Læknablaðið - 01.02.1915, Blaðsíða 8

22
LÆKN ABLAÐIÐ
sem ómögnlegt er a'ö skýra ööruvísi en aö útbreiöslan sé sýkingu aö kenna.
í þ r i ð j a 1 a g i af því, aö veikin, i ýmsum löndum og héruöum, þar
sem hún áöur var ókunn, hefir komið upp eftir aö holdsveikur maöur
hefir fluzt inn. Og 1 o k s af því, aö einangrun sjúklinganna hefir alstaðar
haft þær afleiðingar, aö veikin hefir minkaö, sjúklingum fækkaö.
*
* *
Af þvi sem nú hefir sagt verið, er þaö engum efa bundið, aö hér er um
sóttnæma veiki aö ræöa. En þar sem hina vísindalegu sönnun fyrir þvi
vantar, þá verður reynslan og athuganir manna í ýmsum löndum aö koma
í staöinn.
Þaö yrði oflangt mál að nefna öll dæmi, sem hafa verið tilfærö hér að
lútandi, enda mörgum kunn. Aðeins vil eg skýra frá nokkrum rannsókn-
um, sem eg hefi gert meðan eg var héraðslæknir i Keflavíkurhéraöi, og
var tilgangur minn nieð þeim, að þær væru einn lítill steinn i þá stóru
byggingu, sem sanna sóttnæmi holdsveikinnar.
*
* *
Suðurnes hafa alt til þessa verið álitin vagga holdsveikinnar hér á
landi. — Á fyrri árum, þegar holdsveikra-tal var tekið, voru altaf flestir
holdsveikir í Gullbringu- og Kjósarsýslu og þar af flestir í Gullbringu-
sýslu og meginið í Suöurnesjum. -— Árið 1837 voru taldir 117 holdsveikir
á öllu landinu; þar af voru 22 eða nær 19 pct. i Gullbringu- og Kjósar-
sýslu. — Árið 1872 töldu prestar 43 holdsveika á landinu, en þar af voru
10, eða nær 24 pct. í Gullbringu- og Kjósarsýslu. — Og aö þessar tölur
eru ekki o f h á a r bendir það á, að i e i n u m hreppi, þeim hreppi, sem
rannsóknir mínar ná yfir, Rosmhvalanesshreppi hinum forna, eru árið
1843 á sveitarf ramf æri 8 holdsveikir menn og 1872 8.
Það sem eg hefi viljað sýna með rannsóknum mínum er það, h v a ð a
á h ri f sambýli við h o 1 d s v e i k 1 i n g a hefir á útbreiðslu
v e i k i n n a r.
Eg hefi tekið mér fyrir að rannsaka holdsveika sveitarómaga í einum
hreppi, Rosmhvalaneshreppi hinum forna, og i því tilliti stuðst við sveit-
arbækurnar á árunum 1843—J883, eða í 40 ár.— í sveitarbókunum er altaf
tilgreint á þeim árum, hvers vegna ómagi sá, er í hlut á, er sveitarþurfi, og
því altaf þess getið, hvort ómaginn er holdsveikur eöa ekki. Þannig hafa
holdsveikir ómagar veriö:
árið 1843 • . 8 árið 1853 . • 5 árið 1863 . 11 árið 1873 •• 5
— 1844 . • 7 — 1854 . • 5 — 1864 . 12 — 1874 •• 4
— 1845 • ■ 4 — 1855 . • 7 — 1865 . 12 — 187S •• 3
— 1846 . • 7 - 1856 . . 6 — 1866 • 9 — 1876 •• 5
— 1847 • . 6 — 1857 . • 4 — 1867 •• 9 — 1877 •• 3
— 1848 . . 8 - 1858 . • 9 — 1868 .. 6 — 1878 •• 3
— 1849 • . 8 — 1859 • • 9 — 1869 • • 5 — 1879 •• 3
— 1850 . • 7 — 1860 . • 14 — 1870 .. 6 — 1880 •• 3
— 1851 • • 5 — 1861 . . 11 — 1871 .. 8 — 1881 .. 2
— 1852 . • 7 — 1862 . . 12 — 1872 .. 8 — 1882 .. 1
Alls hafa á þessum 40 árum verið á sveitarframfæri 36 holdsveikir.