Alþýðublaðið - 19.03.1924, Blaðsíða 2

JiLÍ>Y»U SALAÐIB
Þjððarmein.
III, Kaupmenába ( rh).
Svo ilt sem það er, að við
skiftin innanlands skuli-vera að
mestu í h5ndum kaupmanna, þá
er þó hitt háltu verra, að nær-
felt 511 viðskirti vor vlð útlönd
skull rekin með fullkomnu kaup
menskusniði.
í>að er 5iium vitanlegt, að því
melra sem kéypt er í einu og
því betri trygging sem sett er
t/rir skiivísrl greiðsiu, þess hag-
feldarl innkaup er hægt að gera.
Nú annast kaupmennirnir og
heiidsalarnir innkaupln að mestu.
Flestir kaupa þeir lítlð f einu
og hílzt það, sem gróðavænleg- -
ast er, síður með tilliti til gagn-
semi þess; ttyggingin er svona
rpp og ofan. Afleiðingin verður
sú, að innkaupin takast oft ilia;
varan verður dýr; margir kaup-
menn á sama stað fá á sama
tlmá birgðir af sams konár v5r-
nm, þvf að enginn veit, hvað
hinn hefir pantað; óþarfavörur,
sem gróðavænlegar þykja, erii
frekar keyptar en gagnlegar.
Varan gengur um margar greip
ar, sem allar skattleggja hana,
erlendra heildsala, innlendra
heildsala og loks sjálfra kaup-
mannanna. Er því ekki kynlegt,
þótt hún sé orðin æði-dýr, er
hún kemst loks í hendur neyt-
cndanna. —
E>að er öllucn vitanlegt, að því
Srara og meira sem fram er
boðið tii sSIti at e'nhverri vöru,
þess meira lækkar hún f verði,
þótt eftirspuruin standi í stað.
Afurðasála vor er að mestu í
höndum kaupmanna, stórra og
smárra og >spekúlanta< (brask-
ara). Bjóða þeir þær fram hver í
kapp vtð annan, sumir meira en
þeir eiga til, sumir, þótt engar
eigi í von um, að geta keypt
þ»r af öðruai. Stundum er sama
varan þannig boðin fram af
mörgum f einu.
Afleiðingin verður sú, að örara
og moira er boðlð fram af af-
urðum vorum en ástæða er tií,
og lækkar þá verðið að þarf-
lausu.
Kaupœönnum ef þetta sjálfum
íullljóst; þess vegna stofnuðu
þpir sfldarhrlnga og fiskhringinn
til að fyrirbyggja óeðlilegt íram-
boð. En gróðafíknin varð þar
gætninni yfirsterkari, og því fór
nem fór. Margar mllfjónir króna
fóru í súginn.
Vér íslandingar höfum svo
margt að selja og sækja tii ann-
ara þjóða, að hagur vor or enn
frekara en flestra annara undir
því kominn, hversu viðskiftin við
útlörd takast. Tekjur þjóðarinnar
eru undir því komnar, hversu
afurðirnar seljast, útgjöld hennar
undir þvf, hvað mikið er keypt
að og við hvaða verði, og fjár-
hagur hennar uudir því, hvort
afurðirnar hrökkva til að borga
aðkeyptar vörur.
Þelr, sem þessl viðskiftl hafa
annast, kaupmennirnir, hafa keypt
og flutt inn í landið svo mlkið
af alls konar varningi, að þeim
hefir eigi lánast að selja afurð-
irpar fýrlr svo mikið, að það
□ægði til að borga innflutningiun,
Þess vegna hafa skuldirnar vlð
útlönd aukist, áiit og íánstraust
þjóðarinnaif sþilst og gjaldeyrir
hennar faliið í verði.
Gjaldéyiishækkunin og vexta-
hækkunin verða til þess, að
einnig þær vörur, sem Sambandið
og Landsverzlun flytja inn, hækka
í verði. AIHr iandsmenn, einnig
þeir, sem ekki skifta við kaúp-
menn, súpa nú sayðið af ráðs-
mensku þeirra á undanförnum
árum.
SS
Svona má þetta eigl ganga
lengur; það verður að fyrir-
byggja, að einstakir menn, sem
ókjörnir og ábyrgðarlausir hafa
gerst eins konar fjárháldsmenn
þjóðarinnar, getl með kaup-
mensku og gróðabralli spilt stór-
legá íjárhsg hennar.
Ríkið verður að taka öil við-
skiftin við útlörid f síriar hendur,
en landsmenn hver í sfnu byggð-
arlagi að storna kaupféiög, er
annist verz^íunina innanlands. Þá
roun verzlunarjöfnuðurinn þegar
verða oss hagteldari; þá kemst
betra skipulag á verzlunina, bg
þá iosnar það fé, sem nú er að
óþörifu fast í alls konar kaup-
skap. Þetta fé á að nota til að
koma upp fyrirtækjum, er auka
atvinnu og framleiðslu f landinu.
Engan þarf að undra, þótt
kaupmenn og fylgifiskar þeirra
snúist gegn Landsverziun og
s aamvlnnukaupféíögunuœ, reýni
að ófrægja þau og afflytja við
laodsmenn.
Þeir vita, sem er, að ef þau
fyrirtæki ná að festast og þrosk-
ast, verður þjóðinnl brátt ijós
nauðsyn þeirra og gagnsemi, og
að þá eru dagar kaupmensk-
unnar taldir.
Þingið verður nú að gera
upp á milli kaupmenskunnar
og réttrar verzlunar, segjs til,
hvort það telur þjóðhollára, og
setja lög og gera ráðstafanir
eftlr þvf.
En — ætli íhaidið sanni ekkl
naín sitt enn einu sinni og reyni
áð halda í kaupmenskuna ? L(k-
legá rennur því blóðið til skyld-
unnar. (Erh.)
X.
Sveinbjörnsson og Grieg.
Á >radio-coocert< í Glasgow í
Skotlandi voru nýlega sungin söDg-
lög eftir Sv. Sveinbjörnsson pró-
fessor og Grieg eÍDa norrænna
tónskálda. Sönglögin eftir próf. Sv.
SveinbjörnsBon voru >The Chal-
lenge of Thor< og >Up in the
North<. Söngvarinn heitir Alexan-
der Hope og er >barytone<-söDgv-
ari.
Cengisbraskara
vísað úr landi.
‘Danir eru að komast að þeirri
□iðurstöðu, að gengistail dönsku
krónunnar stafi með fram af
braski peningamanna, er felli
hina í gróðaskyni. Haia þeir
nýlega vísað úr landi pólskum
bankamanni, Kliattchko að nafni,
er reynst hcfir sannur að sök
um þess konar brall. Háfa ýmsir
féiýslumeun orðið mjög leiknir
í stiku bralli við iðkun þess i
lággengislÖDdunum, og er sjálf-
sagt hið óstöðuga gengi j>en-
Inga víða mikið þelm að kerina,
En — hvernig á að fara áð,
þegar gerij^isbrallararnir eruinn-
leridir menri og starfa í skjóll
anðvBÍd’iblaða og auðvalds-stjórn-
enda ? Þesst eru iíka dæmi,