Kraftur - 01.11.2011, Blaðsíða 19

KRAFTUR 19
MolAR
KRAFTUR Í
UngliðAHópnUM
Vetrarstarf Ungliðahóps SKB, Krafts og
Ljóssins er farið af stað á nýjan leik og
óhætt að sega að hópurinn hafi verið mjög
virkur síðustu vikurnar. Hann fór í keiluferð
í október, skellti sér í kvikmyndahús á
myndina Real Steel og á Steve O, allt á
tæpum mánuði. Þar á undan höfðu þau
farið í sumarbústaðaferð í Hetjulund,
hvíldarheimili SKB. Það er óhætt að segja
að það sé líf og fjör hjá Ungliðahópnum!
Ungliðahópurinn er fyrir 18-29 ára og er
hægt að finna hópinn á Facebook.
AF HveRjU eR KRAbbAMein KAllAð þessU
nAFni?
Uppruna krabbameinsheitisins má rekja til forngrísku, þar sem karkinos þýðir krabbi, og til
latínu, þar sem cancer þýðir krabbi. Sennilega er það lögun hins ífarandi vaxtar, það er angar
og tungur æxlisins sem teygja sig inn í aðra vefi, sem veldur því að mönnum hefur dottið í
hug samlíking við krabbadýr.
Einnig hefur komið fram sú tilgáta að útþandar og blóðfylltar æðar sem stundum teygja
sig út frá krabbameini geti líkst öngum krabbadýrsins. Loks hafa menn getið sér þess til að
gríski læknirinn Hippókrates, sem uppi var um 400 f. Kr., hafi fyrstur notað heitið carcinoma,
krabbaæxli. (Heimild: Vísindavefur HÍ)
eR AllT KRAbbAMein lÍFsHæTTUlegT?
Þessari spurningu var varpað á Vísindavef Háskóla Íslands og henni svaraði Helga
Ögmundsdóttir, prófessor í læknisfræði, og er hér birt með hennar leyfi en hún
uppfærði greinina samkvæmt nýjustu tölum.
Einfalt og fljótlegt svar við þessari spurningu er nei.
En við skulum líta örlítið nánar á þetta og þá blasir strax við að mikill munur er milli
mismunandi tegunda krabbameina. Langt er síðan farið var að líta svo á að þær
tegundir krabbameina sem helst leggjast á börn og ungt fólk séu læknanlegar. Þetta á til
dæmis við um hvítblæði (blóðkrabbamein) í börnum og krabbamein í eistum sem leggst á
unga karlmenn. Vissulega er meðferðin, sem eru lyf og geislar, mjög erfið og gengur hart að
sjúklingunum, en nánast allir ná fullum bata.
Ef við færum okkur svo upp í aldri verður brjóstakrabbamein næst fyrir okkur. Þetta er
langalgengasta krabbamein kvenna og árlega finnst það hjá 195 íslenskum konum að
meðaltali. Brjóstakrabbameinið byrjar að láta á sér kræla um fertugsaldurinn, en flestar
konur sem greinast eru þó um og yfir sextugt. Í árslok 2006 voru rúmlega 2000 íslenskar
konur á lífi sem einhvern tíma höfðu fengið brjóstakrabbamein. Um það bil 90% kvenna sem
fá brjóstakrabbamein lifa í 5 ár eða lengur eftir að það uppgötvast og þetta hlutfall hefur
aukist úr rúmlega 50% kringum 1960. Meðferðin er skurðaðgerð þar sem meinið er fjarlægt.
Áður fyrr var allt brjóstið tekið en það er ekki gert lengur ef æxlið er lítið. Síðan tekur oft við
meðferð með lyfjum og geislum í nokkra mánuði til þess að draga úr líkum á endurkomu
meinsins. Frá 1988 er konum boðið að koma í röntgenmyndatöku annað hvert ár til að leita
að brjóstakrabbameini og þetta hefur borið þann árangur að æxlin eru yfirleitt lítil þegar þau
finnast, en það eykur líkurnar á lækningu.
Hjá körlunum er krabbamein í blöðruhálskirtli algengast og fjöldatölur svipaðar og fyrir
brjóstakrabbamein hjá konunum, en ýmislegt er þó ólíkt. Þannig voru tæplega 1500 karlar
á lífi í árslok 2006 sem höfðu fengið krabbamein í blöðruhálskirtil. Hvers vegna eru þeir
svona miklu færri en konurnar með brjóstakrabbamein? Í fyrsta lagi eru þeir eldri þegar
sjúkdómurinn kemur fram, um og yfir sjötugt, og þá eru menn farnir að deyja úr ýmsum
öðrum sjúkdómum. Í öðru lagi er ekki völ á eins góðri meðferð eins og við brjóstakrabbameini,
en þar kemur reyndar á móti að þetta eru oft krabbamein sem fara sér hægt. Fimm árum eftir
greiningu eru um það bil 80% enn á lífi. Oft hefur verið rætt um að hefja skipulega leit að
þessu krabbameini en það er talsvert vandasamara en leitin að brjóstakrabbameini.
Lítum á nokkur önnur dæmi: Krabbamein í ristli fá um það bil 100 karlar og konur á hverju
ári og af þeim lifa rúmlega 50% í fimm ár eða lengur. Eitt svartasta dæmið er tvímælalaust
lungnakrabbameinið og þar má segja að gömlu hugmyndirnar um að það að greinast með
krabbamein sé dauðadómur eigi enn talsverðan rétt á sér. Árlega greinast um það bil 130
slíkir sjúklingar og aðeins 10% lifa lengur en 5 ár. Hægt væri að koma nánast alveg í veg fyrir
þetta krabbamein með því að fólk hætti að reykja.
Að lokum: Hvers vegna er alltaf horft á hlutfall þeirra sem eru á lífi eftir 5 ár? Ef ekki tekst að
komast fyrir meinið er það langoftast búið að segja til sín aftur innan 5 ára, þannig að þeir sem
hafa lifað sjúkdóminn af í 5 ár hafa líklega fengið lækningu. Vissulega eru undantekningar frá
þessu, en því lengra sem líður án þess að sjúkdómurinn taki sig upp aftur því minni líkur eru
á að hann geri það.
óKeypis
RáðgjAFAþjónUsTA
Ráðgjafarþjónusta Krabbameinsfélagsins
er opin alla virka daga frá 9:00-16:00
og er að Skógarhlíð 8, 1.hæð. Þjónustan
er fyrir alla þá sem greinst hafa með
krabbamein og aðstandendur þeirra. Hjá
Ráðgjafarþjónustunni er haldið úti dagskrá
sem vert er að kynna sér á www.krabb.is en
í boði eru m.a. ýmis námskeið, fyrirlestrar
og örráðstefnur. Það er hægt að bóka viðtöl
hjá félagsráðgjafa í síma, 540 1912 eða hjá
hjúkrunarfræðingi í síma 540 1916 eða í
tölvupósti una@krabb.is, asdisk@krabb.is
einnig er hægt að koma á staðinn. Athugið
að nær öll þjónusta er ókeypis.
þveRFAgleg
FRæðslA á vegUM
endURHæFingAR-
TeyMis lsH
Fræðslan er fyrir krabbameinsgreinda og
aðstandendur þeirra og er ókeypis. Henni
hefur verið haldið úti í október og nóvember
og hefur verið mikil ánægja með hana. Ný
dagskrá er í smíðum en tveir fyrirlestrar
eru eftir af núverandi skipulagi. Þann 6.
janúar fjallar Hannes Bjarni Hannesson
sjúkraþjálfara á LSH um þjálfun og
hreyfingu og þann 13 janúar mun Þórunn
K. Guðmundsdóttir, klínískur lyfjafræðingur
LSH, tala um lyfin mín; almennar
upplýsisingar um lyf og lyfjanotkun.