Læknablaðið - 15.12.1949, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ
131
minnst, að því er marka má af
þeim fáu beinagrindum frá 17.
og 18. öld er mældar hafa ver-
iö. Hæð þessara karla var 162,5
em. Sé það rétt, og miðað við
0,08 cm. árlegan hæðarauka, þá
ætti þjóðin að hafa byrjað að
hækka 1784 eða upp úr móðu-
harðindunum. Þetta má auðvit-
að ekki taka bókstaflega, þar
sem ekkert er vitað um hæðar-
breytingar íslendinga á 19. öld,
en aðeins sem meira eða minna
líklega getgátu.
En við skulum nú athuga
með hverjum hætti hæðarauk-
inn á 20. öldinni hefir orðið.
Hæðarvöxtur á sér aðallega
stað í vaxtarlínum leggbein-
anna og á brúnum hryggjarlið-
anna. Talið er að karlmaður
hækki til 25 ára og kona til tví-
tugs aldurs. Þetta mun þó ekki
alls kostar rétt, þó að vaxtar-
línur lokist um það leyti. Að
minnsta kosti benda rannsókn-
ir Buechi (9) til þess, að Sviss-
lendingar hækki eftir 25 ára
aldur. Hann mældi hæð og set-
hæð 196 manna 20 ára og eldri
og endurtók þessar mælingar á
sömu mönnum að 9 árum liðn-
um. Hæð karlanna hélt áfram
að aukast til 45 ára aldurs og
kvennanna til fertugs, en úr
því fór hæðin lækkandi. Hæð-
araukinn var um 0,4%. Set-
hæðin hélt áfram að aukast
nokkru lengur en hæðin og tals
vert meira eða um 3%. Af þessu
dregur höfundur þá ályktun, að
hæðin hafi aukizt vegna leng-
ingar hryggsins, en að gang-
limirnir hafi snemma farið að
ganga saman. Það virðist rétt,
að hæðin hafi aukizt, en að fæt-
urnir hafi snemma gengið sam-
an, tel ég ranga ályktun. Það,
að aukning sethæðarinnar sé
meiri en hæðarinnar, finnst
mér eðlilegt vegna aukinnar
fitu, er sezt á sitjandann með
aldrinum. Sá hæðarvöxtur, er
verður eftir að vaxtarlínur eru
lokaðar, ætti þá aðallega að
fara fram 1 liðþófunum ifiilli
hryggjarliðanna, en litla þýð-
ingu mun hann hafa fyrir
vöxtinn í heild, vegna þess hve
liðþófavöxturinn er lítill miðað
við vöxtinn 1 vaxtarlínum.
Vaxtarskeiðinu má skipta
niður í 4 tímabil. Það fyrsta
nær til 5—6 ára aldurs og er
vöxtur þá hraðastur. Annað
vaxtarskeiðið er til 10 ára ald-
urs hjá stúlkum og 10—12 ára
aldurs hjá drengjum, þá er
vöxtur hægari. Þriðja vaxtar-
skeiðið nær til 14—15 ára ald-
urs hjá stúlkum og 16—18 ára
hjá drengjum. Á þessu skeiði
fer kynþroski fram og vöxtur-
inn er ör. Þá tekur við fjórða
skeiðið með hægum vexti, sem
endist þar til vaxtarlínur lok-
ast. Hæðarauka má hugsa sér
með þrennu móti. í fyrsta lagi,
barnið fæðist stærra og heldur
þeim hlutfallslega stærðarauka
um allt vaxtarskeiðið. Línurit-
in yfir hæð barna fæddra 1910