Nýjar kvöldvökur - 01.10.1947, Blaðsíða 50

N. K.v.
Bókmenntir.
Rit Jónasar Jónassonar frá Hrafna-
gili.
Nú er hafin heildarútgáfa á ritum séra
Jónasar frá Hrafnagili. Fvrsta bindið, er ný-
komið út og kallast Sakamálasögur. Eru í
því sögurnar: Randíður á Hvassafelli,
Magnúsar þáttur og Guðrúnar og Kálfa-
gerðisbræður. Allt eru þetta sögur um
menn, sem uppi hafa verið, og um atburði,
sem hafa gerzt. Eru þær glöggar og skýrar
myndir úr þjóðlífi íslendinga á liðnurn öld-
um, eins og raunar allar aðrar sögur séra
Jónasar. Séra Jónas var raunsæisskáld, og
liann var einn hinn fjólfróðasti maður um
íslenzk fræði og þjóðhætti, sem þjóðin hefur
nokkru sinni átt. Hans mesta rit eru íslenzk-
ir þjóðhættir, sem munu verða sígild bók
og meira og meira metin eftir því, sem tím-
inn líður og þjóðlíf vort breytist meira og
meira frá því sem áður var. En öll skáldrit
séra Jónasar eru einnig fræðandi rit um
þjóðlíf og þjóðháttu. Þau eru engar tízku-
bókmenntir, en þau verða sígild.
Sonarsynir séra Jónasar, Jónas og Halldór,
gefa ritin út. Frágangur allur, prentun og
pappír, er í bezta lagi.
Arthur Conan Doyle. Síðasta galeiðan
og fleiri sögur. Jónas Rafnar þýddi. —
Útgefendur: Jónas og Halldór Rafnar.
Akureyri 1947.
Þetta eru smásögUr úr sögusafni hins
o o
fræga enska skálds A. C. Doyle, sem höfund-
urinn kallaði: „Sögur frá liðnum öldum. —
Sögur þessar bregða upp átakanlega glögg-
um myndum frá gömlum tímum. Þær eru
ein allra skemmtifegasta smásagnabók, sem
þýdd hefur verið á íslenzku; þýðingin er
prýðileg eins og vænta mátti af J. R. og út-
gáfa bókarinnar er hin smekklegasta. Þessi
bók á það skilið að vera keypt, lesin og
geymd. Þ. M. J.
Olgeirs rímur danska eftir Guðmund
Bergþórsson I.—II. Útgef. Landsbóka-
safn Islands og ísafoldarprentsmiðja.
Reykjavík 1947.
Rímur hafa ekki átt upp á pallborðið
meðal íslendinga hin síðari árin. Allt frá
því er Jónas Hallgrímsson reit hinn eftir-
minnilega dóm um Tistransrímur Sigurðar
Breiðfjörðs má heita, að þessi bókmennta-
grein hafi verið dæmd tii lítilsvirðingar og
dauða meðal menntamanna þjóðarinnar.
Einstaka menn hafa þó stöðugt haldið
vörnum uppi fyrir rímurnar, og nokkur af
helztu skáldum þjóðarinnar hafa í orði og
verki reynt að endurvekja hina gömlu
rímnaíþrótt; má þar nefna þá Þorstein Er-
lingsson, Einar Benediktsson og Örn Arnar-
son. Þá liafa og nokkrir fræðimenn gert rím-
ur að viðfangsefni rannsókna sinna um ís-
ienzkt mál og bókmenntir, og eru þar
fremstir í flokki þeir dr. Björn K. Þórólfs-
son og Finnur Sigmundsson landsbókavörð-
ur. En allt um þetta hefur sá hópurinn verið
langtum 'stærri, sem naumast hefur virt rím-
urnar viðlits.
Engum, sem nokkuð hefur kynnt sér ís-
lenzkar bókmenntir og þjóðlega menningu,
fær þó dulizt, að rímurnar skipa merkileg-
an sess í sögu íslenzkra bókmennta. Eigi
verður því þó neitað, að um margt eru þær
gallaðar. Skáldskapur í þeim er oft fruðu