Læknablaðið - 01.06.1966, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ
127
S. Þ. G.: PYELONEPHRITIS. KLÍNISK MYND
Pyelos = pelvis, nephros = nýra og itis — bólga, j). e. a. s.
pyelonephritis er hálfgerður bastarður af orði að vera og auðséð,
að við smíði j)ess voru hvorki grískir né latneskir málhreinsunar-
menn. Það er vitað, að orðið er upprunnið undan rifjum meina-
fræðinga — í daunillum kjallara e. t. v. — og því ekki að
furða, þótl samsetningin sé flókin, með orðstofnum sitt úr hverri
áttinni. Samt á orðið óskoraðan rélt á sér einmitt vegna flókinnar
samsetningar sinnar, enda hefur sjúkdómsmyndin, sem orðið á að
lýsa, storkað stæltustu tilraunum lækna að fella liana í ramma
aðgengilegrar skilgreiningar.
Meinafræðilega séð er hér um að ræða sjúkdóm í nýrum, sem
stafar af innrás sýkla í nýrnavef og nýrnaskjóðu, sem l)erast ann-
aðhvort l)lóðleiðina eða klifra upp j)vagálana frá þeim stöðum
j)vagfærakerfisins, sem lægra liggja. Flestar rannsóknir virðast
henda til þess, að síðari leiðin sé sú algengari, j)ví að hægt er að
sýna fram á með dýratilraunum, að 100 til 1000 faldan skammt
sýkla þarf til að framkalla bólgubreytingar í nýra, ef hlóðleiðin er
notuð, miðað við það að lyfta sýklunum upp á fyrstu hæð l)vag-
færakerfisins, þ. e. a. s. að veita þeim aðgang að þvagrás eða þvag-
hlöðru.
Coliform sýklar, ]). e. gramm negatívir stafir, finnast í þvagi
og nýrum allt að 90% sjúklinga með pyelonephritis, að því er
kennsluhækur segja. I hinum tilfellunum er um að ræða ýmiss
konar enterococca, staphylococca, proteus og pseudomonas aeru-
ginosa. Okkur, sem títt flettum gulum og grænum blöðum frá
Arinhirni, er l.jóst, að líklega er þetta svo einnig hjá okkur, þó
að það hafi ekki verið krufið fullkomlega til mergjar. Ég hef ])ó
grun um, að non-hemolytiskir streptococcar og proteus séu mun
algengari en 10%, að minnsta kosti meðal sjúklinga lyflæknis-
deildarinnar hér. Sýklategundirnar, sem við þurfum að fást við í
okkar sjúklingum, eru því hvorki verri né betri en annars staðar
gerist, nema að því leyti, að pseudomonas tegundir virðast sjald-
gæfar, og er það vel.
Theódór Skúlason nefndi hér áðan tíðnitölu fyrir pyeloneph-
ritis, fengnar frá meinafræðingum í Danmörku og Tékkóslóvakíu.
Samkvæmt rannsóknum dr. Kass á Boston City Hospital finnst
virkur pyelonephritis í 15 til 20% krufinna á þeim spítala og ann-
að cins af stöðnuðum pyelonephritis. Munurinn á þessu tvennu í
augum meinafræðingsins er greinilegur, og nægir mér að nefna.