Dagfari - 01.02.2000, Blaðsíða 9

Rússland og Kína hafi hins
vegar ástæðu til að óttast um
sinn hag og megi því búast við
að þau sýni klærnar. Það sé
raunar ekki við því að búast að
þau veiti Bandaríkjunum
keppni sem heimsveldi á næsta
áratug og þau muni varla ógna
Bandaríkjunum beinlínis,
frekar halda uppi „strategískri“
samkeppni á lágu nótunum til
að hindra áhrif Bandaríkjanna
á þeim svæðum sem þau, það
er Rússland og Kína, gera
tilkall til sem áhrifasvæða. En
þrátt fyrir veikleika þeirra geti
hugsanlega stafað af þeim
meiri vandræði en af smærri
ríkjum: bæði eru þau kjarn-
orkuveldi og stórþjóðir með
þróaðan vígbúnað og sterka
stöðu í alþjóðlegum stofnun-
um. Gagnvart þessu verði
Bandaríkin að bregðast með
því að halda uppi nægum styrk,
bæði með kjarnorkuvopnum
og hefðbundnum vopnum, í
samráði við bandamenn á
svæðinu, vera alltaf á undan en
þó ekki ógnandi og koma
þannig í veg fyrir að þessi ríki
reyni að jafna ágreining með
valdi. Bandaríkin verði líka að
búa sig undir að stjórna tak-
mörkuðum aðgerðum á jaðar-
svæðum keppinautanna. Þessar
aðgerðir verði að vera vel
ígrundaðar til forðast
kjarnorkuátök,
byggjast á
y firburða-
stöðu í upp-
lýsingastríði og
diplómatískri list (sjá
Achar bls. 104 og skýrsluna á
vefnum). Þessi skýrsla kom út
árið 1997. Er kannski hér að
finna fyrsta skrefið í undirbún-
ingnum að loftárásunum á
Júgóslavíu. Næsta skref hafi
verið að finna heppilegt jaðar-
svæði?
✓
I nýjustu skýrslu þessar-
ar stofnunar, sem var lokið í
júní 1999, gætir meiri svart-
sýni. Gert er ráð fyrir umtals-
verðum breytingum á næst-
unni, sumum til hins verra en
öðrum til góðs, en einnig sé
hugsanlegt að meginþróunin
verði í átt til aukinnar spennu
og vaxandi óróa. Við lok kalda
stríðsins var búist við skjótri
útbreiðslu lýðræðis og mark-
aðsbúskapar og innan lýð-
ræðislegra markaðshagkerfa
Evrópu og Norðaustur-Asíu er
talið að „lýðræðisleg sam-
þætting (integration)“ sé í
miklum gangi en í Evrasíu,
Miðausturlöndum og Suður-
Asíu og víðar í Asíu sé rík
tilhneiging til andstöðu við
samþættingu og búast megi við
að svæðisbundin utangarðsöfl
og vandræðagemsar (rogues
and troublemakers) taki hönd-
um saman á heimsvísu,
hugsanlega með stuðningi
Rússa og Kínverja
(bls. xi-xii).
„B andaríkin
geta ekki
treyst á
friðsamlegt alþjóðlegt kerfi við
að tryggja hagsmuni sína í
sama mæli og fyrir fáum árum“
(bls. xv). Þegar litið er yfir
heimsálfurnar er ekki gert ráð
fyrir að miklar áhyggjur þurfi
að hafa af Rómönsku-Ámeríku
né Afríku sunnan Sahara. Það
sé hins vegar áhyggjuefni að
umbæturnar í Rússlandi hafi
verið ófullnægjandi og Kína
geti orðið mikið vandamál.
Önnur helstu vandamál eru svo
„utangarðsríkin“ Norður-
Kórea, Iran, írak og Serbía
(bls. xii-xiii), en þessi ríki eru
einmitt á jaðarsvæðum Rúss-
lands og Kína og auk þess við
dyrnar að helstu olíusvæðun-
/ t
um eða á þeim. I skýrslunni er
vikið að þeim vandamálum
sem minnkandi olíu- og gas-
forði veldur og þess getið að
þrír fjórðu hlutar þess forða séu
á svæðunum við
Persaflóa og
✓
Kákasus. A
n æ s t u
á r u m
muni