Heimilisritið - 01.12.1948, Blaðsíða 27

Gísli boli
Smósaga eftir lón Björnsson, skrifuð fyrir
Heimilisritið, byggð ó sögulegum staðreyndum
„HANN VAR lítilsigldur í
hvívetna og liugsaði eigi um
annað en að' eta sem mest og
liggja í leti þess á milli“. — Þetta
var sá dómur sem Gísli bóndi á
Hugljótsstöðum fékk af verald-
legum höfðingjum síns tíma,
dómur, sem öllum fannst svo
réttlátur, að engum datt í hug
að efast um að þannig og ekki
öðruvísi væri Gísli bóndi. Menn
vildu ekki gera Gisla órétt, síð-
ur en svo. Það var jafn lítil hlut-
drægni í því og þegar talað var
um veðrið. Það var svona og
svona og við því var elckert að
gera. Og dómur manna varð
einnig dómur sögunnar .
Bær Gísla lá í dálitlu dalverpi
inn af löngum firði á Vestur-
landi. Bærinn var tiltölulega af-
skekktur, því að í dalverpinu
voru aðeins tveir bæir og yfir
fjöll og firnindi að fara til næstu
byggða. Gísli bóndi var talinn
fremur stöndugur og þá er mik-
ið sagt, því að hann var uppi á
þeim tímum er hinar mest áber-
andi stéttir í landinu voru
nokkrir stórbændur og aragrúi
af betlurum, sem ráfuðu um
sveitirnar, heiðarlegu fólki til
angurs og andstyggðar. Það væri
ekki órétt að segja, að þessar
tvær stéttir lifðu hvor af ann-
arri. Stórbændurnir voru flestir
ákaflega metorðagjarnir, þeim
var ekki nóg að stunda búskap
sinn og vera héraðshöfðingjar,
nei, flestir þeirra börðust langri
og harðri baráttu til að komast
í kóngsins þénustu. Fyrir þá gat
aðeins verið um að ræða að verða
sýslumenn, því að fæstir þeirra
urðu þeirrar náðar aðnjótandi að
verða settir í lögmannsembætti.
Sýslumennirnir áttu að vaka yf-
ir því að lögunum væri hlýtt, og
mikið' af starfi þeirra var í því
fólgið að hengja stórþjófa og
húðstrýkja fólk, sem gerði sig
sekt um minniháttar afbrot, og
HEIMILISRITIÐ
25