Læknablaðið - 01.05.1934, Blaðsíða 10
LÆKNABLAÐIÐ
56
þar e8 þær valda miklu heiftugri reaktionum. Málma þessa þýÖir ekki að
gefa subcutant, heldur aðeins intramuskulært e'Öa intravenöst.
2) O r g anis k efn i. Hin helstu, sem notuÖ eru, eru: pepton, mjólk,
blóð, plasma eða serum.
Pepton (ekki kolloid-upplausn), (Witte-pepton, sem talið er hið besta)
er notað í 5—10% steriliseraðri upplausn, 5—10 cm. intramuskulccrt, og
gefur mikla lokal-reaktion. Intravenöst verður það að gefast mjög hægt,
5 cm3 á 10 mínútum. Veldur það þá mjög miklu shock. Intracutant, 50%
uppl., %0—s/io cm3 hefir pepton einnig verið gefið, og er shockið þá minna.
Mjólk (kolloid-upplausn af kaseini) má nota ósoðna, ef hún væri feng-
in aseptisk, eða soðna í 15 mínútur. Gefa skal 5—10 cm3 ivtramuskulœrt,
2.—3. hvern dag. Shock kemur venjulega fram eftir 5—6 klt., en mjög
mismunandi í ýmsum tilfellum.
Blóð er tekið úr venu, 10—20 cm3, og inj. subcutant eða intramusculœrt.
Blóðið má taka úr sjúklingnum sjálfum, án þess að blanda það nokkru
antikoagulerandi efni, autoliœmoterapi, eða úr öðrum, hcteroliœmotherapi.
Autohæmoterapi er bæði auðveldari og framkallar vægara shock.
Plasma er einnig gefið 10—20 cm3 subcutant eða intramuskulœrt. Blóð
er tekið úr venu í dælu, sem inniheldur 10% natriumcitrat, 1 cm3 fyrir
hverja 10 cm3 af blóði, sem taka skal. Eftir 6—24 klst. er plasma skilið
frá, aseptiskt, og gefið strax eða látið í 10—20 cm3 ampúllur, til síð-
ari notkunar.
Scrum er stundum notað í stað plasma eða hlóðs, í líkum skömtum og
á sama hátt.
3) B ak t e r i e l p r o t e’i n. Sumar tegundir af vaccine valda shock,
vegna þeirra proteina, sem bakteríurnar innihalda. Mikill fjöldi af alls-
konar vaccine eða vaccine-blöndum eru á markaðinum, án þess að eigin-
lega sé hægt að sanna, að ein taki annari verulega fram. Mest notaðar
eru taldar Dmelcos (ampullur 1, 1,5, 2, 2,5, 3 cm3) og Propidon (— stock-
vaccin mixte de Delbet) í 3 cm3 ampúllum, dauðar, steril, liouillon-rækt-
aðar blðndur af stafvlococcum, streptococcum og pyocyaneus. Propidon
er notað subcutant eða intramuskulært, framkallar shock eftir 5—6 klt.,
mismunandi mikið. Dmelcos er notað eingöngu intravenöst.
Astæðan fyrir því, að svo margar vaccine-tegundir eru á markaðinum
er sú, að næmi sjúklinga er mjög misjafnt, einn reagerar hcst við þessu,
annar við öðru, þriðji máske við enn öðru o. s. frv. —
Shock gctur vcrið mjög misjafnlega mikið. eftir þeim efnum, sem gefin
eru, hvernig þau eru gefin og eftir næmi sjúklingsins.
1. Mesta shock fæst eftir intravenös inj. af 5 cm3 5% pepton,
^2—X cm3 af kolloid-málmupplausn eða þar til ætlaðri vaccine. Einkennin
gcta vcrið mjög sz’œsin; eftir 20—30 sek. mikil dyspnoe, hræðsla, tachy-
cardi 120—130, blóðþrýstingshækkun, uppköst, diarrhoe. Púls getur orðið
filiform og svartblár cyanosis í andliti eftir nokkrar mínútur, respirations-
stöðvun og mors. — Þessi tilfelli eru mjög sjaldgæf. en minna mann á
að gæta mestu varúðar í notkun jiessarar aðferðar. Venjulega cru ein-
kennin miklu minni og hættulaus: Eftir 20—30 mín. skjálfti, hlóðþrýst-
ingshækkun, hiti hækkar upp í 40°, og önnur einkenni öll vægari en áð-
ur var á minst. Eftir 2—3 klt. mikill sviti og hitinn fellur niður fyrir
370, en sjúklingurinn er aðeins óvenjulega þreyttur.