Læknablaðið - 01.03.1915, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
4i
Um notkun Röntgensgeisla við sjúkdóma.
Eftir Gunnlaug Claessen.
Niöurl.
Þvagfærin.
Sá sjúkdómur i þvagíærunum, sem oftast er athugaöur meö Röntgens-
geislum, eru s t e i n m y n d a n i?r, sérstaklega steinar í nýra og ureter,
síöur í blöðrunni. Blöðrusteinar sjást, af ýmsum ástæöum, ver en nýrna-
steinar; en- meö steinkanna og blööruspegli má líka oftast þekkja blööru-
steina. Röntgensskoöun á nýrnasteinum er álitin mjög áreiðanleg, og telst
svo til, að ekki séu nema 2 pct. af nýrnasteinum, sem ekki koma fram á
plötunni. Þaö er aöall. hreinir urat-steinar, sem ekki sjást; beztan skugga
gefa fosfat- og oxalat-steinar. Röntgensskoðun á nýrnasteinum er auövit-
að afar-mikiö notuö, þvi oft er erfitt aö þekkja sjúkd. Verkirnir eru ekki
alt af sérkennilegir og blóð í þvagi hafa sjúkl. af svo mörgum öðrum á-
stæðum, t. d. viö berkla og æxli í nýrum, nefritis chr. hæmorrhagica, eftir
slys, líka viö hydro- og pyonefrosis intermitt; þar aö auki getur blóöið
stafað frá sjálfri blöörunni. Myndin á nú að sýna, hvort um fleiri steina
en einn er að ræöa, hve stór steinninn er, og hvar hann er i nýranu. Ef
heppni fylgir, sést sjálfur skuggi nýrans á myndinni.
Tuberculose getur sést, ef kalk hefir sezt i nýrað. Hæpiö er að verða
nokkurs vísari um tumor í nýranu; þó má stundum sjá óreglulega stækk-
un á þvi.
Meltingarfærin.
Til þess að sjá þau meö gegnumlýsing eða á plötunni, veröur aö láta
sjúklingana neyta fæöu, sem veitir geislunum mikla mótstööu og því
gefur góöan skugga. Ýmisleg efni eru notuð. Margir Röntgenslæknar
brúka Sulfas baricus, sem er hræröur út i graut; carbonas bism. er
talsvert dýrari. Þaö er nú eðlilegast að rekja leið fæöunnar ab ore ad
anum.
V é 1 i n d i ð. Með gegnumlýsingu má sjá, hvernig fæðunni gengur nið-
ur vélindið, þannig að sjúkl. fær sér vænan grautarspón og kyngir
honum. Ef alt er i lagi, fer þaö, sem sjúkl. rendi ni'Öur, viðstööulaust
ofan í magann, en hinkrar þó stundum lítið eitt við fyrir ofan cardia.
Ef um þrengsli í vélindinu er að ræða, nemur grauturinn þar staöar,
en kemst svo mismunandi fljótt i gegn eftir þvi hve þrengslin eru mikil.
En fæðan getur líka stöðvast vegna sarps á vélindinu (diverticulum).
Einn sjúkl. hef eg skoðað á Röntgensstofnuninni meö þennan sjúkdóm.
Skoðunin var gerð til þess aö útiloka cancer.
M a g i n n. Ef fæöan er komin ofan í magann, þá sést að hann lítur
talsvert öðruvísi út í lifandi fólki en in cadavere eöa viö magaslekju
(atoni). Svíar og Þjóðverjar hafa sérstaklega stundaö Röntgensskoð-
anir á maganum af miklu kappi og hyggjuviti. Þeir lýsa aðallega tvenns-
konar lagi á maganum: öngullagi (Angelhakenmagen) og hornlagi
(Rindhornmagen). Hið síðara er sama lagið og á íslenzku pontunum.
M agasig (ptosis). Það, sem maður fyrst litur eftir, er auðvitað
lega magans, hvort hann sé siginn eða ekki, og hvort hann sé vel
hreyfanlegur eða samvöxtur (adhærance) hafi fest hann. Enn fremur