Kraftur - 01.11.2011, Blaðsíða 6

viðTAl
6 KRAFTUR
„Markmið verkefnisins er að bjóða
þeim sem greinst hafa með krabbamein
og aðstandendum upp á sérhæfða
kynlífsráðgjöf klínísks kynfræðings og
þjálfa starfsfólk svo að umræðan um kynlíf
og kynheilbrigði verði sjálfsagður þáttur í
meðferð sjúklinga,“ segir Jóna Ingibjörg.
Árlega greinast tæplega 1400 einstaklingar
með krabbamein á Íslandi og flestir fá
meðferð á Landspítalanum. Í nýlegri þjón-
ustukönnun kom í ljós að vilji var hjá
rúmlega þriðjungi þeirra til að nýta sérhæfða
kynlífsráðgjöf væri hún í boði en það eru
nokkur hundruð einstaklingar á ári.
áHRiF KRAbbAMeins á
KynveRUnd
Jóna Ingibjörg segir að krabbamein geti haft
áhrif á kynverund hjóna eða sambúðarfólks
en með hugtakinu kynverund er átt við allt
sem felst í því að vera kynvera. Krabbamein
hefur margvísleg áhrif á kynlíf og náin
samskipti. „Í fyrsta lagi hefur krabbamein
áhrif á andlega þáttinn, í öðru lagi á þann
líkamlega og í þriðja lagi getur það haft
áhrif á samskipti fólks. Ef við byrjum á fyrsta
þættinum þá er það flestum gífurlegt áfall að
greinast með krabbamein og flestum líður
illa og óvissan er mikil eftir því eftir um hvers
konar krabbamein er að ræða og hvar það er
og hvernig það muni þróast. Margir kljást við
kvíða og þunglyndi í kjölfarið. Aðeins það að
vinna úr þessum tilfinningum setur kynlífið í
baksætið, það er ekki lengur eins mikilvægt í
huga viðkomandi og áður.
Líkamlegi þátturinn kemur líka inn í. ,,Bæði
lyfja- og geislameðferð eru erfiðar og
oft missir fólk kraftinn og orkuna og er
ekki upplagt í sömu kynlífsvirkni og áður.
Meðferð fylgja einnig oft aukaverkanir eins
og ógleði, þreyta og slappleiki. Þá getur ný
líkamsímynd haft áhrif eins og að missa
hárið, bæði á kollinum og kynfærum, missa
líffærahluta eins og brjóst eða eista eða
aðrar breytingar á kynfærunum t.d. vegna
geislameðferðar. “
Samskipti parsins skipta svo máli. ,,Oft veit
makinn ekki hvað hann má gera og hvað ekki
og verður oft dálítið óöruggur. Hann vill sýna
tillitssemi og svo þegar meðferð er lokið og
allt á að vera komið í lag og vera í því fína þá
kemur oft bakslag og fólk veit ekki hvernig
það á að byrja. Það er alltaf að reyna að
koma sér að því en getur það ekki og þetta
getur í raun grafið undan sambandinu. Því
finnst það ekki lengur vera par, heldur bara
búa undir sama þaki.“
lÍFsReynslA geTUR geRT FólK
Að beTRi elsKHUgUM
Almennt segir Jóna Ingibjörg að það sé
mjög misjafnt hversu mikilvægt kynlíf er
fólki í krabbameinsmeðferð í merkingunni
samfarir, en nánd og snerting sé það
tvímælalaust. „Það er vissulega gott að
fólk tali saman um kynlífið en það er þá
mikilvægt að hlusta á hvort annað og það
er einnig mikilvægt að ætla sér ekki um of
heldur sýna skilning og tillitssemi.“ Hún
segir jafnt karlmenn sem konur koma að
hitta sig vegna vandkvæða í kynlífinu eftir
krabbameinsmeðferð. ,,Karlmenn geta átt
í erfiðleikum með kynlöngun, ristruflanir
og upplifað sáðlátsbreytingar en konur
breytingar á kynlöngun, blotnun og
fullnægingarerfiðleika. Það er til nokkuð
sem heitir kynlífsendurhæfing og við förum
í gegnum það. Eitt af því sem gert er það er
að viðhalda blóðflæði til grindarbotnsins,
bæði hjá konum og körlum og konum, þá
með kynferðislegri örvun af einhverju tagi.
Þetta hjálpar til að fá súrefnisríkt blóð til
kynfæranna, karlmenn og konur ættu því,
þótt þeir séu ekki í sambandi að iðka reglulega
sjálfsfróun, bara til að koma blóðflæðinu af
stað í kynfærunum og í kringum þau, eins
og konur sem hafa farið í aðgerð nálægt
grindarbotninum sem og karlmenn sem
einnig hafa farið í blöðruhálskirtilsaðgerð.“
Finnst þér vanta fræðslu á þessu sviði? ,,Já,
það vantar mikla fræðslu en þetta verkefni
er vonandi vísir að meiru en það hefur
mælst mjög vel fyrir og það hefur komið mér
ánægjulega á óvart hvað fólk sem kemur til
mín er opið og tilbúin til þess að ræða þessi
mál.“
En eru einhverjar líkur á því að kynlíf batni
í kjölfar krabbameins? ,,Já, já, það getur vel
orðið. Kynlíf er þannig samskiptamáti að
allt sem veðrar fólk sem persónuleika, því
heilsteyptari og betri manneskja getur fólk
orðið. Það getur bætt sambandið og gert
fólk um leið að betri elskhuga eða ástkonu.
Fegurð kynlífs er ekki í sjálfum athöfnunum
heldur fólkinu sem stundar það.“
kRABBAMEIN hEFuR áhRIF á
kyNLíF Og NáIN SAMSkIPTI
Í byRjUn þessA áRs HóFsT séRHæFð KynlÍFsRáðgjöF á
lAndsspÍTAlA FyRiR sjúKlingA Með KRAbbAMein en veRKeFnið
eðA innleiðing þess MUn sTAndA Í Tvö áR. séRlegUR
sTARFsMAðUR veRKeFnisins eR jónA ingibjöRg jónsdóTTiR.
„Það er til nokkuð sem heitir
kynlífsendurhæfing og við förum í
gegnum það.”