Prentarinn - 01.12.2002, Blaðsíða 9

Asa Ólafsdóttir myndlistamaður tekur við styrk Jýrir hönd Samspils.
Sæmdarréttur
Sæmdarréttur höfimda er önnur
hlið á höfundarétti, sem kemur að
sæmd höfundar og banni á breyt-
ingum á höfundaverki og er þessi
réttur höfundar ekki framseljanleg-
ur. I tengslum við sæmdarrétt er sú
skylda þeirra sem birta verk höf-
unda að geta nafns höfundar og
heitis verks. Sæmdarréttur gildir
um öll verk án tímatakmarkana en
að öðru leyti gildir sú regla að
sæmdarréttur gildir í 50 ár eftir lát
höfundar.
Til hvers Myndstef?
Kalman le Sage de Fontenay, grafískur hönnubur og stjórnarmaöur stiklar á stóru
um starfsemi og tilurb Myndstefs
Myndstef - Myndhöfundasjóður
Islands - var stofnað árið 1991 af
Sambandi íslenskra myndlistar-
manna - SÍM, Félagi grafiskra
teiknara — FGT, Ljósmyndarafélagi
Islands og Félagi íslenskra teikn-
ara - FÍT. Síðan bættust við Arki-
tektafélag íslands og Félag leik-
mynda- og búningahöfunda.
Seinna hefur bæst við fjöldi ein-
staklinga sem hafa sótt um ein-
staklingsaðild. Það eru mestmegn-
is einstaklingar, sem eru utan íyrr-
neíhdra félaga, með höfundarétt
sem þeir vilja láta Myndstef sjá
um fyrir sig. Stjómarformaður og
fmmkvöðull að stofnun Myndstefs
er Knútur Biuun hrl. og hefur
liann ásamt stjóm Myndstefs unn-
ið hörðum höndum að tilverurétti
þessara samtaka og framgangi
þeirra.
Aðalmarkmið Myndstefs er að
halda utan um höfundarétt félags-
manna vegna opinberra endurbirt-
inga og sýninga á verkum þeirra
og að vinna að almennri höfunda-
réttargæslu á þessu sviði. Mynd-
stef innheimtir höfundaréttargjöld
vegna endurbirtingar á verkum fé-
lagsmanna og skilar til þeirra.
Myndstef fylgist einnig með og
reynir að hafa áhrif á þróun laga,
reglna og viðskiptahátta á þessu
sviði. Einnig sér Myndstef um
samningagerð fyrir félagsmenn,
jafnt við opinbera aðila sem einka-
aðila, um höfundaréttarleg hags-
munamál.
Hinn 7. september 1992 hlaut
Myndstef lögformlega viðurkenn-
ingu menntamálaráðuneytisins tii
þess að annast hagsmunagæslu
fyrir myndhöfunda, sbr. neðan-
greinda tilvísun úr bréfi ráðuneyt-
isins: „Að fengnum meðmælum
Höfúndaréttamefndar veitir
Menntamálaráðuneytið Myndhöf-
undasjóði íslands Myndstefi lög-
formlega viðurkenningu í sam-
ræmi við 2. mgr. 25. gr. höfunda-
laga nr. 73/1972 svo sem þeim var
breytt með 2. mgr. 9. gr. laga nr.
57/1992, enda uppfylli samtökin
skilyrði ákvæðisins og takist á
hendur ábyrgð vegna krafna utan-
félagsmanna um greiðslur fyrir af-
not sem byggjast á samningi sem
Myndstef hefúr gert.“ Samþykktir
Myndstefs vom staðfestar af
menntamálaráðherra 10. júlí 1995,
sbr. Stjómartíðindi B 72/1995 og
gjaldskrá staðfest 29. janúar 2001.
Höfundaréttur
Enginn má nota eign annars
manns nema með hans leyfi. Þetta
á jafnt við um hlutlægan sem hug-
lægan eignarrétt. Höfúndaréttur
fellur undir huglægan eignarrétt og
þess vegna skal sá sem vill fá af-
not af verki sem er bundið af höf-
undarétti fá leyfi höfundar til af-
nota og greiða sanngjarna þóknun
fyrir þau.
Fylgiréttargjald
Við endursölu myndverka á list-
munauppboðum eða hjá öðrum
listaverkasölum leggst 10% gjald
ofan á söluverð sem rennur til við-
komandi höfúndaréttarhafa. Gjald
þetta gefúr höfundi hlutdeild í
markaðsverði vegna endursölu á
verkum hans.
Hvernig myndverk falla
undir höfundarétt?
Það má með réttu segja að öll
myndverk falli undir reglur höf-
undaréttar og skiptir þá engu list-
rænt gildi myndverkanna. Samt
má segja að til að myndverk teljist
gott og gilt verði það að hafa í sér
sjálfstæða sköpun og persónulegt
handbragð höfundar.
Til myndverka má telja t.d.:
málverk, Ijósmyndir, höggmyndir,
teikningar, allskonar uppdrætti,
leiksviðsmyndir og búninga.
A síðari árum hefúr orðið stór-
kostleg aukning á notkun
myndefnis í prentmiðlum, í sjón-
varpi, á Netinu og í stafrænu
formi. Aukin tækni á öllum þess-
Menntamálaráðherra, Tómas Ingi Olrich, flutti rœðu við afhendingu
styrkjanna. Með honum á myndinni eru frá vinstri: Knútur Bruun form.
Myndstefs, Pjetur Stefánsson form. úthlutunarnefndar og Guðlaug
Jakobsdóttir starfsmaður Myndstefs.
um sviðum og aukin þörf á notkun
myndefnis kallar á betra aðgengi
að myndefni höfúnda. Gæta þarf
að réttindum höfunda en þó
þannig að aðgengi notenda sé auð-
velt. Þess hefúr verið gætt við gerð
viðmiðunargjaldskrár Myndstefs
að ekki sé verið að taka óeðlilega
þóknun fyrir afnot af áður birtum
verkum. Gjaldskráin er i heild
sinni á Netinu á vefslóðinni:
www.myndstef.is og er öllum
opin. Þar er að finna allar upplýs-
ingar um hina ýmsu flokka sem
gjaldskyldir eru.
A síðasta ári fluttist Myndstef
ásamt Samtökum íslenskra mynd-
listarmanna og Upplýsingamiðstöð
myndlistar í nýuppgert húsnæði í
hjarta Reykjavíkur að Hafnarstræti
16. Nýverið var opnað tölvuver og
bókakaffi þar sem gestir og gang-
andi hafa aðgang að tölvuverinu til
að skoða og kymia sér myndlist á
Netinu. Auk þess geta myndhöf-
undar nýtt sér tækin til vinnu við
smærri verkefni.
Kaflaskil í sögu Myndstefs urðu
þegar fýrstu styrkimir til myndhöf-
unda voru veittir. Fimmtudaginn
26. september s.l. voru afhentir
ferða- og verkefnastyrkir á vegum
Myndstefs, samtals að upphæð kr.
6.500.000. Um verkefnastyrki
sóttu 35 myndhöfúndar, en í þeim
flokki voru veittir 10 styrkir að
upphæð kr. 300.000 hver og 10
styrkir að upphæð kr. 200.000
hver. Um ferðastyrki sóttu 28
myndhöfundar og vom veittir 15
styrkir að upphæð kr. 100.000
hver. Ætlunin er að veita ferða-
styrki tvisvar á ári og verkefna-
styrki einu sinni á ári og geta allir
áhugasamir listamenn sótt um
styrki til ákveðinna verkefna úr
þeim sjóði. Félögin sem standa að
Myndstefi tilneffia fólk í dóm-
nefndir til tveggja ára í senn.
Höfúndur er formaður Félags
grafiskra teiknara og fúlltrúi í
stjórn Myndstefs ffá stofnun.
Myndir eru eftir Ragnar Th. Sig-
urðsson ljósmyndara og voru tekn-
ar við afhendingu styrkja 26. sept-
ember 2002. Merki félagsins er
hannað af Gísla B. Bjömssyni,
graffskum hönnuði og fyrrverandi
stjómarmanni í Myndstefi.
Strax eftir opnun tölvuversins tóku
gestir að nýta sér aðstöðuna.
PRENTARINN ■ 9