Læknablaðið - 01.06.1966, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
103
Margrét Guðnadóttir:
Athuganir á mænusóttarveirum og
mænusóttarmótefnum árin 1956-1965
Inngangur
Árið 1909 tóksl Landsteiner og Popper að sýkja apa af mænu-
sótl og sanna, að veirur valdi sóttinni. Síðar tókst að aðgreina
þrjá flokka af mænusóttarveirum, ætt I, ætt II og ætt III. Varan-
legt ónæmi myndast eftir sýkingu af mænusóttarveirum, en
veirur af ætt I, II og III mynda ekki verndandi mótefni hver
gegn annarri, svo að sami maður getur smitazl af þeim öllum.
Apar eru einu tilraunadýrin, sem veikjast örugglega af öllum
ættum mænusóttar. Lengi vel voru allar tilraunir með mænu-
sóttarveirur gerðar á öpum, oft við hin erfiðustu skilyrði. Slór-
stígar framfarir í rannsóknum á mænusóttarveirum urðu, þegar
dr. Enders í Boston í Bandaríkjunum og samstarfsmönnum hans
tókst að sýkja mannavef í glösum með mænusóttarveirum.1 Þessi
uppgötvun dr. Enders lagði grundvöllinn að framleiðslu hólu-
efnis við mænusótt, og má segja, að á henni byggist sú veirufræði,
sem iðkuð er í dag við rannsóknir og greiningu á flestum veir-
um og veirusjúkdómum.
Atliuganir síðustu ára hafa leitt í 'ljós, að mænusóttarveir-
urnar eru náskyldar coxsackieveirum, hæði A og B stofnum, og
veirum, sem liafa hlotið nafnið ECIIO veirur (vegna enska heit-
isins Enteric Cytopathic Human Orphan). Allar þessar veiruteg-
undir nefnast nú einu nafni enteroveirur vegna þess, að þær halda
allar til í þörmum og fjölgar þar. Engin glögg klínisk mörk er
hægt að draga milli þessara flokka. Til dæmis hafa hæði A og B
stofnar af coxsackieveirum orðið uppvísir að því að valda löm-
unum, sem eru óþekkjanlegar frá mænusótt. 2 Allar þessar veir-
ur eru algeng orsök heilahinmuhólgu.
Síðan um aldamótin seinustu liafa mænusóttarfaraldrar
gengið liérlendis eins og í flestum norðlægum löndum.3» 4> 5> G
Hafa faraldrar þessir valdið allmörgum dauðsföllum og varan-
legum örkumlum á mörgum sjúklinganna.6' 7 Hér eins og ann-
ars staðar er nú beitt öllum tiltækum ráðum til varnar mænusótt.
Hafa varnir gegn henni orðið mun öflugri síðustu árin, eftir að