Dagfari - 01.02.2000, Blaðsíða 17

leikar og óstöðugt stjórnarfar
með eilífum valdaránum og
borgarastyrjöldum hafa ein-
kennt álfuna frá því að fyrsta
nýlendan sunnan Sahara lýsti
yfir sjálfstæði fyrir hálfri öld
síðan. Trúlega má endalaust
deila um rætur vandans en víst
er að hann sækir næringuna
ekki síst til okkar heimshluta
og hervelda innan sem utan
hans.
Milliríkjaviðskipti með
meiriháttar vígbúnað (major
conventional weapons) nema
árlega meira en 20 milljörðum
dollara og hafa aukist ár frá ári
að undanförnu (hér eru létt
vopn undanskilin enda ill-
mögulegt að henda reiður á
verslun með þau). Þegar litið er
á hverjir leggja stríðandi
þjóðum til vopn kemur í ljós að
þau tíu lönd sem flytja út mest
af vopnum hafa samanlagt yfir
90% markaðshlutdeild. Banda-
ríkin bera þar ægishjálm yfir
öll önnur ríki með útflutnings-
verðmæti upp á tæpa 54
milljarða dollara á árunum
1994-1998 og 48% markaðs-
hlutdeild. Önnur ríki á topp-
tíu-listanum eru Rússland
(12,26), Frakkland (10,59),
Bretland (8,91), Þýskaland
(7,21), Kína (2,83), Holland
(2,34), Ítalía (1,74), Úkraína
(1,54) og Kanada (1,39).
Frakkar og Þjóðverjar hafa
mjög sótt í sig veðrið á þessum
markaði á síðustu árum á
meðan Kínverjar hafa dregið
seglin verulega saman. Meðal
þeirra 30 ríkja sem seldu vopn
fyrir meira en 100 milljónir
dollara á árunum 1994-98 var
eitt ríki í Rómönsku Ameríku,
Brasilía, og ekkert einasta
*
Afrílcuríki. A þeim lista eru
✓
nokkur Asíuríki: Israel er í 12.
sæti, Úsbekistan í 24. sæti og í
neðstu fimm sætunum eru
Singapore, Norður-Kórea,
Indónesía, Qatar og Suður-
Kórea. Ástralir verma 19. sætið
á þessum vafasama vinsælda-
lista. Önnur ríki í sætum 11-30
eru öll í Evrópu. Þar á meðal
eru Svíar, Norðmenn og Danir
sem allir seldu vopn fyrir meira
en 230 milljónir dollara á þessu
tímabili.
HVERJIR. KAUIIPA?
Þegar kemur að lista
yfir þau ríki sem keyptu víg-
búnað fyrir meira en 100
milljónir dollara árin 1994-98
snýst dæmið við. Þar eru tíu
efstu ríkin Taiwan, Saudi-
Arabía, Tyrkland, Egyptaland,
Suður-Kórea, Grikkland, Ind-
land, Japan, Sameinuðu
arabísku furstadæmin og Thai-
land. Af 30 efstu eru 18 lönd í
Asíu, sjö í Evrópu og þrjú í
Rómönsku Ameríku. Af þeim
löndum sem hafna í sætum 31-
72 eru 16 í Evrópu, 12 í Asíu,
fimm í Afríku og fimm í
Rómönsku Ameríku. Aðrir
kaupendur eru Bandaríkin
(15.), Kanada (29.), Ástralía
(33.) og Nýja-Sjáland (48.).
Þarna vekur kannski
helst athygli að svo fá ríki í
hinni stríðshrjáðu Afríku skuli
ná inn á listann. Fyrir utan það
að tölur eru ekki aðgengilegar í
öllum tilfellum - hvorki yfir
kaup né sölu - verður að hafa í
huga að þröskuldurinn er settur
við um það bil 7 milljarða
íslenskra króna á fimm ára
tímabili. Og eins og áður segir
ná þessar tölur ekki yfir létt
vopn sem jafnan gegna stóru
hlutverki í skæruhernaði.
Ef litið er á árið 1998 þá
eru tölurnar út af fyrir sig
skuggalegar. Taiwanar keyptu
þá vopn fyrir hátt í 4,7
milljarða dollara, Saudi-Arabar
fyrir tæpa tvo milljarða,
Japanar fyrir 1180 milljónir og
smáríki á borð við Sameinuðu
arabísku furstadæmin eyddi
um 760 milljónum í vígbúnað.
Þetta eru hins vegar allt
auðugar þjóðir og sama má
segja um Kuwait sem reiddi
fram 230 milljónir dollara í
þessu skyni árið 1998, tæplega
fimmfalda þá upphæð 1995 og
1,34 milljarða 1996. Öðru máli
gegnir um mörg lönd sem eru
neðar á listanum yfir saman-
lögð vopnakaup 1994-1998,
lönd á borð við Perú (890 M $),
Burma (690 M $), Bangladesh
(243 M $), Túnis (180 M $) og
Eritreu sem sóaði 122
Mál og menning
17