Læknablaðið - 01.08.1959, Blaðsíða 26

20
LÆKNABLAÐIÐ
um má minnka hættuna á eitur-
verkunum með því að nota tvö
lyf samtímis. Dæmi: Strepto-
mycin og dihydro-streptomycin
blanda. Nokkur lyf mynda svo
fljótt sýklaónæmi, aS þau eru
gagngslaus eftir fárra daga
notkun. Þekktast þessara lyfja
er streptomycin. Séu önnur lyf
gefin samtímis, þá dregur þaS
úr, eða fyrirbyggir ónæmi. Þetta
er alkunnugt frá meSferS
berkla, en þaS er síSur kunnugt,
aS í kliniskri vinnu er ekkert
öruggt bliSstætt dæmi í meSferö
langvarandi sjúkdóma. Þó er
ráSlagt aS nota ekki erytliromy-
cin, novobiocin eða skyld lyf
einsömul vegna bættu á ónæmi.
Gegn tveimur sjúkdómum
fæst fullkomin klinisk og bak-
teriologisk verkun meS tveimur
fúkalyfjum, en ekki einu, þótt
ekki sé um ónæmi aS ræSar.
AnnaS dæmiS er endocarditis,
þegar orsökin er streptococcus
fæcalis, sem lætur aSeins undan
pencilíin og streptomycin, en
Iiitt er Brucellosis, sem læknast
af streptomycin og tetracyclin.
Gegn einstaka stapbylococca-
stofnum, sem eru staSlægir
(endemiskir), t. d. í ákveSnum
spitölum, er rétt aS nota lyfja-
blöndu, sem samkvæmt gefinni
reynslu verkar á viSkomandi
stofn.
Einustu sjúkdómarnir, sem
réttlæta haglabyssumeSferS áS-
ur en örugg greining er fengin,
eru meningitis purulenta og
staphylococca enteritis.
Nú fer aS verSa augljóst,
hvers vegna svona mikiS veSur
er gert út af því, aS þessi sterku
lyf, einkum fjölvirku lyfin, eru
notuS í ótíma. Það er fyrst og
fremst vegna bættu á því, að
fram komi ónæmir sýklastofn-
ar, aðrar bættur eru ofnæmi í
sjúklingunum eSa eiturverk-
anir.
OnæmisvandamáliS var skýrl
af Maxwell Finland, fyrir
tæpu ári (2). Ilöf uSatriSin voru
þessi: Þó að tiltekin fúkalyf
liafi ákveðna verkun á tiltekna
sýkla, þá er verlcunin misjöfn,
elclci aSeins á skyldar sýklateg-
undir, lieldur einnig á ýmsa
stofna innan sömu tegundar. Þó
aS fyrirbrigðiS sé ckki skiliS til
fullnustu, þá er þaS öruggt, aS
þessi misjafna svörun gegn
fúkalyfjum, bæSi in vitro og in
vivo, er mjög breytileg, bæSi frá
lyfi til lyfs, og eins eru einstaka
stofnar algjörlega ónæmir frá
náttúrunnar bendi, en aSrir
stofnar innan sömu tegundar
eru meira eSa minna móttæki-
legir fyrir verkun lyfjanna. Þeg-
ar um ónæmi er aS ræSa, þá
er þaS fátíðara, að sýklar, sem
upprunalega voru móttækilegir,
verði smám saman ónæmir.
Þetta þekkist þó bjá einstaka
sýklum, ef þeir verSa fyrir lang-
varandi áhrifum sérstakra lyfja.
Algengast er, að lyfjaónæmiS sé
fólgiS í því, aS stofnar, sem eru