Prentarinn - 01.03.2004, Qupperneq 5

Gyllingaráhöld.
bókband en þetta hefur ekki verið
rannsakað neitt almennilega.
J: Þú ert að punkta eitthvað
niður i sambandi við þetta.
S: Já, ég hef verið að einbeita
mér að sögunni svona síðustu tvö
hundruð árin, taka fyrir eldri
tímann. Eg hef verið að viða að
mér bandi frá nítjándu öld og líka
þeirri tuttugustu og verið að
stúdera hvemig þetta var gert,
bæði stíll og tækni
J: Og hvernig hefur það
gengið?
S: Það hefiir gengið ágætlega.
Mér hefur tekist að grafa upp
töluvert af heimildum en það
gengur seint að koma þessu niður
á blað, maður hefur engan tíma
en draumurinn er að koma þessu
út á bók. Eg hef ekkert getað
snert á þessu í tvö ár svo það eru
einhver ár í þetta ennþá. Ég lagði
mig sérstaklega eftir því að finna
bækur sem bundnar vora af
hinum ýmsu bókbindurum. Það
safn er núna í eigu og vörslu
Félags bókagerðarmanna og vil
ég hvetja bókbindara að auka við
það með því að gefa félaginu
band eftir sig.
J: Hvernig er það, hefur
handbókband breyst mikið í
gegnum tiðina eða er hœgt að
tala um einhverskonarþróun?
S: Þetta breytist í lok átjándu
aldar. I Hrappsey finnst fyrst
dæmi um velskt band, það er
skinn á kili og hornum. Magnús
Stephensen fékk danskan
bókbindara til Leirárgarða árið
1800 til að kenna íslenskum
bókbindurum nýjar aðferðir og
effir það fór bandið að verða
nútímalegra, t.d. tréspjöld að
víkja fyrir pappaspjöldum.
Breytingarnar náðu yfir nokkra
áratugi. Það komu síðan ákveðin
tímabil þar sem notuð voru
ákveðin skinn og svo komu
önnur tímabil með nýjum efnum
og nýju útliti. Það varð t.d.
breyting um 1950 í sambandi við
gyllingu. Þá datt blaðgyllingin
niður og rúllugullið varð ríkjandi
við handgyllingu og önnur lím
komu eins og t.d. heita límið sem
fór og hvíta límið kom í staðinn.
.!: Svona í lokin, er eitthvað af
ungu fólki sem hefur áhuga á
handbókbandi og hvernig líst þér
á framtíðina íþessu?
S: Hún er óviss. Eins og er þá
er lítill áhugi á þessu, en verðum
við ekki bara að vera bjartsýnir
um að það komi einhver sem
hefiir áhuga og hæfileika sem vill
læra þetta sem listgrein? Það er
að gerast hér eins og alls staðar
annars staðar, þetta klofnar,
þ.e.a.s. handbókband og vélbók-
band og þetta er ekki kennt
saman nema að mjög takmörk-
uðu leyti og í öðrum löndum er
handbókband sérgrein í listaskól-
um.
Við Sigurþór höfum nú setið
og spjallað góða stund og ég er
miklu fróðari á eftir. Sigurþór er
hógvær maður og vill ekki leyfa
mér að kalla sig listamann en
eftir að hafa skoðað það sem
hann er að gera þá ætla ég alla
vega að leyfa mér að segja að
þarna fer handverksmaður á
heimsmælikvarða og í lokin er
kannski rétt að minna á norrænu
sýninguna „Norrænt bókband“
sem verður í Reykjavík í maí -
júní 2005.
Handband eftir
Sigurþór Jyrir
Konunglega
bókasafnið i Svíþjóð.
smá móttaka þar sem boðið var
bókbindurum og bókasöfnurum. I
febrúar var síðan opinber sýning
á bókinni ásamt öðrum bókum úr
eigu safnsins.
J: Eg sé að þú ert hér með
biblíur sem þú ert að binda inn.
S: Já ég er með hér tvær
Steins-biblíur og ég hef fengið
frá sama aðila Þorláks-biblíu og
síðan kemur hann með
Guðbrands-biblíu sem hann vill
fá í samskonar band og þetta var
bundið í á sínum tíma með látúni
og tréspjöldum og öllu því sem
tíðkaðist á þeim tíma sem þessar
bækur voru gerðar. Það er
virkilega gaman að fá að fást við
þetta.
J: Og þetta gamla band, það
vefst ekkert fyrir þér?
S: Nei nei, ég byijaði að binda
svona inn fyrir sjálfan mig og þá
skoðaði ég bækur frá þessum
tíma og þá fékk ég spjöld af bók
sem var bundin inn um 1730 og
ég notaði hana sem fyrirmynd.
Ég hef bundið inn eina
Guðbrands-biblíu áður.
J: Hvað ertu lengi að taka
svona bók í gegn?
S: Það er misjafnt og fer eftir
ástandi bókarinnar en bók eins og
Guðbrands-biblían tók mig rúma
viku.
J: Þú þekkir sögu bókbands á
Islandi, hvað ncer hún langt
aftur?
S: Heimildir ná til sextándu
aldar en það er eldra en það. Það
var bundið inn fyrir tíma
prentlistarinnar en því miður er
nánast ekkert til af bandi frá
þeim tíma. Næstum öll gömlu
skinnhandritin hafa verið svipt
sínu upprunalega bandi, það eru
örfáar bækur sem eru í
upprunalega bandinu. Það var á
nítjándu öld sem skipt var um
band á mörgum þessum bókum
og það var gert í
Kaupmannahöftt. En það eru til
smá heimildir um upphaflega
bandið á Guðbrands-biblíu og
þannig band breyttist ekkert í tvö
hundruð ár.
J: Þessi saga hefur ekkert verið
skráð neinstaðar?
S: Ekki nógu ýtarlega.
Guðmundur Finnbogason skrifaði
grein um þetta og svo kom út bók
fyrir nokkram árum, Prent eflir
mennt, þar sem fjallað er urn
PRENTARINN ■ 5