Læknablaðið - 01.11.1927, Qupperneq 18

176
LÆKNABLAÐIÐ
fræöingnr, H i 11, segir: „Sýklarnir eru af heldra taginu í heimi gerl-
anna, og láta ekki bjóöa sér annaö en besta viöurgerning. Þeir heimta
heimili af bestu gerö til atvinnurekstrar síns. Og þessi höföingjasetur
látum vér mennirnir þeim í té meö okkur eigin líkömum, þ. e. vel hit-
uö híbýli, en dimm og drung-aleg og meö nægum matarforöa. En þeg-
ar þeir veröa aö yfirgefa þessi notalegu híbýli og þeim er vísaö á dyr,
út í hrjóstrugan og kaldan heiminn, þar sem hvorki er nægur hiti, vatn,
næring né dimma nóg, þá deyja þeir vanalega skjótlega."
Annar merkur heilsufræöingur, Fitzgerald, segir: „Sárafáir sýkl-
ar geta þróast og margfaldast utan líkamans, sem betur fer, fyrir mann-
kyniö. Venjulega drepast þeir afar fljótt, þegar þeir komast undir bert
loft, eöa þorna og þyrlast upp í rykinu, eöa lenda í vatni og jarðvegi.“
Aörir málsmetandi gerlafræðingar, eins og Silberschmith, Ro-
senau, Chapin, Doly, Hiscock, Brady o. fl., hafa látiö
uppi sömu skoðun, er þeir byggja á mörgum tilraunum og athugunum.
í bók sinni „Preventive Medicine and Hygiene“ (bls. 368) segir t. d.
R o s e n a u, aö allflestir heilsufræöingar nútímans séu sammála um,
að dauðir hlutir flytji ekki sóttnæmi. „Þannig höldum við ekki lengur,
aö hlutir eins og bækur og blöð, regnhlífar, gólf, veggir, gluggatjöld
og húsgögu smiti menn. Viö vitum, aö mestur hluti sóttkveikjanna deyr
bráölega, þegar þær þorna eöa mæta óhagkvæmum skilyrðum.“
Charles Chapin segir: „Viö vitum nú, aö næmu sóttirnar stafa
ekki af óhreinindum, eins og áöur var haldið, og ekki frá neinu ööru en
líkömum manna og dýra.“
H i s c o c k segir : „Persons and not things are dangerous.”
í trausti þess, aö þessar kenningar séu réttar, er hver þjóðin á fætur
annari farin að hætta við hina umstangsmiklu lokasótthreinsun, sem
áöur átti sér stað. I Bandaríkjunum hefir í þess staö verið fyrirskipað-
ur sápuþvottur og burstun úr heitu sápuvatni á gólfi, veggjum og hús-
gögnum, en rúmfatnaður þveginn eöa viðraöur.
Samkvæmt nýjustu rannsóknum segir Chagas, að taugaveikis-
bakteríur drepist yfirleitt fljótt utan líkamans. í saur lifi bakteríurnar
venjulega aðeins nokkrar klukkustundir, en í vatni í hæsta lagi í 10 daga.
I mjólk geta þær tímgast og þrifist vel um stund, en ekki þarf annað
en að mjólkin súrni aö vissu marki, þá drepast þær óðara. Viö uppþorn-
un drepast þær eftir fáeinar klukkustundir.
Sumir sýklar, eins og t. d. lekanda-, heilabólgu- og blóökreppusýkl-
ar, eru svo fíngerðir, að varla hefir tekist aö rækta þá utan líkamans.
Malaria-, syfilis- og gulfebersýklar drepast óðara utan
likamans.
Berklagerlar lifa venjulega aðeins stuttan tíma utan líkamans.
Þeir deyja, eöa missa sýkingarþrótt sinn mjög fljótt undir áhrifum ljóss
og þurks.
Pestarbakteríur komast sjaldan út úr líkama sjúklingsins um
eölilega farvegi, nema viö lungnapest. Rottuflær sýkja oft manneskjur.
Um leiö og sjúklingurinn deyr, drepast bakteríumar. Baráttunni verður
aö stefna gegn rottunum.
Bólusóttkveikjan berst mann frá manni, en varla teljandi
meö dauöum hlutum eða gegnum loftiö. (Líklega verðum viö þó ennþá