Dagfari - 01.05.1992, Blaðsíða 7

Dagfari
Mengun
viðtal sem Morgunblaðið átti við yfirmann
Ratsjárstoínunar, þann 23. nóvember 1989.
Þar kemur fram að bandaríski sjóherinn beri
ábyrgð á ratsjárstöðvunum.
Stjórnarskrárbrot
Landeigendur hafa bent flotaforingjanum
á að samningurinn bijóti ákvæði
stjómarskrárinnar um eignarrétt 67. gr. og
hann sé ekki í samræmi við 21. gr.
stjómarskrárinnar sem segir:
Forseti lýðveldisins gerir samninga við
önnur riki. Þó getur hann enga slíka
samninga gert, ef þeir hafa í sér fólgið afsal
eða kvaðir á landi eða landhelgi eða þeir
horfa til breytinga á stjóinarhögum ríkisins
nema samþykki Alþingis komi til.
Slíkt inngrip Alþingis, sbr. 21.gr. og
einnig sbr. 67. gr. stjómarskrárinnar yrði þá
væntanlega vegna skerðingar á
eignarréttindum, þ.e. eignamáms vegna
almenningsþarfa bæði hvað varðar
samninginn Memorandum of understanding
ffá30.júní 1970 og vamarsamninginn frá
5. maí 1951. Báðir þessir samningar virðast
brjóta lög um skuldskeytingar 23. kap.
Jónsbókar. Vísað er til viðtals sem DV átti
við formann utanrikismálanefhdar, þann
13. ágúst 1991. Þar kemur m.a. fram að
milliríkjasamningur er þá og því aðeins
gildur að Alþingi hafi samþykkt hann.
Ríkisstjórn íslands er notuð sem
skálkaskjól
Það er ljóst af samskiptum við bandaríska
sendiráðið og sérstaklega við bandaríska
flotaforingjann, sem hafa verið allnokkur
að háttvirt ríkisstjóm Islands er ítrekað
notuð sem skálkaskjól í málinu og
bandaríkjamenn skýla sér á bak við íslensk
stjómvöld, sbr. t.d. bréf, dags. 11. mars
1992 frá flotaforingjanum til landeigenda.
Mönnum finnst það ekki aðeins
óviðeigandi heldur einnig niðurlægjandi og
til skammar að islenska ríkisstjómin skuli
vera notuð á þennan hátt.
Það er krafa tjónþola að ríkisstjóm Islands
bæti úrþessu hið fyrsta.
Að ríkisstjórn íslands leiðrétti þetta
formlega við Vamarliðið, hr. Thomas F.
Hall flotaforingja og við bandaríska
sendiráðið, þessum aðilum verði
vinsamlegast bent á að ekki verði hjá því
komist að bandarísk stjómvöld axli ábyrgð
sína í þessu máli, enda sé augljóst að í
téðum samningi felist valdníðsla.
Samningurinn um H-2 svæðið á
Heiðarfjalli er hvorki í samræmi við íslensk
lög né alþjóðlega mannréttindasamninga
sem íslendingar hafa undirritað.
Bandarískum stjómvöldum verði einnig gert
ljóst að skv. íslenskum lögum sé ekki hægt,
með þeim hætti sem gert er í samningnum,
að afsala stjómarskrárvernduðum
eignarréttindum og grundvallarmann-
réttindum að eignarrétthöfum íjarstöddum
nema sérstök lagasetning komi til.
Umhverfisspjöll og úrbætur
Það virðast vera uppi þær hugmyndir að
landeigendur ætli að sætta sig við úrganginn
inn á landi sínu og það tjón sem þeir hafa
orðið fyrir. Hér er um mikinn misskilning
að ræða.
Astandið á ijallinu er ekki forsvaranlegt
miðað við kröfur í umhverfismálum í dag
og enn eiga kröfumar í þeim efhum sjálfsagt
eftir að aukast. Astandið er einnig óþolandi
fyrir landeigendur, þvi sem slíkir yrðu þeir
sjálfir ábyrgir í ffamtíðinni fyrir þessum
bandarísku haugum og öllum liugsanlegum
afleiðingum þeirra ef þeir verða ekki
ljarlægðir.
Það er því krafa manna að bandarísk
stjómvöld hreinsi upp eftir sig og komi
svæðinu, H-2 SITE LANGENES, í
viðunandi horf. Vegna þessa er þörf á
aðstoð íslenskra stjómvalda og að þau vinni
með mönnum en ekki á móti og aðstoði við
lausn þessa máls.
Lokaorð
Miklum fjámiunum er nú veitt á
fjárlögum Bandaríkjanna til að bæta úr
umhverfistjóni vegna starfsemi hersins jafnt
innan lands sem utan. (Defense
Environmental Restoration Program,
áætlað 1,5 miljarðir bandaríkjadala, 90
miljarðir íslenskra króna fyrir árið 1992),
og er bandaríski herinn með áfonn um að
hreinsa eftir sig víða um heim.
I undirbúningi er hreinsun á samsvarandi
ratsjárstöðvum í Kanada og á Grænlandi.
Aætlað er að hreinsunin í Kanada muni
kosta um 300 miljónir bandaríkjadala eða
18 miljarða íslenskra króna.
Vitund fólks fyrir umhverfisvemd fer
vaxandi. Þetta kom í ljós í könnun
Félagsvísindastofnunar Háskólans í maí
1991 þar sem umhverfisvemd var efst á lista
yfir þau verkefhi sem æskileg þóttu
ríkisstjóminni.
Hinn íslenski umhverfisráðherra, hr.
Eiður Guðnason, virðist hins vegar líta á það
sem hlutverk sitt (ásamt með öðrum
krötum) að vemda fyrst hagsmuni
Vamarliðsins áður en kemur að íslenskum
hagsmunum.
Landeigendur telja að eítirfarandi
lög og reglur hafi verið brotin
hvað varðar fyrrgreint mál:
1. Stjómskipunarlög Islands 21. gr. og 67. gr.
2. Mannréttindayfirlýsing Evrópuráðsins og
Sameinuðu þjóðanna,
1. gr. og 17 gr.
3. Hegningarlög, XVIII. kafli, 165. gr.,
169.gr., 170. gr., og 171. gr.,
XXVI. kafli 254. gr. og XXVll. kafli,
257. gr. og 259. gr.
4. Kröfuréttindi, Jónsbók, kap. 23 um
skuldskeytingar.
5. Náttúruvemdarlög, t.d. 13., 14. og 15. gr.
6. Lög um hollustuhætti, 109/1984 og
45/1972.
7. Vatnalög nr. 15/1923, t.d. 83. gr.,
sbr. einnig ritið „Umhverfisréttur” -1985,
höfundurGunnarG. Schram.
5. aprfl 1992 SRÞ/BE/VAÞ/HE/JÁÞ
7