höfn og
hafa menn leitt getum að því
að höfnin sé Hval eyrarlón.
Þessi fyrsta frásögn af Hafnar -
firði er geymd í Land námu.
Hrafna-Flóki sigldi
til Hafnarfjarðar
L
jó
s
m
.:
G
u
ð
n
i
G
ís
la
s
o
n
Sá maður sem gaf Hafnar firði
nafn, hefur verið bæði glögg -
skyggn og smekkvís og um leið
og það er þjált er það hár rétt lýs -
ing á firðinum. Nafn ið gaf fyrir -
heit en enginn getur sagt til um,
hversu mikið það hefur átt þátt í
því að laða far menn til bæjarins.
Þó Hafnarfjörður hafi verið
verslunarstaður um aldir fékk
bærinn fyrst kaupstaðarréttindi
1. júní árið 1908. Lítið er skráð
um Hafnarfjörð fyrstu aldirnar
og það er svo ekki fyrr en um
1400 sem Hafnarfjarðar er getið
í skriflegum heimildum þegar
skreið verður helsta útflutn -
ingsvara landsmanna. Eftir það
var mikið um skipa komur,
enskir kaup menn sigldu hingað
oft og Hansa kaupmenn fóru að
senda skip sín hingað. Upp úr
sauð á milli þeirra ensku og
þýsku um 1490 er þeir þýsku
hröktu þá ensku úr bænum og er
örnefnið Ófriðarstaðir, nú Jó -
fríð arstaðir, rakið til þess tíma.
Þýsku kaupmennirnir komu
einkum frá Hamborg og voru
vel þokkaðir af íbúum enda fóru
þeir með friði og vöruframboð
þeirra meira en landsmenn áttu
að venjast. Við verslunar stað inn
Fornubúðir sem stóð á Háa -
granda, ysta tanga Hvaleyrar,
reistu þeir timburhús og einnig
kirkju, fyrstu lútersku kirkjuna á
Íslandi. Er talið að hún hafi stað -
ið nálægt þeim stað sem lista -
verk Lupus-Hartmut Wolf
stend ur við Flensborgarhöfn.
Sökum góðra hafnarskilyrða
var Hafnarfjörður ein helsta
fiskveiði- og verslunarhöfn
lands ins, og var svo í nærri þrjár
aldir, þegar Reykjavík tók for -
ystuna. Það var einkum léleg
mótekja í landi Hafnarfjarðar og
slæmar samgöngur um úfið
hraunið sem varð til þess að
verslun færðist meir til Reykja -
víkur. Ákvörðun Skúla fógeta
að staðsetja innréttingar sínar í
Viðey 1750 rak svo smiðs högg -
ið þar á.
Með tilkomu einokunar versl -
unar 1602 var Hafnarfjörður enn
mikilvægasti verslunar stað ur
landsins en minnkandi frelsi í
verslun hafði mjög nei kvæð
áhrif á byggðaþróun við fjörð -
inn. Hólmarnir juku hins vegar
forskot sitt verulega þeg ar
Reykjavík fékk kaupstaðar -
réttindi ásamt fimm öðrum árið
1786.
Öll skilyrði til kaup staðar -
réttinda fyrir Hafnarfjörð voru
þó til staðar ekki síst eftir að
Bjarni Sívertsen hóf verslun í
Hafnarfirði 1794. Bjarni stóð
fyrir þróttmiklum atvinnu rekstri
í bænum því auk versl un ar -
rekstr ar á Akur gerðislóð hóf
hann þilskipasmíði á jörð sinni á
Jófríðarstöðum, en hann keypti
einnig hinar gömlu bújarðirnar í
firðinum, Óseyri og Hvaleyri.
Bjarni hóf um fangs mikla þil -
skipa útgerð, svo vafalaust hefur
hann einnig tekið til hendinni
um umbætur við lendingu báta
sinna og skipa. Upp gangstími
Bjarna, sem gjarnan er nefndur
faðir Hafnarfjarðar, stóð allt of
stutt því hann flutti til Kaup -
mannahafnar og seldi allan sinn
rekstur í Hafnarfirði.
Það reyndist Hafnfirðingum
þrautin þyngri að öðlast
kaupstaðar réttindi en tókst þó að
lokum árið 1908.
Hafnarfjörður
Nafn sem gaf fyrirheit fyrir farmenn
Upphaf nýrra tíma
Strandgata, næst Reykjavíkurvegi. Húsið lengst til vinstri er neðsta húsið vestan Reykjavíkurvegar.
Hafnarfjörður upp úr aldamótunum 1900. Leiðin í gegnum
Hafnarfjörð var um Strandgötu og Suðurgötu.