Læknablaðið - 01.10.1941, Blaðsíða 15

LÆKNAB LAÐ I Ð
ioi
verið sú, að sykurinngjöíin og
hinn hækkaði blóðsykur, sem henni
fylgir, erti pancreas, svo að kirtill-
inn framleiði meira insulin en ella.
Á þessu byggðist meðal annars sú
skoðun lækna, að við diabetes væri
nauðsynlegt að halda blóðsykri
lágum, eða sem næst eðlilegum.
Væri hann að staðaldri hækkaður,
þá dyndi svipan stöðugt á hinum
örmagna og úr sér gengna kirtli,
setn nreð öllu væri varnað að hvíl-
ast og bæta starfsemi sína. Soskin
og samverkamenn hans telja sig
hafa sýnt fram á að ef pancreaslaus
hundur fær ákveðinn, jafnan skerf
af insulini í æð, skerf, sem einmitt
nægir til þess að halda blóðsykri
innan eðlilegra takmarka og hund-
inum er svo með stuttu millibili
gefinn ákveðinn skammtur af
drúfusykri, þá fer alveg á sama
hátt eins og hjá heilbrigðu dýri
eða nlanni: blóðsykur lækkar stöð-
ugt og þyrfti því ekki endilega að
gripa til þeirrar skýringar, að pan-
creas gæfi frá sér meira insulin.
Virðist það skoðun Soskins, að
naumast sé öðru til að dreifa en
auknu insulinnæmi. Það mun ekki
vefengt, að endurtekin neyzla kol-
vetna eykur næmi fyrir insulini, og
það engu að síður þó að um „exo-
gen“ insulin sé að ræða. Rannsókn-
ir, sem Best, Haist og Ridout
framkvæmdu fyrir skömmu, virð-
ast þó sanna að um aukna insulin-
framleiðslu sé að ræða. Með mikilli
nákvæmni sýndu þeir fram á, að
svelta eða skortur á kolvetnum í
fóðri tilraunadýra hafði þau áhrif,
að insulinmagnið í pancreas þeirra
var mun minna en hjá dyrum, sem
fengið höfðu gott fóður. Væri vel
fóðruðum dýrum auk þess gefið
insulin, var insulin það, sem hægt
var að vinna úr pancreas þeirra
mun minna en ella. Þess skal einnig
getið, að Marcel Labbé o. fl. hafa
ýtarlega rannsakað Staub-Trau-
-gotts-fyrirbrigði hjá sjúklingum
með sykursýki og fundið að hjá
þeini gætir þess næsta lítið. Á þessu
hafa svo verið byggðar aðferðir
til þess að greina sjúkdóminn og
niun vikið að því siðar.
Efnaskifti kolvetna eru háð
bæði taugakerfi og kirtlum. Má
þar fyrst nefna hina miklu sykur-
verksmiðju, lifrina. Ef lifrin er
tekin úr dýrunt, deyja þau úr hypo-
glycæmia. Þó er hægt að halda
þeim lifandi um stund, ef þeim
stöðugt er gefin drúfusykurupp-
lausn. En þó að lifrin sé numin
burtu, gætir áhrifa frá pancreas til
þess að lækka lilóðsykur eftir sem
áður, enda er ein aðalverkun insu-
lins perifer. Yfirleitt má segja, að
gland. suprarenal.jgland. thyreoidea
og þó einkum hypoph)r'sis vinni
gegn pancreas. Við acromegalia og
basofilisnrus finnst jafnan hyper-
glycæmia og glycosuria, en við
insufficientia hypophyseos, lækk-
aður lilóðsykur og aukið næmi fyr-
ir insulini. Ef hypophysis er num-
inn burt úr dýri, sem áður hefir
misst pancreas, batnar þvi diabetes
að miklum mun og lifir miklu
lengur en ella.
Þar til fyrir skömmu var það al-
mennt viðurkennt, að diabetes or-
sakaðist aðeins af skorti á insulini.
Um þetta eru menn nú farnir að
efast, fyrst og fremst vegna þess,
að áhrif insulins eru mjög ntisjöfn
á sjúklingana, og jafnvel er verk-
unin mjög misjöfn á sama sjúkling,
eftir því, hvernig á stendur.
Fyrir nokkrum árum las eg í bók
um diab. að i insulineining svar-
aði til 2 gr. af kolvetnum. Það væri
því mjög einfalt mál að ákveða
hversu mikið insulin sjúklingur
þyrfti. Ekkert var annað en gefa
honum hæfilegan viðhaldskost og
ákveða hve mikill drúfusykur væri