Læknablaðið - 01.03.1924, Síða 4

34
LÆKNABLAÐIÐ
bursa og þar ýfir flavus. Þegar nú þett^i alt fer saman, og- bursa bólgnar
aS auki, þá gp|a |þapgindiia o#Siíf „óþQlandL
Hallux valgúf eristynduHiimeSfæddur, samfara. ööru missþiíöi á fætinum,
og arfgeng í j£Ít, |n ékki er þáS fítt. Dftatet mim skókreppa vera orsök-
in, skórnir illáiagásir, þafmig sniSnir. aS skórinn ef lengstur undan miS-
tánni, í stað þess aS hann á aS vera lengstur undan stórutánni. Þannig
eru íslensku skórnir gerSir, lengsta totan alt af lateralt yiS stóru tána
og skórnir aS mestu eins á báSa fætur. Þeir eru því tilvaldir til þess aS
búa til hallux valgus, einkanlega leSurskórnir, sem verSa stálharSir í þurk-
um og frostum, og væru þeir hælaháir, mundu þeir, hvaS þetta snertir,
bera langt af útlendum skóm úr sútuSu leSri. En þvi hælahærri sem skórn-
ir eru, því verri eru þeir; likamsþunginn keyrir fótinn fram í frammjóan
skóinn og þrýstir tánum saman, svo aS auk hallux valgus myndast
einnig dig. minim. varus. Ókostur er þaS líka viS háu hælana, aS fót-
urinn, sem hvílir aS eins á táberginu. er orSinn svo fattur i öklaliSn-
um, aS hann naumast getur fettst meira og leysist því ekki eSlilega frá
jörSu (frá hæl fram á tær), og tærnar spyrna ekki viS, heldur er fætin-
um lyft fram likt og stultum, VerSa þá tærnar og fóturinn smátt og
smátt þróttminni og veilli fyrir áhrifum.
Sumir hafa haldiS þvi fram, aS upprunalega orsökin aS hallux valgus
sé sú, aS metatarsus I. færist úr lagi svo, aS metatarsus dragist inn á
viS (metatarsus adductus), inn undan hallux, vegna breytinga upp viS
þasis metatarsi, en táin hallist síSan út á viS. Þessi ,skoS-
un hefir stuSst við Röntgenmyndir, og sjást oft á þeim töluverSar lireyt-
ingar á laginu á basis metatarsi og tarsalbeinunum, og meira aS segja
hafa menn þóttst sjá sérstakt bein (os metatarsale), sem skotiS væri þar
á niilli, en nú er mönnum vís.t orSiS ljóst, aS þar er um misskilning aS
ræSa, þettá bein er ekki til, þó svo geti litiS út, vegna þess, hvernig skakk-
pr basis-flöturinn getur projicerast á röntgenplötuna.
ÞaS er miklu sennilegra, aS jiéssar lireytingar á laginu á basis metatarsi
pg tarsalbeini sé afleiSing af táskekkjunni, en aS táskekkjan stafi af þeirn.
Þessi fótlýti, Hallux valgus og digit. min. varus stafa af óhentugum
skófatnaSi, Skórnir þrýsta tánum saman framanvert, en þær spyrna svo
þasis í capitula og ýta þeim frá sér. , ,
ÞaS er syo um marga, aS ])ótt þeir hafi hallux valgús, þá bagar- þaS
þá HtiS og leita þeir því ekki læknis; öSrum er þaS til mikilla óþæginda
og þjáninga. Hve bagalegt þaS er, fer mikiS eftir því, hve mikiS capi-
tulúm metatarsi' skagar inn, en minna komiS undir því, hve mikiS táin
sjálf bendist, nerna ])ar sem hallux legst fyrir næstu tá, og gerir úr lienni
hamartá; en capitulum fæiist ekki ætíS þeim mun meira úr lagi, sem
táin er skekt, t. d. hefi eg séS hallux og dig. min. svo mikiS sveigða, aS
tágómarnir náSu saman yfir hinar tærnar, en metatarsalbeinin voru in
situ, og var þetta alls ekki mjög bagalegt sjúklingnum.
Mestur hlúti þeirra, sein læknis leita, eru kvenmenn, 80—99% (af mín-
um sjúklingum 80%), og kemur þaS af því, aS skófatnaSur kvenna er
énn óhentugri 'en karlmannanna,
Mehn hafa meS mörgu móti reynt aS bæta úr þessurn kvilla, bæSi meS
sérstökum umbúSutn, en þaS hefir aS litlu haldi komiS, og meS operation-
um, og eru þær aSallega tvenskonar: sinar og vöSva-operationir og bein-