Prentarinn - 01.03.2006, Blaðsíða 28

HVER BER ÁBYRGÐIIMA?
Með tilkomu einkatölvanna og skjáborðslitvinnslu hefur
ábyrgðin á endanlegri útkomu orðið óljósari en áður var.
Þeir sem sjá um forvinnsluna j^urfa að skila nothæfum
stafrænum skrám til prentunar. Valið stendur í raun um
að senda litgreindar CMYK skrár til prentsmiðjanna eða
senda skrár í RGB eða Lab litham og láta prcntsmiðjuna
um að breyta jreim í CMYK.
Ef fyrri kosturinn er tekinn er ábyrgðin á litgreiningunni
algjörlega á herðum þess sem hannar eða brýtur verkið
um. Prentsmiðjan þarf aðeins að ábyrgjast að prenta innan
þeirra staðla sem hún sjálf eða iðnaðurinn setja. Sé þessi
valkostur tekinn þarf forvinnsluaðilinn að hafa yfirsýn
yfir hvernig verkið verður prentað, hvaða pappír notaður
o.s.frv. og haga litgreiningum í samræmi við það.
Seinni valkosturinn leggur ábyrgðina á litgreiningunni
á herðar prcntsmiðjunnar. Þeir sem sinna forvinnslunni
Jaurfa jaá aðeins að skila RGB litskrám með viðhengda
prófíla en prentsmiðjan sér um umskráningu úr RGB litr-
úminu í rétt CMYK litrúm. Margir sjálfstæðir forvinnslu-
aðilar og auglýsingastofur nýta sér jressa aðferð sem losar
þá undan því að þurfa að hafa vit á prentverki.
sem síðan eru látnir fylgja tölvugögnunum sem tækið sendir
frá sér til næstu tækja í vinnslukeðjunni. Með þessu móti er
unnið gegn sértækum eiginleikum hvers tækis líkt og áður
var gert með mælingum og prufum.
HVERNIG VIRKAR LITSTÝRING?
Litstýring byggist á jiremur grundvallarþáttum. Viðmiðunar-
litrúmi, tækjaprófílum og litstýringarvélum.
Myndin hér að ofan sýnir vinnsluferli þar sem
litstýringu er ekki beitt. Myndir koma frá
ýmsum miðlum, frá mismunandi skönnum, úr
stafrænum myndavélum og af Netinu. Frálags-
tækin eru einnig mörg: prófarkaprentarar,
bleksprautu- og leysiprentarar, prentvélar eða
tölvuskjáir.
Hver miðill þarf að tengjast hverju einstöku
frálagstæki beint. Upplýsingar um litmeð-
höndlun hvers frálagstækis j)urfa að liggja fyrir
áður en myndgögnin eru send. Ef ætlunin er
að kcyra sömu mynd út á mörgum frálagstækj-
um Jaarf að búa til jafnmargar kópíur áður en
gögnin eru send af stað.
Viðmiðunarlitrúm eru s.k. tækjafrjáls litrúm en það þýðir að
|jau byggjast á mannlegri litskynjun fremur en liteiginleikum
einhvers tiltekins tækis. Slík litrúm gera okkur mögulegt að
skilgreina liti eins og maður með eðlilega litsjón myndi sjá,
þá ólíkt tækjaháðum litrúmum eins og RGB eða CMYK.
Algengasta viðmiðunarlitrúmið í litstýringu nútímans er CIE
Lab litrúmið. CIE Lab litrúmið er notað í umreikningi þegar
litgögn eru færð milli tækja með ólíka litmeðhöndlun
Tækjaprófílar eru eins og áður hefur verið sagt litlar tölvu-
skrár sem lýsa því hvernig tiltekin tæki meðhöndla liti. Lit-
meðhöndlun hvers tækis í vinnsluferlinu er kortlögð með lit-
rófsljósmælingum á sérstökum prufumyndum og upplýsing-
arnar sem þannig fást eru notaðar til að búa til tækjaprófíla.
Þegar RGB eða CMYK tölur eru sendar í gegnum tækispróf-
íl gefur hann upplýsingar um hvaða lit í CIE Lab litrúminu
þessar tölur eiga að tákna.
Þegar endurgera á tiltekinn þekktan lit gefur prófíllinn upp-
lýsingar um RGB eða CMYK merki sem þarf að senda tæk-
inu sem prófíllinn lýsir til þess að það búi til litinn sem við
óskum.
Litstýringarvélin sér um að umreikna tækjaháð RGB eða
CMYK litgildi yfir í tækjafrjáls Lab litgildi og svo öfugt, hún
28
www.fbm.is
Myndin að neðan sýnir litstýrt vinnsluferli þar
sem gögn frá aðlagstækjunum eru umreiknuð
fyrir hvert frálagstæki með tækjafrjálsu við-
miðunarlitrúmi (CIE Lab) og nauðsynlegur
umreikningur myndgagna fer fram í sjálfu
kerfinu án þess að tengja þurfi hvert aðlags-
tæki við hvert frálagstæki með beinum hætti.