Læknablaðið - 01.11.1939, Blaðsíða 10

LÆKNAB LAÐIÐ
130
á hvaSa deildum ? Að mínu áliti á
eyrnadeildum, þar sem eyrnalækn-
ar hljóta aS hafa mesta reynslu
í meöferö á orsakasjúkdómnum.
Bólgur og ígeröir myndast næst-
um því aldrei prímært í orbita. I
flestum tilfellum eru það sjúkdóm-
ar í öðrum orgönum, sérstaklega
nærliggjandi, en þó einnig fjær-
liggjandi, sem eru þessu valdir.
Það eru fáar regionir, sem geta
inficerast frá eins mörgum stöð-
um eins og orbita : frá bulbus, enn-
isholum, kjálkaholum, sin. spheno-
id., cell. ethmoid, tönnum, andlits-
húð, augnalokum, conjunctiva,
miðeyra, cav. cranii, tonsillum og
ef til vill sem metastasar frá öðr-
um fjarliggjandi orgönum.
Langalgengasta orsökin er
rhinogenar affectionir, þ. e. a. s.
bólgur (ígerðir) í nefafholum. Af
þeim 35 tilfellum, sem eg athugaði,
voru 27 af rhinogn uppruna, eða
77%. Mygind athugaði 35 tilfelli.
Han fann 25, eða 71% af rhino-
gen uppruna. Ehlers fann 60% af
rhinogen uppruna. Louis Hubert
79%. Roued (eyrnadeild St. Josefs
spitalans í Esbjerg) fann 90% —
18 tilfelli af 20. Birch-Hirschfeld,
sem mér vitanlega hefir athugað
flest tilfelli, fann af 684 tilfellum
að 409, eða tæp 60%, voru af
rhinogen uppruna. En hann tekur
það fram, að mörg af tilfellum
hans séu gömul, frá þeim tímum,
þegar sjúkdómar í nefafholum
voru lítt þektir, og eins og fyr er
getið, að margra áliti væru secund-
ærir, komnir frá sjúkdómum í or-
bita.
Af þeim 8 tilfellum, sem eftir
eru, voru 3 af facial uppruna, 1 af
traumatiskum uppruna, 2 af den-
tal uppruna og 2 vegna tumora.
í einu tilfelli, sem eg tel undir fac-
ial uppruna, var um erysipelas að
ræða, sem kom eftir operation við
otitis media. Þegar maður athug-
ar að infektionin getur á ýmsan
hátt borist til orbita og frá orbita
til annara líkamshluta, og á þann
hátt verið völd að sjónskemd eða
sjónmissi og jafnvel fjörtjóni,
verður það ljóst, að hér er að ræða
um sjúkdóma, sem bæði eru alvar-
legir og erfiðir viðureignar.
í litteraturnum eru þessar sjúk-
dómsmyndir einu nafni nefndar:
bólgur í orbita, og skiftast í: abs-
cessus orbitae, phlegmona orbitae,
cellulitis orbitae, thromophlebitis
orbitae o.fl.
Þessi skipting er bygð á pato-
logisk-anatomiskum breytingum,
sem kliniskt séð hafa litla þýðingu,
vegna þess að það er sjaldan að
maður finni sjúkdóminn í þeirri
mynd, að eingöngu sé að ræða um
ástand, þar sem aðeins ein tegund
af ofantöldu patologisk-anatomisk-
um breytingum finst, heldur er
venjan sú, að ein eða fLeiri af
þessum breytingum fari saman eða
hvor á eftir annari í sömu sjúk-
dómsmynd.
Maður verður nefnilega að hafa
í huga hvernig orbita er byggð, á
allar hliðar afmörkuð af beinum,
en að framan lokuð með bulbus,
sem lætur undan. Það er rnikið af
venum í orbita og einnig mikill
bandvefur og fituvefur, sem lætur
líka mjög vel undan. Þegar því
blóðið í venunum eykst og vefur-
inn vökvafyllist, verður þröngt í
orbita og einasta leiðin til þess, að
það sé rúm fyrir þetta alt, verður
því sú, að bulbus færist fram. En
við þetta kemur fram sjúkdóms-
mynd, sem lítur heiftarlega út, sér-
staklega vegna þess, að hún næst-
um því altaf myndast skyndilega
— er akut —, en sem alls ekki þarf
að vera einkenni upp á ígerð eða
sjúkdóm í sjálfri orbita. Ef menn
ekki þekkja þessa sjúkdómsmynd
og vita að hún getur stafað frá
fleiru en ígerðum (bólgum) í