Kraftur - 01.06.2005, Blaðsíða 7

Bandarískar staðreyndir um ungar konur og
brjóstakrabbamein:
-Ein af hverjum 250 konum á aldrinum
30-40 ára mun verða greind með
brjóstakrabbamein á næstu 10 árum.
-Brjóstakrabbamein er aðaldánarorsök af
völdum krabba i konum á aldrinum 15-40 ára.
-11.000 konur undir 40 ára munu greinast
með brjóstakrabba á þessu ári, 1.300 munu
deyja (ein á 12 mínútna fresti).
Flestir vita að mikilvægt er að greina
krabbamein á fyrstu stigum sjúkdómsins
til að draga úr dánarlíkum. Hér á landi
hefur nýgengi brjóstakrabbameins aukist á
undanförnum áratugum en dánartíðnin hefur
sem betur fer haldist í stað. í 80% tilvika
er það konan sjálf sem uppgötvar meinið.
Gott er þegar hún leitar strax til læknis og
hann afgreiðir það á réttan máta en oft er
raunin sú að konur líta framhjá einkennunum
einhverra hluta vegna. Breskar tölur sýna
að helmingur kvenna dregur það að leita
til læknis þegar þær finna fyrir dularfullum
einkennum. Pvi lengur sem það dregst að
athuga málið, því stærra verður kannski
vandamálið og ógnvænlegra sem leiðir til
þess að undirmeðvitundin ýtir þessu lengra
og lengra frá sér. Einnig hefur það gerst,
sérstaklega hjá ungum konur, að læknirinn
litur framhjá einkennunum. Klisjukennd eru
orðin svörin: „Þú ert svo ung" og „Það er
engin fjölskyldusaga". (Brjóstakrabbagenið
er hins vegar aðeins til staðar i 7% tilvika
brjóstakrabbameins.) Við skulum skoða
hvernig reynslan getur verið mismunandi hjá
konum.
„Fann hnút i vinstra brjósti 27 ára gömul
þegar ég var með barn á brjósti. Var sagt
að hafa ekki áhyggjur þar sem ég væri svo
ung (líklega hef ég ekki verið að spyrja á
réttum stöðum). Um það bil ári síðar var
ég farin að finna fyrir mjög mikilli þreytu,
orkan búin snemma á kvöldin og ég átti
mjög erfitt að vakna á morgnana. Annað ár
leið og ég fór að taka eftir glærum vökva
sem kom út úr geirvörtunni á vinstra
brjósti. Hálfu ári seinna fann ég eymsli i
vinstra brjósti eins og ég væri með strengi.
Ég greindist i sama mánuði. Það hafa liðið
um þrjú ár frá því að fyrstu einkenna var
vart þangað til ég greindist."
- Hildur Sif, 31 árs
Önnur fékk upphaflega sýkingu í brjóstið 25
ára að aldri en vitað er að krabbamein getur
legið að baki sýkingarinnar. Enginn nefndi
það við hana þá og i mörg ár vildu læknar
„bara bíða og sjá, skoðum aftur eftir eitt
ár". Fjórum árum síðar var hnúturinn orðinn
á stærð við kiwi-ávöxt og sársaukafullur,
inndráttur var í húðinni sem er merki um
að meinið sé komið í sogæðakerfið. Þegar
greiningin kom loks hafði krabbinn breiðst
út í eitla og full lyfja- og geislameðferð beið
hennar.
Hver ætli munurinn sé á kostnaði fyrir kerfið
að greina konur á fyrri stigum samanborið
við á seinni stigum?
Ungar konur eru að sumu leyti í verri
málum en þær eldri, þ.e. efnaskiptin eru
hraðari, meira hormónaflæði (sérstaklega
á meðgöngu) og þær eru oftar en þær
eldri með Her2neo sem er vaxtarþáttur í
brjóstakrabba. Svo eiga þær meira á hættu,
eins og að verða ófrjóar af meðferðinni, og
flestar þurfa að taka hormónabælandi lyf i
nokkur ár sem setja þær á breytingaskeiðið
með tiiheyrandi aukaverkunum.
En einkennin geta verið margvísieg og jafnvel
finnst ekki þykkildi við þreifingu eins og þessi
fékk að reyna:
„Ég hafði fundið fyrir einkennum i nokkur
ár, þ.e. frá þvi að ég hafði verið með dóttur
mina á brjósti hafði ég haft örlitla glæra
útferð frá báðum brjóstum. Ég hafði tekið
eftir því að útferðin frá hægra brjóstinu
breyttist, varð þykkari og gulleitari. Ég
veitti því samt ekkert sérstaklega athygli
og veit í raun ekki hvenær það gerðist. Svo
fór að koma blóðug útferð öðru hvoru frá
hægra brjóstinu ásamt sviðatilfinningu en
ég fann ekki fyrir hnútum eða þykkildum.
Þegar ég dreif mig til læknis var ég
einkennalaus en hann sendi mig í skoðun
og myndatöku hjá krabbameinsfélaginu og
þar sást vel á mynd krabbamein i hægra
brjósti en það fannst ekki við þreifingu."
- Hjördís, 39 ára
Það sem ég vii ráðleggja öllum er að treysta
innsæi sínu og treysta læknum ekki um
of, þekkja vel sitt eigið brjóst þannig að
viðvörunarbjöllur klingi ef eitthvert óeðli
kemur upp eins og breyting í áferð eða útliti,
hnúður, sársauki eða útferð frá geirvörtu.
Látið fjariægja „meinlaust" góðkynja ber
þvi að það hefur alla möguleika á að þróast
út í illkynja krabbamein. Leitið læknis af
minnsta tilefni, það er ekkert að þvi að fara
út af einhverju sem reynist svo ekkert vera,
það er það besta sem gæti hent. Hægt er
að panta tíma hjá leitarstöðinni ef maður
hefur áhyggjur og það þarf ekki að koma
með sérstaka beiðni frá lækni. Hringið bara
í 540-1900 eða bókið á netinu á slóðinni:
www.krabb.is. Það er einkennilegt að hugsa
til þess að fólki er annt um heilsu sina og
böggiast viö að borða rétt, hreyfa sig og
annað til að bæta heilsuna en trassar svo að
fara i skoðun sem tekur 15 minútur á ári og
gæti skipt sköpum um lifshorfur.
V