Prentarinn - 27.09.1992, Page 14

þetta svo tvær prentsmiðjur, Alþýðu-
prentsmiðjan og Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsins. Fyrsta daginn okkar Guð-
mundar í Alþýðuprentsmiðjunni var
okkar fyrsta verk að prenta blaðið, en
hvorugur prentarinn mætti þann dag-
inn.
Hvað ertu lengi í Alþýðuprentsmiðj-
unni?
Til ársins 1954, en þá fór ég að vinna
í Prentsmiðjunni Odda á Grettisgöt-
unni. Þar fór ég að vinna við vélsetn-
ingu, en ég hafði byrjað á henni strax
að loknu námi, en sú vinna var betur
borguð. A þessum tíma voru yfirborg-
anir fátíðar, menn höfðu sömu laun
fyrir sömu störf og ekkert pukur var
með launin eins og nú tfðkast.
Setningavélin „Typograph".
Hvernig umskipti voru það að koma
úr Alþýðuprentsmiðjunni í einkafyrir-
tœkið Odcla?
Það voru ágæt umskipti, vinnulagið
var svipað og ég þekkti þá menn sem
þar unnu. Baldur Eyþórsson var for-
stjóri, en honum hafði ég kynnst þeg-
ar ég var í ísafold, en hann lærði þar.
Því sem Baldur lofaði stóð hann við
og það var gott að leita til hans ef
maður var í vanda staddur.
Vinnutíminn var 8 tímar á dag, sex
daga vikunnar, en á þessum tíma er
þó laugardagsvinnan orðin styttri og
ekki var unnið á laugardögum yfir
sumarmánuðina. Orlofsrétturinn var
ýmist 12 eða 18 dagar eftir starfsaldri
og mig minnir að veikindarétturinn
hafi verið 12 dagar á ári. Ég var í
Odda til ársins 1974 að ég hóf störf hjá
Lífeyrissjóði prentara.
Á þeim árum sem ég var í Odda óx
fyrirtækið mikið, þó það hafi vaxið
enn meir eftir þann tíma.
Litu prentarar stórt á sig á þessum
tíma?
Fyrir utan meistara minn Jón H.
Guðmundsson var Hallbjörn Hall-
dórsson fyrsti prentarinn, sem ég
kynntist, í maí 1938, þegar hann tók að
sér að taka í sundur og setja saman
„Typograph“ setningavél, sem meist-
ari minn átti. Þótt mitt verk væri að-
eins að þrífa vélina, upplýsti meistari
H.H. mig mjög vel um gang vélarinn-
ar. Á fyrsta námsári mínu var ég svo
heppinn að kynnast Magnúsi Ást-
marssyni, en hann vann þá við setn-
ingu í prentstofu JHG jafnframt því
sem hann var kennari í Barnaskóla
Reykjavíkur, en hann var einnig lærð-
ur kennari. Á svipuðum tíma kynntist
ég Magnúsi H. Jónssyni.
Ég varð ekki var við að stéttin liti
stórt á sig þó það þætti gott að vera
prentari og komast í prentnám og
stéttin naut virðingar sem forystustétt
í þjóðfélaginu.
Töluvert var um menn í stéttinni
sem höfðu viljað ganga menntaveginn
en ekki getað það vegna fátæktar.
Þeir völdu þá prentið, það var nokkur
sárabót, þeir voru þá í tengslum við
bækur og hið prentaða mál.
Allan þann tíma sem þú ert í Odda
ertu á kafi í félagsmálum, hvernig gekk
það heim og saman?
Ég byrjaði reyndar í félagsmálunum
fljótlega að loknu námi, en ég var lík-
lega virkastur á þeim tíma sem ég var
í Odda. Því var mætt með skilningi og
auðvitað vann maður mest að þessum
málum utan vinnutímans, í frítímun-
um.
Á þessum tíma var oft mikil harka í
kosningum til embætta í félaginu. Eitt
sinn var t.d. kosið á milli Óðins Rögn-
valdssonar til varaformanns í HÍP,
það var afar hörð kosningabarátta, en
ég vann kosninguna. Ég studdi Óðinn
hins vegar til varaformanns þegar ég
var kosinn formaður. Á sama tíma var
kosið á milli Stefáns Ögmundssonar
og Jóns Otta Jónssonar til ritara og
vann Stefán kosninguna. Ég studdi
Stefán í þessari kosningu gegn krötun-
um, taldi hann hæfari til starfsins,
enda alla tíð gerðar miklar kröfur til
ritara HÍP og margir hæfileikamenn
gegnt þeirri stöðu.
Stéttabaráttan á þessum tíma.
Jú, það var heilmikil harka, eins og
í kringum Gerðardómslögin 1942. Hið
íslenska prentarafélag var síðasta fé-
lagið sem aflýsti verkfallinu þá.
Verkalýðsfélögin neyddust til að af-
lýsa verkföllum til að bjarga sjóðum
sínum. í kjölfarið hófst svo heilmikill
skæruhernaður. Menn „fóru ekki úr
frökkunum“ fyrr en einu og öðru
hafði verið náð fram. Það voru m.a.
mikil átök í Gutenberg.
Pólitíkin innan félagsins.
Kratarnir réðu félaginu, en það
voru oft hörð átök. Á fundum deildu
þeir oft ákaft og hart frændurnir
Magnús H. Jónsson og Stefán Ög-
mundsson, Magnús var krati og for-
14
PRENTARINN 3.12.'92