Heimilisritið - 01.09.1949, Blaðsíða 32

farið lendir þar, getur enginn
greint jurtir né dýr, í slíkri óra-
fjarlægð.
Það sem því stjörnufræðing-
arnir eru nú að reyna að komast
að, er það, hvort lífsskilyrði séu
fyrir hendi á Marz. Þeir leggja
mikla alúð við að rannsaka end-
urkastsgeislana, ekki einungis
liina sjáanlegu t. d. hvítu,
grænu og rauðu, heldur líka hina,
þá ósýnilegu, nefnilega ultra-
fjólubláu og infra-rauðu. Með
því að bera geislana frá Marz
saman við lofttegundir þær sem
þekktar eru á jörðunni, er hægt
að ganga úr skugga um, hvort
loftslagið á Marz sé lífvænlegt
eða ekki. Lífvænleg skilyrði eru
þar vissulega nokkur fyrir
hendi. Marz hefur t. d. gufu-
hvolf — skýin sjást af og til vað-
andi í því. Gufuhvolfið inni-
heldur súrefni, kolsýru og fleiri
efni, sem lífi, eins og því sem við
þekkjum, eru óhjákvæmileg. En
þar er á hinn bóginn laust við
eitraðar lofttegundir eins og t. d.
ammoníak, sem m. a. umlykur
stærri og fjarlægari reikistjörn-
urnar, Júpíter og Satúrnus.
En líf, svipað því sem þekkist
á jörðunni, myndi samt sem áð-
ur eiga afar arfitt uppdráttar á
Marz. Gufuhvolfið er þunnt og
skortir lofttegundir, sem nauð-
synlegar eru til að aðgreina hina
ultrafjólubláu geisla sólarljóss-
ins. Næturnar myndu þykja
'hræðilega kaldar.
Dr. Gerard P. Kuiper, einn af
fremstu stjörnufræðingum
Bandaríkjanna, álítur að grænu
beltin á Marz séu einskonar
mosagróður, líkur ýmsum frum-
stæðum gróðri á jörðimni, og að
þesskonar líf gæti átt sér stað
við þau skilyrði, sem talið er að
séu ríkjandi á Marz. En hann
álítur hinsvegar að lífsskilyrði
séu alltof erfið fyrir þroskaðri
jurtalíf, dýr og menn.
Hugmyndin um „menn á
Marz“ á rót sína að rekja til
ítalska stjörnufræðingsins Gio-
vinni Virginio Schiaparelli
(1835—1910), sem gerði annars
ýmsar merkilegar stjarnfræði-
legar athuganir. Arið 1877
kvaðst hann hafa uppgötvað net
beinna og reglulegra lína á yfir-
borði Marz. Ameríski stjörnu-
fræðingurinn Pereival Lowell
(1855—1916) taldi þetta vera
vel og skipulega gerða skurði,
ætlaða til að veita. vatni frá
skautunum og á ræktarsvæði
byggðra bóla. M. ö. o. — sönn-
un um mannaverk.
Þessi tilgáta varð hugmynda-
ríkum skáldsagnahöfundum og
leiklistarfrömuðum, eins og t. d.
H. G. Wells og Orson Welles,
kærkomin til að byggja á hin
furðulegustu ævintýri um her-
leiðangur Marzbúa til jarðar-
30
HEIMILISRITIÐ